Foreign Affairs: Το κράτος του Πούτιν – Όλα όσα ξέρουν οι ΗΠΑ για τον στενό κύκλο εξουσίας στο Κρεμλίνο

Foreign Affairs: Το κράτος του Πούτιν – Όλα όσα ξέρουν οι ΗΠΑ για τον στενό κύκλο εξουσίας στο Κρεμλίνο

Τι αναφέρει το Foreign Affairs, η «Βίβλος» του State Department, για τα σχέδια της Ρωσίας στην Ουκρανία.

«Η Ρωσία ήταν ένα κράτος στο οποίο κυριαρχούσαν οι δυνάμεις ασφαλείας, αλλά τώρα μια απρόσωπη γραφειοκρατία ασφαλείας έχει γίνει κράτος, με τον Πούτιν να κάθεται στην κορυφή», αναφέρει σε εκτενές του αφιέρωμα το foreignaffairs.com, αναφορικά με τον Ρώσο πρόεδρο και το «βάρος» του στο εσωτερικό και στη λειτουργία της χώρας.

Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι το άρθρο υπογράφει η Νίνα Χρούστσεβα, δισέγγονη του Νικίτα Χρουστσόφ, ο οποίος υπήρξε ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης για μία δεκαετία κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Αναλυτικά:

«Στις 20 Δεκεμβρίου 1999, ο Βλαντιμίρ Πούτιν απευθύνθηκε σε ανώτερα στελέχη της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσίας (FSB) στα κεντρικά γραφεία της Lubyanka κοντά στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας.

Ο πρόσφατα διορισμένος 47χρονος πρωθυπουργός, ο οποίος τότε είχε τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη στην FSB, επισκεπτόταν για να τιμήσει τη γιορτή των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας. «Το καθήκον της διείσδυσης στο υψηλότερο επίπεδο της κυβέρνησης έχει ολοκληρωθεί», είπε ο Πούτιν.

Οι πρώην συνάδελφοί του γέλασαν. Αλλά το αστείο ήταν για τη Ρωσία.

Ο Πούτιν έγινε μεταβατικός πρόεδρος σε λιγότερο από δύο εβδομάδες. Από την αρχή της διακυβέρνησής του, εργάστηκε για να ενισχύσει το κράτος για να αντιμετωπίσει το χάος του μετασοβιετικού καπιταλισμού και τον ασταθή εκδημοκρατισμό. Για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, θεώρησε απαραίτητο να δυναμώσουν οι υπηρεσίες ασφαλείας της χώρας και να τεθούν πρώην αξιωματούχοι ασφαλείας ως επικεφαλής των κρίσιμων κυβερνητικών οργάνων.

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η προσέγγιση του Πούτιν έχει αλλάξει . Όλο και περισσότερο, η γραφειοκρατία έχει εκτοπίσει τις προσωπικότητες υψηλού προφίλ που κυριαρχούσαν στο παρελθόν. Και καθώς ο Ρώσος πρόεδρος έχει φτάσει να βασίζεται σε αυτούς τους γραφειοκρατικούς θεσμούς για να προωθήσει την εδραίωση του ελέγχου του, η ισχύς τους έχει αυξηθεί σε σχέση με άλλα όργανα του κράτους. Αλλά μόνο τον Φεβρουάριο, όταν ο Πούτιν έδωσε τις εντολές πρώτα να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία των αυτοαποκαλούμενων δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ και στη συνέχεια, λίγες μέρες αργότερα, να στείλουν ρωσικά στρατεύματα στην Ουκρανία , η πλήρης ανάληψη από τη νέα ασφάλεια συσκευή έγινε εμφανής.

Στις πρώτες μέρες του πολέμου, οι περισσότεροι κλάδοι του ρωσικού κράτους έμοιαζαν τυφλωμένοι από την αποφασιστικότητα του Πούτιν να εισβάλει και ορισμένοι εξέχοντες αξιωματούχοι φάνηκαν να αμφισβητούν τη σοφία της απόφασης. Όμως, τις εβδομάδες που πέρασαν, η κυβέρνηση και η κοινωνία είχαν παραταχθεί πίσω από το Κρεμλίνο. Η διαφωνία είναι πλέον έγκλημα και άτομα που κάποτε κατείχαν την εξουσία λήψης αποφάσεων -ακόμη και περιοριζόμενα – έχουν βρεθεί όμηροι θεσμών των οποίων ο μοναδικός σκοπός είναι η ασφάλεια και ο έλεγχος. Αυτό που συνέβη είναι, στην πραγματικότητα, ένα πραξικόπημα της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας μέσα στο ίδιο της το «σπίτι». Η Ρωσία ήταν ένα κράτος στο οποίο κυριαρχούσαν οι δυνάμεις ασφαλείας, αλλά τώρα μια απρόσωπη γραφειοκρατία ασφαλείας έχει γίνει κράτος, με τον Πούτιν να κάθεται στην κορυφή.

Η ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΩΝ CHEKISTS

Το σύγχρονο πρόσωπο της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας (FSB) εντοπίζει τις απαρχές του στην Επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917, όταν η Πανρωσική Έκτακτη Επιτροπή, γνωστή και ως Τσέκα, κυνήγησε τους εχθρούς του νέου σοβιετικού κράτους υπό την άγρια ηγεσία του Felix Dzerzhinsky. Οι επόμενες επαναλήψεις του, το Λαϊκό Επιτροπείο Εσωτερικών Υποθέσεων (NKVD) και το Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας (MGB), εξελίχθηκαν υπό τη διακυβέρνηση του Σοβιετικού ηγέτη Ιωσήφ Στάλιν και ηγήθηκαν κυρίως από τον Γκένριχ Γιάγκοντα τη δεκαετία του 1930 και τον Λαβρέντι Μπερια στις δεκαετίες του 1940 και του 1950. Η KGB έγινε η κύρια υπηρεσία ασφαλείας της Σοβιετικής Ένωσης το 1954 υπό τον Νικίτα Χρουστσόφ, τον διάδοχο του Στάλιν. Την επόμενη δεκαετία, ο Χρουστσόφ επέκτεινε την εποπτεία του Κομμουνιστικού Κόμματος στους θεσμούς ελέγχου του σοβιετικού κράτους, περιορίζοντας την επιρροή τους. Αλλά μετά την εκδίωξη του Χρουστσόφ το 1964, ο Γιούρι Αντρόποφ συνέχισε να ηγείται της Σοβιετικής Ένωσης ως γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος από το 1982 έως το 1984. Ήταν ανελέητος στην επιβολή ιδεολογικού ελέγχου. Οποιαδήποτε «εκτροπή» —όπως η κρυφή διαφωνία με τη σοβιετική πολιτική— αποτελούσε λόγο για δίωξη. Μερικοί διαφωνούντες φυλακίστηκαν ή τοποθετήθηκαν σε ψυχιατρικά τμήματα για «επανακατάρτιση», ενώ άλλοι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν. Ζώντας στη Μόσχα εκείνη την εποχή, θυμάμαι τις επιδρομές της αστυνομίας για να συλλάβουν νωχελικούς πολίτες και αστυνομικούς με πολιτικά ρούχα της KGB – που λειτουργούσαν σαν οργουελιανή «αστυνομία σκέψης» – περιφέρονταν κρυφά στους δρόμους της πόλης, κρατώντας άτομα ύποπτα για παράλειψη εργασίας ή για υπερβολικό ελεύθερο χρόνο. Ήταν μια ατμόσφαιρα απόλυτου ελέγχου, με την KGB του Αντρόποφ να είναι πλήρως υπεύθυνη.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 οι μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε ο Σοβιετικός πρωθυπουργός Μιχαήλ Γκορμπατσόφ χαλάρωσαν τη λαβή των δυνάμεων ασφαλείας. Η περεστρόικα υποτίθεται ότι θα ανανέωσε τη Σοβιετική Ένωση – μερικοί μελετητές ισχυρίζονται ακόμη και ότι ο Αντρόποφ είχε ρόλο στο πρόγραμμα – αλλά κατέληξε να απειλήσει την επιβίωση του καθεστώτος. Ο τελευταίος σοβιετικός ηγέτης στράφηκε εναντίον των κυρίων του της KGB, αποκαλύπτοντας τα εγκλήματα του σταλινισμού και προχωρώντας σε ένα άνοιγμα προς τη Δύση. Όταν το Σιδηρούν Παραπέτασμα έπεσε το 1989 και τα σοβιετικά δορυφορικά κράτη στην Ανατολική Ευρώπη εγκατέλειψαν τη σφαίρα επιρροής της Μόσχας, η KGB στράφηκε στον Γκορμπατσόφ, δύο χρόνια αργότερα εξαπολύοντας ένα αποτυχημένο πραξικόπημα που επιτάχυνε τη σοβιετική κατάρρευση.

Ο μηχανισμός ασφαλείας ταπεινώθηκε – αλλά δεν διαλύθηκε. Ο Μπόρις Γέλτσιν, ο πρώτος πρόεδρος της μετασοβιετικής Ρωσίας, θεωρούσε τον κομμουνισμό, όχι την KGB, το μεγαλύτερο κακό. Σκέφτηκε ότι η απλή αλλαγή του ονόματος της KGB σε FSB θα άλλαζε και την οργάνωση, επιτρέποντάς της να γίνει πιο καλοπροαίρετη και λιγότερο ελεγκτική. Αυτό ήταν ευσεβής πόθος. Οι υπηρεσίες ασφαλείας της Ρωσίας εντοπίζουν την καταγωγή τους μέχρι το βάναυσο σώμα σωματοφυλάκων του Ιβάν του Τρομερού, τους oprichniki , τον 16ο αιώνα και τη μυστική καγκελαρία του Πέτρου του Μεγάλου τον δέκατο όγδοο αιώνα. Η προσπάθεια του Γέλτσιν για μεταρρύθμιση δεν θα μπορούσε να καταστείλει μόνιμα ένα σύστημα με τόσο βαθιές ιστορικές ρίζες όπως θα μπορούσε αυτό του Χρουστσόφ τέσσερις δεκαετίες νωρίτερα.

Στην πραγματικότητα, οι αξιωματικοί της KGB ήταν σχετικά καλά εξοπλισμένοι για να αντέξουν την κατάρρευση του κομμουνισμού και τη μετάβαση στον καπιταλισμό. Για τις υπηρεσίες ασφαλείας, το κάλεσμα της σοβιετικής εποχής για μια αταξική κοινωνία προλετάριων ήταν πάντα απλώς ένα σύνθημα. Η ιδεολογία ήταν εργαλείο ελέγχου του κοινού και ενίσχυσης του χεριού του κράτους. Τα πρώην μέλη εφάρμοσαν αυτήν την ρεαλιστική προσέγγιση καθώς ανήλθαν σε ελίτ θέσεις στη μετασοβιετική Ρωσία. Όπως εξήγησε ο Λεονίντ Σεμπαρσίν, πρώην στέλεχος της KGB υψηλού επιπέδου, ήταν φυσικό όσοι εκπαιδεύτηκαν υπό τον Αντρόποφ για έναν μυστικό πόλεμο εναντίον εξωτερικών και εσωτερικών εχθρών – ΝΑΤΟ, CIA, αντιφρονούντες και πολιτική αντιπολίτευση – να γίνουν οι νέοι Ρωσική αστική τάξη. Θα μπορούσαν να χειριστούν ακανόνιστες ώρες εργασίας, να πετύχουν σε εχθρικά περιβάλλοντα και να χρησιμοποιήσουν τακτικές ανάκρισης και χειραγώγησης όταν τους ζητηθεί.

Ένας από τους πολλούς, ο Πούτιν, επαινέστηκε ο ίδιος ως πραγματιστής από δυτικούς διπλωμάτες, αφού ανέβηκε από την αφάνεια και έγινε πρόεδρος της Ρωσίας το 2000. Ακόμη και τότε, δεν έκρυψε την πρόθεσή του να καθιερώσει την απόλυτη εξουσία τύπου Αντρόποφ, μετακομίζοντας γρήγορα στο περιορίσει τη δύναμη των καπιταλιστών βαρώνων που είχαν ανθίσει τη δεκαετία του 1990 υπό την φρενήρη προεδρία του Γέλτσιν. Στο μυαλό του Πούτιν, μια ανεξάρτητη ολιγαρχία που ελέγχει στρατηγικές βιομηχανίες, όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, απειλούσε τη σταθερότητα του κράτους. Εξασφάλισε ότι οι επιχειρηματικές αποφάσεις που σχετίζονται με το εθνικό συμφέρον λαμβάνονταν αντ’ αυτού από μια χούφτα έμπιστων ανθρώπων — τους λεγόμενους siloviki, ή θυγατρικών των κρατικών στρατιωτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών ασφαλείας. Αυτά τα άτομα έγιναν ουσιαστικά διαχειριστές ή φύλακες περιουσιακών στοιχείων που ελέγχονται από το κράτος. Πολλοί ήταν από την πατρίδα του Πούτιν το Λένινγκραντ (σημερινή Αγία Πετρούπολη) και οι περισσότεροι είχαν υπηρετήσει μαζί του στην KGB. Από την εταιρική πλευρά, οι τάξεις τους περιλαμβάνουν τους Igor Sechin (Rosneft), Sergey Chemezov (Rostec) και Alexey Miller (Gazprom), ενώ θέματα κρατικής προστασίας χειρίζονται οι Nikolai Patrushev (γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας), Alexander Bortnikov (διευθυντής του το FSB), ο Σεργκέι Ναρίσκιν (διευθυντής της Υπηρεσίας Εξωτερικών Πληροφοριών) και ο Alexander Bastrykin (επικεφαλής της Ερευνητικής Επιτροπής), μεταξύ άλλων.

Ο Πούτιν έχει πειστεί ότι η ενίσχυση των «εξαιρετικών οργάνων» του κράτους θα απέτρεπε αναταραχές όπως αυτές που οδήγησαν στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Η τοποθέτηση πρώην πράκτορες της KGB φαινόταν να προσφέρει κάποια οικονομική και πολιτική σταθερότητα . Σε μια προσπάθεια να διατηρήσει αυτή τη σταθερότητα, ο Πούτιν ενήργησε το 2020 για να παρατείνει την προεδρία του, προτείνοντας συνταγματικές τροποποιήσεις για την παράκαμψη των ορίων θητείας που θα τον αφαιρούσαν από το αξίωμα το 2024.

Από την επικύρωσή τους, οι συνταγματικές αλλαγές έδωσαν στο κράτος ευρύ περιθώριο για την αντιμετώπιση προβλημάτων που κυμαίνονται από τον COVID-19 έως μαζικές διαδηλώσεις στη Λευκορωσία, έως την επιστροφή του Ρώσου δικηγόρου της αντιπολίτευσης Alexei Navalny στη Μόσχα. Όπως συνέβαινε στην εποχή του Αντρόποφ, όλα τα θέματα διοικούνται τώρα μέσω κεντρικών ρυθμιστικών φορέων – ομοσπονδιακών οργανώσεων που επιβλέπουν τα πάντα, από τη φορολογία μέχρι την επιστήμη (η λέξη nadzor, που σημαίνει «εποπτεία», σε πολλά από τα ρωσικά τους ονόματα τα καθιστά εύκολο να τα αναγνωρίσουμε). Οι ποινικές διώξεις είναι μια ολοένα και πιο κοινή τακτική που χρησιμοποιείται εναντίον Ρώσων πολιτών που παραπονιούνται για κατάχρηση εξουσίας, ζητούν καλύτερες υπηρεσίες ή εκφράζουν υποστήριξη στον Ναβάλνι, ο οποίος καταδικάστηκε με ψευδείς κατηγορίες για απάτη και άλλα υποτιθέμενα εγκλήματα. Ένας τιμωρητικός μηχανισμός ελέγχου έχει σφίξει τη λαβή του, με επικεφαλής τον τεχνοκράτη πρωθυπουργό Μιχαήλ Μισούστιν, έναν πρώην φορολογικό υπάλληλο και μια σειρά από στελέχη μεσαίου επιπέδου εντός της καθεστωτικής γραφειοκρατίας.

ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ ΤΗΣ FSB

Η απόφαση του Πούτιν να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ, και στη συνέχεια να ξεκινήσει μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» για να «απο-ναζιστοποιήσει» την Ουκρανία, ακολούθησε ένα παρόμοιο μοτίβο τιμωρίας για πολιτική απόκλιση: προσπάθησε να τιμωρήσει μια ολόκληρη χώρα για αυτό που έκρινε. την «αντιρωσική» επιλογή της να ευθυγραμμιστεί με τη Δύση. Όμως, εντός της Ρωσίας, τα γεγονότα που οδήγησαν στην εισβολή και μετά την εισβολή σηματοδότησε επίσης την ολοκλήρωση μιας πολιτικής μετατόπισης που έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια. Αποκάλυψαν τη φθίνουσα δύναμη των siloviki που κυριάρχησαν στην πρώιμη εποχή του Πούτιν – και την αντικατάστασή τους από μια απρόσωπη γραφειοκρατία ασφάλειας και ελέγχου.

Στις 21 Φεβρουαρίου, κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας που μεταδόθηκε σε εθνικό επίπεδο , τα στενά έμπιστα πρόσωπα του προέδρου έμοιαζαν εντελώς στο σκοτάδι ως προς το τι θα συνεπαγόταν η αναγνώριση του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ. Ο Ναρίσκιν, της Υπηρεσίας Εξωτερικών Πληροφοριών, σκόνταψε στα λόγια του καθώς ο Πούτιν απαίτησε να επιβεβαιώσει την υποστήριξη της απόφασης. Στο τέλος αυτής της ανταλλαγής, ο Ναρίσκιν φαινόταν να έτρεμε από φόβο. Ακόμη και ο Patrushev, ένας σκληροπυρηνικός συντηρητικός Τσεκιστής, ήθελε να ενημερώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες για τα σχέδια της Ρωσίας να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία – μια πρόταση που έμεινε αναπάντητη.

Για μια απόφαση τόσο συνεπακόλουθη όσο η εισβολή σε μια γειτονική χώρα, είναι αξιοσημείωτο πόσα όργανα του κράτους ήταν εκτός κυκλώματος. Οι οικονομικοί θεσμοί αιφνιδιάστηκαν – όταν η Elvira Nabiullina, επικεφαλής της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, προσπάθησε να παραιτηθεί στις αρχές Μαρτίου, της είπαν να δεσμευτεί και να αντιμετωπίσει τις οικονομικές επιπτώσεις. Ούτε ο στρατός φαινόταν να γνωρίζει ολόκληρο το σχέδιο και πέρασε μήνες μετακινώντας δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες στα σύνορα χωρίς να γνωρίζει αν θα τους ζητηθεί να επιτεθούν.

Η μυστική επιχείρηση του Πούτιν ήταν ακόμη και κρυμμένη από άλλους μυστικούς πράκτορες. Οι ηγέτες του τμήματος της FSB που είναι υπεύθυνος για την παροχή πληροφοριών στο Κρεμλίνο σχετικά με την πολιτική κατάσταση της Ουκρανίας, για παράδειγμα, δεν πίστευαν πλήρως ότι θα γινόταν εισβολή. Πολλοί αναλυτές είχαν υποστηρίξει με αυτοπεποίθηση θα ήταν ενάντια στα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας. Άνετα στην υπόθεση ότι μια μεγάλης κλίμακας επίθεση ήταν εκτός τραπεζιού, οι αξιωματούχοι συνέχισαν να τροφοδοτούν τον Πούτιν την ιστορία που ήθελε να ακούσει: Οι Ουκρανοί ήταν Σλάβοι αδέρφια έτοιμοι να απελευθερωθούν από τους συνεργάτες των Ναζί, ελεγχόμενους από τη Δύση μανάδες στο Κίεβο. Μια πηγή στο Κρεμλίνο μου είπε ότι πολλοί αξιωματούχοι οραματίζονται τώρα μια καταστροφή παρόμοια με τον πόλεμο στο Αφγανιστάν τη δεκαετία του 1980, ο οποίος κατέληξε σε μια επαίσχυντη αποχώρηση και συνέβαλε στην επιτάχυνση της διάλυσης της σοβιετικής αυτοκρατορίας. Αλλά σε μια κυβέρνηση που γίνεται όλο και πιο τεχνοκρατική, θεσμοθετημένη και απρόσωπη, τέτοιες απόψεις δεν είναι πλέον επιτρεπτές.

Καθώς η σύγκρουση συνεχίζεται στον τρίτο μήνα της και τα στοιχεία για εγκλήματα πολέμου πληθαίνουν, οι περισσότεροι αξιωματούχοι και πολιτικοί συνεχίζουν να υποστηρίζουν τον Πούτιν. Οι μεγάλες επιχειρήσεις είναι σε μεγάλο βαθμό σιωπηλές. Οι οικονομικές ελίτ, αποκομμένες από τη Δύση, έχουν συσπειρωθεί γύρω από τη σημαία. Ακόμα κι αν κάποιοι μπορεί να γκρινιάζουν ιδιωτικά, πολύ λίγοι είναι φωνητικοί στο δημόσιο. Σπάνιες εξαιρέσεις περιλαμβάνουν τον δισεκατομμυριούχο βιομήχανο Oleg Deripaska, ο οποίος έχει επανειλημμένα ζητήσει ειρήνη. Ο πρώην συνεργάτης του Πούτιν Ανατόλι Τσουμπάις, γνωστός για την ηγεσία της ιδιωτικοποίησης της Ρωσίας υπό τον Γέλτσιν, ο οποίος έχει καταφύγει στην Τουρκία, ο ολιγάρχης και πρώην ιδιοκτήτης ποδοσφαιρικού συλλόγου της Τσέλσι, Ρομάν Αμπράμοβιτς, ο οποίος προσπάθησε να διευκολύνει μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων και ο επιχειρηματίας Oleg Tinkov, ο οποίος αναγκάστηκε να πουλήσει τις μετοχές του στην εξαιρετικά επιτυχημένη διαδικτυακή του τράπεζα, Tinkoff, έναντι kopeks, αφού μίλησε ανοιχτά κατά της «επιχείρησης».

Οι υπόλοιποι από τα 145 εκατομμύρια πολίτες της Ρωσίας – εκτός από εκείνες τις δεκάδες ή ίσως εκατοντάδες χιλιάδες που έχουν διαφύγει στο εξωτερικό – έχουν παρόμοια ουρά. Έχοντας χάσει την πρόσβαση σε ξένες πτήσεις, μάρκες και συστήματα πληρωμών, οι περισσότεροι αναγκάζονται να αποδεχτούν ότι η ζωή τους είναι δεμένη στο Κρεμλίνο. Σε μια απότομη απομάκρυνση από τις πρώτες ημέρες της ουκρανικής επιχείρησης, όταν το σοκ στο κοινό ήταν εμφανές και ο κόσμος βγήκε στους δρόμους εκφράζοντας αντιπολεμικά αισθήματα, ψηφοφορίες δείχνει ότι περίπου το 80% υποστηρίζει τώρα τον πόλεμο. Ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανότατα μικρότερος – όταν το κράτος ασκεί τον απόλυτο έλεγχο, οι άνθρωποι δίνουν τις απαντήσεις που θέλει το καθεστώς. Ωστόσο, οι δικές μου συνομιλίες με συγγενείς και φίλους σε όλη τη Ρωσία επιβεβαιώνουν ότι το να μιλάς ενάντια στον πόλεμο είναι όλο και πιο αντιδημοφιλές. Ένας γνωστός στο θέρετρο του Κισλοβόντσκ στον Βόρειο Καύκασο, για παράδειγμα, επέμεινε ότι ο Πούτιν πρέπει να ολοκληρώσει «την αποστολή του «απο-ναζισμού», να φροντίσει το Ντονμπάς και να δείξει στους Αμερικανούς να μην τα βάζουν με τη Ρωσία».

Καθώς το σοκ φεύγει, ο φόβος έχει πάρει τη θέση του. Σε μια τηλεοπτική ομιλία στα μέσα Μαρτίου, ο Πούτιν επέμεινε ότι οι δυτικές χώρες «θα προσπαθήσουν να στοιχηματίσουν στη λεγόμενη πέμπτη φάλαγγα, στους εθνικούς προδότες», υπονοώντας ότι όλοι οι αντίπαλοι της «επιχείρησής» του είναι οι μη πατριώτες εχθροί. Τα τμήματα ασφαλείας της κυβέρνησης είχαν προαναγγείλει έναν νέο νόμο: η διάδοση «ψευδών πληροφοριών» ή οποιασδήποτε αφήγησης που έρχεται σε αντίθεση με την επίσημη ιστορία του Υπουργείου Άμυνας, είναι αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση έως και 15 ετών. Ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης μπλοκαρίστηκαν ή διαλύθηκαν, συμπεριλαμβανομένης της εφημερίδας Novaya Gazeta, του φιλελεύθερου ραδιοφώνου Ekho Moskvy και του Dozhd TV, τα οποία ασκούσαν τακτικά κριτική στην κυβέρνηση μέχρι πριν από δύο μήνες. Οι New York Times, το BBC, το CNN και άλλα ξένα Μέσα Ενημέρωσης μάζεψαν και έφυγαν από τη χώρα. Από τα τέλη Φεβρουαρίου, περισσότεροι από 16.000 άνθρωποι έχουν τεθεί υπό κράτηση, συμπεριλαμβανομένων 400 εφήβων. Οι άνθρωποι έχουν συλληφθεί επειδή απλώς ήταν κοντά σε μια διαδήλωση. Για έναν Μοσχοβίτη, απλώς εμφανίστηκε στην Κόκκινη Πλατεία κρατώντας ένα αντίγραφο του μυθιστορήματος Πόλεμος και Ειρήνη του Λέοντος Τολστόι ήταν αρκετό για να δικαιολογήσει την κράτηση.

Σε αυτή την ατμόσφαιρα πλήρους καταστολής, ακόμη και πολιτικά πρόσωπα που κάποτε φαινόταν να προσφέρουν εναλλακτικές ιδέες, τώρα απηχούν τα αδιάλλακτη λόγια του Πούτιν. Ο πρώην πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ επέμεινε ότι η κριτική για την επιχείρηση ισοδυναμεί με προδοσία. Ακόμη και ο Naryshkin, ένας σκεπτικιστής τον Φεβρουάριο, έχει βρει τον πόλεμο και τώρα παπαγαλίζει πιστά την κυβερνητική γραμμή. Οι άνθρωποι δεν μιλούν πλέον με τις δικές τους φωνές. η σκιά του Πουτινιστικού Τσεκισμού καλύπτει πλέον ολόκληρη τη χώρα.

ΤΟ ΝΕΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Η δημοσιογράφος και συγγραφέας Μάσα Γκέσεν κάποτε ονόμασε τον Πούτιν «τον άνθρωπο χωρίς πρόσωπο». Σήμερα, ωστόσο, το μόνο πρόσωπο του είναι το δικό του, που κάθεται στην κορυφή μιας ανώνυμης γραφειοκρατίας ασφαλείας που κάνει τα κουμάντα του. Ένα άλλο πραξικόπημα, είτε στους διαδρόμους του Κρεμλίνου, είτε στους δρόμους της Μόσχας, δεν είναι πιθανό. Η μόνη ομάδα που θα μπορούσε ενδεχομένως να ανατρέψει τον πρόεδρο είναι η FSB, η οποία εξακολουθεί τεχνικά να διοικείται από εθνικιστές siloviki που κατανοούν ότι κάποια ευελιξία εξωτερικής πολιτικής είναι απαραίτητη για την εσωτερική ανάπτυξη. Αλλά τέτοιοι αξιωματούχοι δεν είναι πλέον το μέλλον της FSB. Το ακαθόριστο σώμα των τεχνοκρατών ασφαλείας που είναι τώρα υπεύθυνοι έχει εμμονή με τον απόλυτο έλεγχο, ανεξάρτητα από τις εθνικές ή διεθνείς συνέπειες.

Την τελευταία φορά που το Κρεμλίνο έχτισε ένα τόσο πλήρως ελεγχόμενο κράτος, υπό την ηγεσία του Αντρόποφ στις αρχές της δεκαετίας του 1980, διαλύθηκε όταν οι δυνάμεις ασφαλείας χαλάρωσαν τη λαβή τους και επέτρεψαν τη μεταρρύθμιση. Ο Πούτιν γνωρίζει καλά αυτή την ιστορία και είναι απίθανο να διακινδυνεύσει το ίδιο αποτέλεσμα. Και ακόμη και χωρίς αυτόν, το σύστημα που έχτισε θα παρέμενε στη θέση του, υποστηριζόμενο από τη νέα ομάδα ασφαλείας – εκτός αν μια καταστροφή τύπου Αφγανιστάν της δεκαετίας του 1980 στην Ουκρανία τα καταστρέψει όλα. Με αυτή τη γραφειοκρατία να κρατά σφιχτά την εξουσία, ο εξωτερικός τυχοδιωκτισμός της Μόσχας μπορεί να υποχωρήσει. Αλλά όσο η δομή παραμένει σταθερή, η Ρωσία θα παραμείνει καταπιεσμένη, απομονωμένη και ανελεύθερη».

ΠΗΓΗieidiseis.gr