Η Μεταπολίτευση μέσα από αφηγήσεις αγωνιστών
Αφιέρωμα 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση
Η ριζοσπαστική φάση της Μεταπολίτευσης σφραγίζεται από τη δράση της εργατικής και σπουδάζουσας νεολαίας. Νεαροί αγωνιστές/τριες καλούνται αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας, όχι απλώς να πρωτοστατήσουν στο αυθόρμητο αντι-χουντικό ρεύμα που φώναζε «Δώστε τη Χούντα στο Λαό», αλλά και να επιδράσουν πολιτικά πάνω του, να αναβαθμίσουν το περιεχόμενό του και να το στρέψουν σε μία πιο επαναστατική κατεύθυνση. Αποστολή αντικειμενικά δύσκολη, εξαιτίας του καθεστώτος παρανομίας στο οποίο είχαν αναγκαστεί να δρουν επί χρόνια οι κομουνιστικές, αριστερές οργανώσεις και του κύματος μαζικών συλλήψεων – άνω των τριακοσίων – μελών και καθοδηγητικών στελεχών της ΚΝΕ και της Αντι-ΕΦΕΕ τον Φλεβάρη του 1974.
Ιστορίες και διηγήσεις που έρχονται από χώρους εργασίας, στρατώνες και πανεπιστήμια φανερώνουν τις διαφορετικές – αλλά εξίσου σημαντικές – μάχες που έδωσαν τα μέλη της κομμουνιστικής Αριστεράς στους κοινωνικούς χώρους που βρέθηκαν, τις πολιτικές δυνατότητες που αναδείχτηκαν την περίοδο εκείνη, αλλά και τις αντικειμενικές δυσκολίες που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν.
Οι εξεγέρσεις του Πολυτεχνείου και της Νομικής «είχαν σπάσει» για τα καλά το πέπλο σιωπής που είχε επιβάλλει η Χούντα. Παρά τις εκδικητικές κινήσεις καταστολής τους μήνες μετά το Πολυτεχνείο (Φλεβάρης ’74), η απαιτητικότητα της νεολαίας και της εργατικής τάξης κέρδιζε έδαφος. Εργαζόμενοι/ες σε μικρούς ή μεγαλύτερους εργασιακούς χώρους άρχισαν να ζητούν αυξήσεις στους μισθούς και καλύτερους όρους εργασίας, έτοιμοι να αντιπαρατεθούν με τυχόν επεμβάσεις της – σαφώς πιο απονομιμοποιημένης στα μάτια της κοινωνίας – αστυνομίας. Μία από τις πολλές τέτοιες περιπτώσεις, όπως περιγράφουν στο ΠΡΙΝ δύο τότε νεολαίοι, ήταν η απεργία στο παράρτημα του ΟΤΕ στην Καλλιθέα. Εκεί, κάθε μέρα στις έξι το πρωί, όσοι προλάβαιναν υπέγραφαν ημερήσια σύμβαση και δουλεύαν για ένα πολύ χαμηλό μεροκάματο στις αποθήκες. Μέσα από διεργασίες και συζητήσεις των πιο «μόνιμων» εργαζομένων, λοιπόν, αποφασίστηκε μία άτυπη απεργία που κράτησε για μέρες και ο αποκλεισμός της εισόδου του παραρτήματος, με αίτημα την αύξηση του ημερομισθίου. Από πολύ νωρίς, η εργοδοσία απευθύνθηκε στην αστυνομία, η οποία – παρ’ ότι εμφανίστηκε στο σημείο και απείλησε πως θα συλλάβει τους απεργούς – εντέλει επέλεξε να μην επέμβει καθοριστικά. Το αποτέλεσμα ήταν η εργοδοσία να υποχωρήσει και να αυξήσει τα μεροκάματα, αν και απέλυσε τους τρεις πρωτοστάτες του αγώνα και δεν συνεργάστηκε ποτέ ξανά μαζί τους. Η μικρή αυτή εικόνα εργατικής διεκδίκησης είναι ίσως ενδεικτική του πώς οι εξεγέρσεις που είχαν προηγηθεί έδωσαν «φτερά» στους εργαζόμενους να θέσουν αποφασιστικά στο επίκεντρο το κοινωνικό ζήτημα, ως έναν βαθμό και πριν την οριστική πτώση της χούντας.
Η αποσάθρωση της δικτατορίας αποτυπώθηκε ακόμα πιο εμφατικά μετά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Χαρακτηριστικότερη όλων ήταν η κατάσταση που επικράτησε εκείνη την περίοδο στον στρατό. Όπως μαρτυρούν οι διηγήσεις του Γρηγόρη Δαφνή, μέλους του ΕΕΚ, για τις πρώτες ημέρες στράτευσής του τον Ιούλιο του ’74, τα στρατεύματα είχαν αφεθεί στην τύχη τους από τα χουντικά στελέχη. Άδειες μονάδες, πλήρης ανοργανωσιά και εσωτερική κατάρρευση συνέθεταν ένα σκηνικό διάλυσης, το τίμημα του οποίου πλήρωναν οι φαντάροι και – λίγες ημέρες αργότερα – οι επίστρατοι. Η εικόνα διάλυσης που άφησαν πίσω τους οι χουντικοί στρατιωτικοί, που έβλεπαν την απειλή του πολέμου και το τέλος της δικτατορίας να πλησιάζουν, σε συνδυασμό με το διευρυμένο αντιχουντικό αίσθημα φαντάρων και επίστρατων, έφεραν στα στρατόπεδα… οριακές καταστάσεις. Τυχόν εθνικιστικά λογύδρια από όσα κατώτερα στελέχη του στρατού είχαν παραμείνει στη θέση τους, δεν μπορούσαν, φυσικά, να αντιστρέψουν το κλίμα. Φαντάροι και επίστρατοι αντιδρούσαν αυθόρμητα απέναντι στο στρατιωτικό κατεστημένο, το οποίο τους είχε εγκλωβίσει σε μία χαώδη συνθήκη. Ενδεικτική, όπως αναφέρει ο συνομιλητής μας, ήταν η διεξαγωγή διαδήλωσης κατά της επιστράτευσης στην Αλεξανδρούπολη τον Αύγουστο του ’74, στην οποία μάλιστα ορισμένοι επίστρατοι διαμαρτυρήθηκαν με τα όπλα στο χέρι…
Παρόμοια κατάσταση για τις συνθήκες στις ένοπλες δυνάμεις περιγράφει και ο Παύλος Αντωνόπουλος, μέλος του ΝΑΡ. Όπως λέει, από τη μία επικρατούσε η απόλυτη σύγχυση στις τάξεις των στρατιωτικών εξαιτίας της πτώσης της δικτατορίας, από την άλλη ακόμα ίσχυε η διαταγή της επιστράτευσης και της ταχύρρυθμης εκπαίδευσης φαντάρων και επίστρατων. Από την αντίφαση αυτή, χαμένοι – και πάλι – έβγαιναν οι φαντάροι, οι οποίο κλήθηκαν να εκπαιδευτούν υπό απάνθρωπες συνθήκες, με καψόνια και κακουχίες. Και στις τάξεις της αεροπορίας, όμως, το ευρύτερο κοινωνικό κλίμα επέδρασε καταλυτικά στους φαντάρους, οι οποίοι απάντησαν στην υπερεντατικοποιημένη εκπαίδευση με τριήμερη νικηφόρα εξέγερση!
Το διευρυμένο αντιχουντικό αίσθημα και η αποσάθρωση των αστικών πυλώνων εξουσίας, ανέδειξε δυνατότητες ανάτασης των λαϊκών αντιστάσεων
Πέρα από το στρατό, έντονες αντιπαραθέσεις έλαβαν χώρα και στα πανεπιστήμια, ιδίως αμέσως μετά την πτώση της Δικτατορίας. Ένα από τα παραδείγματα που ξεχώρισε ήταν ο Φοιτητικός Σύλλογος Οδοντιατρικής Αθηνών. Όπως εξιστορεί ο τότε φοιτητής, Γιώργος Μητροβγένης, επίσης μέλος του ΕΕΚ, οι φοιτητές/τριες και οι δυνάμεις της επαναστατικής Αριστεράς έπαιξαν σημαντικό και άμεσο ρόλο στην πορεία αποχουντοποίησης της σχολής. Πιο συγκεκριμένα, πατώντας πάνω στην εγκύκλιο του υπουργού Παιδείας της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας του Καραμανλή, Παναγιώτη Ζέπου – σύμφωνα με το οποίο τα διοικητικά συμβούλια που είχαν διοριστεί επί χούντας, έπρεπε να προχωρήσουν σε εκλογοαπολογιστική συνέλευση για την επί τόσα χρόνια δράση τους – οι φοιτητές μετέτρεψαν τη διαδικασία σε άτυπο λαϊκό δικαστήριο! Υπό τη λαϊκή απαίτηση «να αποδοθεί δικαιοσύνη», το σώμα της συνέλευσης επέβαλε στα διορισμένα -από τη χούντα- μέλη του ΔΣ και την ευρύτερη «κλίκα» τους, ποινές αποβολής από το σύλλογο αλλά και απαγόρευσης εισόδου στη σχολή. Μάλιστα, προκειμένου οι ποινές αυτές να εφαρμοστούν, η συνέλευση συγκρότησε επιτροπές δράσης. Σε κάθε απόπειρα των χουντικών φοιτητών να παρακάμψουν την απόφαση και να εισέλθουν στη σχολή, οι επιτροπές και ο κόσμος της σχολής ανελάμβαναν την απομάκρυνσή τους από το χώρο του πανεπιστημίου.
Η κατάσταση εκτραχύνθηκε σε τέτοιο βαθμό, που ο Ζέπος αποφάσισε το κλείσιμο της Οδοντιατρικής για εφτά ημέρες! Μερίδα των χουντικών, στους οποίους επιβλήθηκαν ποινές από το σύλλογο της Οδοντιατρικής, προχώρησε σε μηνύσεις κατά αριστερών φοιτητών. Στο εδώλιο οι φοιτητές/τριες υπερασπίστηκαν τις αποφάσεις τους και – στη συντριπτική πλειονότητα τους – αθωώθηκαν!
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν (20.7.24)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου