του Βασίλη Λιόση
Μην χαίρεστε που σκοτώσατε το κτήνος. Η σκύλα που το γέννησε είναι πάλι σε οργασμό.
Μπέρτολτ Μπρεχτ
Μελόνι στην Ιταλία, Λεπέν στη Γαλλία, AfD στη Γερμανία, Βίλντερς στην Ολλανδία, Τραμπ στις ΗΠΑ, Μιλέι στην Αργεντινή, Μπολσονάρο στη Βραζιλία, Νετανιάχου στο Ισραήλ, Όρμπαν στην Ουγγαρία, Ζελένσκι στην Ουκρανία, VOX στην Ισπανία, πληθώρα ακροδεξιών κομμάτων και κομματιδίων στην Ελλάδα και πάει λέγοντας. Η μορφή και το περιεχόμενο όλων αυτών των πολιτικών μορφωμάτων μπορεί να μην είναι ενιαία. Ωστόσο υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά τα οποία θα επιχειρήσουμε στο παρόν κείμενο να αναδείξουμε.
Η άνοδος της ακροδεξιάς είναι, λοιπόν, ένα γεγονός αναμφισβήτητο το οποίο όμως αναγκαστικά εγείρει φλέγοντα ερωτήματα: πώς ορίζεται η ακροδεξιά; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; Ποια τα αίτια ανόδου της; Ποιους τρόπους μετέρχεται για να αποκτήσει κοινωνική επιρροή; Είναι αντισυστημική ή μήπως τροχαλία του συστήματος; Τι σχέση έχει η ακροδεξιά με τον φασισμό και τον ναζισμό;
Σε αυτά τα ερωτήματα θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε κωδικοποιημένα και χωρίς ασφαλώς να έχουμε την αυταπάτη ότι εξαντλούμε το θέμα.
Οι παραλλαγές της αστικής πολιτικής
Στους κόλπους της αστικής ιδεολογίας και πολιτικής υπάρχουν διαφόρων ειδών παραλλαγές. Στο επίπεδο της οικονομικής διαχείρισης γνωρίσαμε τον φιλελευθερισμό, τον κεϋνσιανισμό και τον νεοφιλελευθερισμό. Σε επίπεδο πολιτικής –σε αδρές γραμμές– έχουμε γνωρίσει την αστικοκοινοβουλευτική δημοκρατία και της πάσης φύσεως δικτατορίες. Επομένως, είτε μιλάμε για την αστική δημοκρατία, είτε για τις δικτατορίες όπως αυτές που γνώρισε ο νότος της Ευρώπης (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία), ή ακόμη για το φασισμό και τον ναζισμό πρόκειται για εκφάνσεις της πολιτικής του κεφαλαίου. Άλλωστε, δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως η αστική τάξη όταν ερχόταν στο ιστορικό προσκήνιο παίρνοντας τη θέση των φεουδαρχών είχε ανάγκη την αστική δημοκρατία για την ελευθερία της κίνησης των κεφαλαίων. Στη συνέχεια, όμως, η διαφύλαξη και διεύρυνσή της συνδέθηκε με τους λαϊκούς αγώνες.
Αστική δημοκρατία και δικτατορία
Η παραπάνω διαπίστωση αν παρερμηνευτεί μπορεί να οδηγήσει στην εσφαλμένη άποψη ότι όλες αυτές οι εκφάνσεις είναι το ίδιο και το αυτό για τον λαϊκό παράγοντα. Πρόκειται για μια καταστροφική προσέγγιση που δεν μπορεί να διακρίνει ότι η αστική δημοκρατία δεν υπήρξε μια ευγενική παραχώρηση του κεφαλαίου προς τις λαϊκές μάζες, αλλά από ένα σημείο κι έπειτα αποτέλεσε προϊόν της λαϊκής πάλης. Άλλωστε, η λειτουργία των κομμάτων, η κυκλοφορία των εφημερίδων, η ύπαρξη των συνδικάτων, η ελεύθερη καλλιτεχνική έκφραση, με όλους τους περιορισμούς που μπορεί να υπάρχουν, όλα αυτά, δεν είναι σωστό να ταυτιστούν με τις φυλακίσεις, τις εξορίες, τις εκτελέσεις, τη λογοκρισία, τη λειτουργία ενός και μόνο κόμματος. Η εμπειρία του μεσοπολέμου στην Ευρώπη είναι πολύτιμη. Το ίδιο πολύτιμη είναι και η εμπειρία του λαϊκού κινήματος από την επταετή χούντα στην Ελλάδα.
Η μεταπολεμική πορεία της ακροδεξιάς
Μετά το πέρας του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και παρά τη συντριβή του ναζισμού στα χώματα της Σοβιετικής Ένωσης, το ακροδεξιό πολιτικό φάσμα συρρικνώθηκε αλλά δεν εξαφανίστηκε. Μικρές ομάδες δραστηριοποιήθηκαν στην ευρωπαϊκή επικράτεια προκειμένου να υπάρχει πάντα μία κρίσιμη μάζα. Το 1968 στη Γαλλία (μάλλον όχι τυχαία αφού η κίνηση της ακροδεξιάς «απαντούσε» στον γαλλικό Μάη του ’68) ιδρύεται υπό τον Αλέν ντε Μπενουά η Ομάδα για την Έρευνα και τη Μελέτη του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, ένα think tank (δεξαμενή σκέψης) της ακροδεξιάς. Δηλωμένος σκοπός της ήταν η «ανάκτηση από την Αριστερά της πολιτισμικής ηγεμονίας». Τη δεκαετία του 1980 οι θύλακες της ακροδεξιάς ισχυροποιούνται. Ας μην ξεχνάμε πως το 1973 σημειώνεται η δεύτερη σοβαρή, μετά το 1929, καπιταλιστική κρίση. Τη δεκαετία του 1990 η παρουσία της ακροδεξιάς σε μία σειρά ευρωπαϊκών χωρών σταθεροποιείται και σημειώνεται ένα μπαράζ περιστατικών ρατσιστικής βίας, ενώ Ο Αγών μου, το γνωστό πόνημα του Χίτλερ, πωλείται κατά χιλιάδες. Από το 2000 κι έπειτα η ακροδεξιά αρχίζει να έχει και κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, ενώ δεν εκλείπουν και αναφορές από μέρους της στη ναζιστική ιστορία.
Η ακροδεξιά σήμερα
Σήμερα, η ακροδεξιά είτε κυβερνά, είτε βρίσκεται στα πρόθυρα της κυβερνητικής εξουσίας, ή αποτελεί διακριτή πολιτική δύναμη. Και αυτό συμβαίνει στην Ευρώπη, στη Λατινική Αμερική, στις ΗΠΑ ακόμη και στην Ασία. Δεν πρόκειται για μια τάση που εδράζεται σε κάποια αυθόρμητη συμπεριφορά ορισμένων λαϊκών στρωμάτων, αλλά για στρατηγική επιλογή του κεφαλαίου (ή κάποιας μερίδας του). Στα της Ελλάδας απόδειξη αυτής της στρατηγικής επιλογής είναι η ενσωμάτωση στη ΝΔ ενός σκληρού ακροδεξιού πυρήνα (Βορίδης, Γεωργιάδης, Πλεύρης και παλαιότερα Μπογδάνος).
Η πολιτική ατζέντα του μεγάλου κεφαλαίου αντιδραστικοποιείται περαιτέρω μεθοδευμένα και συστηματικά. Η σκλήρυνση αυτή υπαγορεύεται από τα οικονομικά κρισιακά φαινόμενα που συνεπάγονται την επίθεση στον κόσμο της εργασίας, από τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς (ΗΠΑ-ΕΕ), από την οικονομική άνοδο της Κίνας που πιέζει τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Κατά δεύτερον, η άνοδος της ακροδεξιάς λειτουργεί ως μια προληπτική αντεπανάσταση στα υπάρχοντα ή τα μελλοντικά κοινωνικά ξεσπάσματα. Τα αστικά επιτελεία εκτιμούν πως θα υπάρξουν εξεγερσιακές καταστάσεις. Το κίνημα Black Lives Matter και οι κινητοποιήσεις στην Ελλάδα για το έγκλημα των Τεμπών αποτελούν κάποιες προσεισμικές δονήσεις.
Περί αντισυστημισμού της ακροδεξιάς
Ως εκ τούτου, η φιλολογία με βάση την οποία η άνοδος της ακροδεξιάς ταυτίζεται με την άνοδο του αντισυστημισμού της κοινωνίας δεν έχει καμία βάση. Δεν πρόκειται για μια αφελή διαπίστωση των δημοσιολογούντων αλλά για μια καλά μελετημένη ρητορική προκειμένου να δημιουργήσει μια επίφαση ριζοσπαστισμού με τον οποίο ενδύονται τα ακροδεξιά κόμματα και με την απώτερη επιδίωξη να καρπωθούν την κοινωνική δυσαρέσκεια.
Σε κάθε περίπτωση η ακροδεξιά δεν αμφισβητεί τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων, τις ιδιωτικοποιήσεις και δεν θέτει ζήτημα επανακρατικοποίησης των ιδιωτικοποιημένων τομέων. Μάλιστα, η ρητορική περί ανόδου του αντισυστημισμού μπορεί να συνοδεύεται και από μία παραλλαγή της θεωρίας των δυο άκρων, αφού διαπιστώνεται εκλογικά από τους δημοσκόπους η «άνοδος (γενικώς) των άκρων».
Τα ιδεολογικοπολιτικά χαρακτηριστικά της ακροδεξιάς
Τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης ακροδεξιάς, πολιτικά και ιδεολογικά, είναι ο ρατσισμός, ο εθνικισμός, ο αντικομμουνισμός, ο σεξισμός, ο ανορθολογισμός. Συχνά, μάλιστα, η ακροδεξιά παρουσιάζεται ως αντιιμπεριαλιστική αλλά είναι σαφές πως πρόκειται για έναν κίβδηλο αντιιμπεριαλισμό (δεν θέτει αίτημα εξόδου από το ΝΑΤΟ ή την ΕΕ, αλλά πολύ περισσότερο δεν αποκαλύπτει τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα τους). Απαντά, επίσης, στις (υπαρκτές) υπερβολές της woke ατζέντας και αντιπροτείνει τις «σταθερές» αξίες της οικογένειας, της θρησκείας και του έθνους.
Παρέα με αυτές τις ιδεολογικές συνιστώσες συνυπάρχει και το οικονομικό πρόγραμμά της το οποίο αποτελεί μια παραλλαγή ενός σκληρού νεοφιλελευθερισμού. Λέμε παραλλαγή διότι το αόρατο χέρι της αγοράς «πάει περίπατο» όταν για παράδειγμα ο Τραμπ κάνει αναφορά στην επιβολή δασμών προκειμένου να τονωθεί η αμερικανική οικονομία. Σε κάποιες περιπτώσεις οι εκπρόσωποι της ακροδεξιάς δεν διστάζουν να δηλώσουν την πολιτική τους συγγένεια με τον ναζισμό.
Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί ο Έλον Μασκ με τον γνωστό του ναζιστικό χαιρετισμό και τη στήριξή του στη Μελόνι ή ακόμη και ο Ζελένσκι ο οποίος ενσωμάτωσε στον κρατικό μηχανισμό τα νεοναζιστικά τάγματα του Αζόφ. Έτσι, σε κάποιες περιπτώσεις, τα σύνορα μεταξύ ακροδεξιάς και ναζισμού αρχίζουν και γίνονται δυσδιάκριτα, αν και πρέπει να πούμε πως ο ναζισμός εμπεριέχει, μεταξύ άλλων, την κατάργηση της αστικοκοινοβουλευτικής δημοκρατίας, την ακραία βία και τη βιομηχανοποίηση του θανάτου.
Το πολιτικό στίγμα της ακροδεξιάς
Στο παρελθόν ο φασισμός/ναζισμός αποτέλεσε την πιο επιθετική πολιτική των πιο αντιδραστικών μονοπωλίων, σύμφωνα με τον κλασικό ορισμό του Δημητρόφ. Σήμερα η ακροδεξιά αποτελεί την έκφραση της πολιτικής βούλησης ενός υπεραντιδραστικού τμήματος του παγκόσμιου κεφαλαίου.
Την ακροδεξιά ατζέντα την υιοθετούν και τα κλασικά αστικά κόμματα όχι μόνο ούτε κυρίως για ψηφοθηρικούς λόγους, αλλά ως συνειδητή και σχεδιασμένη πολιτική. Η ακροδεξιά και ο φασισμός/ναζισμός αποτελούν μία ασυνέχεια μέσα στη συνέχεια της αστικής πολιτικής απογυμνωμένης από τις όποιες δημοκρατικές ενδύσεις. Από αυτή την άποψη η ανάλυση για αυτό το πολιτικό φαινόμενο δεν μπορεί να βρίσκεται έξω από το πλαίσιο που το γεννά: τον καπιταλισμό, δηλαδή.
Η ερμηνεία της ανόδου της ακροδεξιάς
Καταρχάς πρέπει να υπογραμμιστεί με τη μέγιστη δυνατή έμφαση πως η διαδικασία καπιταλιστικής παλινόρθωσης στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και η υποχώρηση του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος παγκόσμια, διευκόλυνε την αντεπίθεση και άνοδο της ακροδεξιάς. Η άνοδός της μπορεί να θεωρηθεί ως μία συνιστώσα μιας κοινωνικής οπισθοδρόμησης και ενός αντεπαναστατικού μακρού κύματος που υπερβαίνει χρονικά τα 30 έτη.
Η άνοδος της ακροδεξιάς εξηγείται από σειρά παραγόντων. Η υλική βάση είναι η δυσαρέσκεια που δημιουργείται στα λαϊκά στρώματα από την εφαρμογή σκληρών νεοφιλελεύθερων πολιτικών από τα κλασικά αστικά κόμματα (σε αυτά συμπεριλαμβάνουμε και την παραπαίουσα σοσιαλδημοκρατία). Επομένως, αυτά τα κλασικά αστικά κόμματα φέρουν την κύρια ευθύνη για την άνοδο της ακροδεξιάς. (Η δημιουργία και η ύπαρξη του λεγόμενου Ακραίου Κέντρου έχει παίξει και αυτή τον ρόλο της).
Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται με πανομοιότυπο τρόπο αλλά είναι χρήσιμο να διακρίνει κάποιος τις ιστορικές αναλογίες ανάμεσα στην τρέχουσα συγκυρία και σε αυτό που έχει καταγράψει η ιστορία. Η περίοδος του μεσοπολέμου στον 20ο αιώνα ήταν μία εποχή σοβαρής καπιταλιστικής κρίσης που συνοδεύτηκε από την άνοδο του φασισμού στην Ιταλία και του ναζισμού στη Γερμανία, ενώ είχε προηγηθεί ένα πλήθος αυταρχικών καθεστώτων σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια. Το ναζιστικό κόμμα στη Γερμανία εκτοξεύεται εκλογικά μετά την κρίση του 1929. Η ακροδεξιά σήμερα –εποχή γενικευμένης κρίσης– μπορεί να αποτελέσει τον προθάλαμο για τις πιο φρικώδεις καταστάσεις μελλοντικά.
Οι ιδεολογικές παράμετροι που βοήθησαν στην άνοδο της ακροδεξιάς
Υπάρχει, όμως, και μια ιδεολογική βάση που πάει σε βάθος χρόνου. Οι θεωρίες των «δύο άκρων», των «δύο ολοκληρωτισμών», του «μαύρου και κόκκινου φασισμού» που εκπορεύονται από θύλακες της κυρίαρχης ιδεολογίας (η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει παίξει κομβικό ρόλο σε αυτό) λειτουργούν εν τέλει υπέρ της ακροδεξιάς. Συγχρόνως, επί μακρόν έχει επιχειρηθεί μια συστηματική αναθεώρηση της ιστορίας. Δείγματα αυτής της αναθεώρησης έχουμε δει και στην Ελλάδα (βλέπε χαρακτηριστικά Καλύβας-Μαραντζίδης).
Υπάρχει, όμως, και μια παράμετρος που θα τη χαρακτηρίζαμε ως κρυφή και από αυτή την άποψη ίσως είναι και η πιο επικίνδυνη. Εκπομπές, όπως ο «Αδύναμος Κρίκος» προάγουν μια φασίζουσα ιδεολογία. Το συγκεκριμένο τηλεπαιχνίδι, αποβάλλει από τους παίκτες τον «αδύναμο κρίκο» και μάλιστα ο παρουσιαστής φροντίζει κατά την αποβολή του να τον εξευτελίζει με ειρωνείες. Έτσι, χωρίς να το καταλάβει ο τηλεθεατής εμβαπτίζεται στο πλαίσιο του κοινωνικού δαρβινισμού: ο ισχυρός επιβιώνει, ο αδύναμος αποβάλλεται. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και άλλα τηλεπαιχνίδια όπως το Survivor στο οποίο διαμορφώνονται αγέλες και λυκοσυμμαχίες προκειμένου να νικήσει ο εκλεκτός. Παλαιότερα τον ίδιο ρόλο επιτελούσε ο Big Brother (σε αυτό το τηλερεάλιτι νομιμοποιήθηκε η δημόσια κατάδοση).
Φασίζουσα ιδεολογία αναδεικνύεται και από τη μουσική τραπ, εφόσον βεβαίως κάποιος μπορεί να τη χαρακτηρίσει μουσική. Οι στίχοι της αποτελούν ένα μνημείο εξευτελισμού της γυναίκας που την πραγματεύεται σαν να είναι ένα κομμάτι κρέας. Φασίζουσες ιδεολογίες ευδοκιμούν και στους κόλπους των οργανωμένων οπαδών των ομάδων και προωθούνται όχι μόνο στο εσωτερικό τους αλλά και μέσω εκπομπών και συμπεριφορών στο γήπεδο.
Ακόμη και φαινομενικά αθώες ταινίες όπως αυτές με τους υπερήρωες προάγουν το πρότυπο του ενός και μόνο σωτήρα της ανθρωπότητας που παραπέμπει στο μοντέλο «άτομο-σωτήρας», χαρακτηριστικό της φασιστικής και ναζιστικής ιδεολογίας. Ας μην ξεχνάμε, επιπλέον, πως στα καθ’ ημάς η Χρυσή Αυγή απολάμβανε δημόσια προβολή μέσω των συστημικών μέσων ενημέρωσης. Τελικά, δημιουργείται ένα ιδεολογικό υπόστρωμα στις συνειδήσεις έτοιμο να υποδεχθεί την παρέμβαση του κάθε ακροδεξιού μορφώματος εν μέσω οικονομικής και πολιτικής κρίσης.
Οι φαντασιακοί εχθροί και η ρητορική της ακροδεξιάς
Η ακροδεξιά ταυτόχρονα εργάζεται βεβαίως και από μόνη της. Μιλά για τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει η εθνική κοινότητα από κατασκευασμένους φαντασιακούς εχθρούς όπως οι μετανάστες και οι πρόσφυγες (στο παρελθόν οι φαντασιακοί εχθροί ήταν οι Εβραίοι, οι κομμουνιστές, οι Ρομά κ.ά.). Τώρα, οι Μουσουλμάνοι είναι αυτοί που υποτίθεται απειλούν με αλλοίωση τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό.
Η ακροδεξιά χρησιμοποιεί καταγγελτικό λόγο για τα «λαμόγια» του πολιτικούς, επαγγέλλεται κάθαρση και καταγγέλλει ακόμη και τμήματα της αστικής τάξης (ας θυμηθούμε τον δήθεν αντικαπιταλιστικό λόγο των ναζί ενάντια στο τραπεζικό κεφάλαιο την ίδια ώρα που χρηματοδοτούνταν από αυτό). Τα ακροδεξιά κόμματα χρησιμοποιούν απλά συνθήματα, χωρίς πολύπλοκες αναλύσεις και απευθύνονται συχνά στο θυμικό με μανιχαϊστικά δίπολα. Στην Ελλάδα έδρασε πολυεπίπεδα: με τα εθνικιστικά συλλαλητήρια για το μακεδονικό, με τις ταυτότητες, με την έκδοση σειράς αντικομμουνιστικών βιβλίων, με τηλεοπτικές εκπομπές, με την προβολή του τριπτύχου «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια».
Συχνά, το έδαφος για την ανάδειξη των νεών πολιτικών αστέρων προετοιμάζεται από την τηλεόραση. Ο Ζελένσκι στην Ουκρανία, ο Μιλέι στην Αργεντινή, ο Τραμπ στις ΗΠΑ, ο Βελόπουλος στην Ελλάδα, αναδείχτηκαν από δικές τους εκπομπές ή τηλερεάλιτι.
Η κοινωνική διείσδυση της ακροδεξιάς
Ειδικά, στην περίπτωση της Ελλάδας κανείς δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια στη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται. Το ακροδεξιό τόξο συγκέντρωσε ένα ποσοστό κοντά στο 20% στις τελευταίες ευρωεκλογές. Σχετικές έρευνες, επίσης, δείχνουν μεγάλη διείσδυση υπερσυντηρητικών αντιλήψεων στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας. Δείχνουν, επίσης διείσδυση σε λαϊκά εργατικά στρώματα και όχι μόνο σε μεσαία στρώματα. Τα στοιχεία αυτά κάνουν ακόμη πιο ανησυχητική την κατάσταση.
Για παράδειγμα σε σχετική έρευνα και στην ερώτηση «σε ορισμένες περιπτώσεις, η δικτατορία είναι προτιμότερη από τη δημοκρατία;», θετικά (συμφωνώ/μάλλον συμφωνώ) απάντησε το 15,6% με την απάντηση στην ηλικιακή ζώνη 35-44, το ποσοστό να φτάνει το 23,6%. Στην ανάλυση της ψήφου στις τελευταίες ευρωεκλογές, τρία μορφώματα της ακροδεξιάς (Νίκη, Ελληνική Λύση, Φωνή Λογικής) συγκέντρωσαν στους μισθωτούς του δημοσίου το 20,1% των ψήφων και στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα το 19,7%.
Υπάρχει απάντηση;
Το ερώτημα που τίθεται επί τάπητος είναι το πώς πρέπει να απαντήσουν οι ριζοσπαστικές και δημοκρατικές δυνάμεις στην ελληνική κοινωνία. Είναι εμφανές ότι αντιμετωπίζουμε μία συρρίκνωση της αστικής δημοκρατίας, όχι μόνο λόγω της ανόδου της ακροδεξιάς αλλά και λόγω της πολιτικής που ασκούν τα κλασικά αστικά πολιτικά κόμματα.
Την περίοδο των μνημονίων η χώρα κυβερνιόταν με Προεδρικά Διατάγματα, με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, με κοινοβουλευτικά πραξικοπήματα (κυβέρνηση Παπαδήμου), με απευθείας χάραξη της πολιτικής έξωθεν. Σήμερα, η εξάρτηση της δικαιοσύνης από οικονομικά συμφέροντα, η τερατώδης συγκάλυψη του εγκλήματος των Τεμπών, η δίωξη εκπαιδευτικών για συνδικαλιστικούς λόγους (αξιολόγηση), οι κάμερες παρακολούθησης που υπάρχουν παντού, οι τηλεφωνικές παρακολουθήσεις, τα ατιμώρητα σκάνδαλα κ.ά. υπογραμμίζουν το στένεμα της αστικής δημοκρατίας.
Αυτό που επιτάσσει η ίδια η πραγματικότητα είναι η διεύρυνση και ένταση της πάλης ενάντια σε αυτή τη συρρίκνωση. Απαιτείται δράση των συνδικάτων, των φοιτητικών συλλόγων, των κομμάτων (ασφαλώς όχι όλων), των πολιτιστικών φορέων ενάντια σε κάθε απόπειρα να αφαιρεθούν ή να περιοριστούν δικαιώματα. Δικαιώματα για τα οποία έχει χυθεί αίμα στο παρελθόν. Απαιτείται μία συστηματική ιδεολογικοπολιτική παρέμβαση, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στις γειτονιές και στους εργασιακούς χώρους. Το αν θα χρειαστεί στο άμεσο ή μεσομακροπρόθεσμο μέλλον η συγκρότηση ενός αντιφασιστικού μετώπου, αυτό είναι κάτι που θα εξαρτηθεί από την ίδια την πραγματικότητα.
* * *
Η ακροδεξιά ανασυντάσσεται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε η μαύρη Διεθνής της Μαδρίτης στην οποία ο Όρμπαν είπε χαρακτηριστικά: «Χθες ήμαστε αιρετικοί. Σήμερα είμαστε mainstream». Ποιος και πώς, λοιπόν, θα απαντήσει στον πολιτικό βρικόλακα;
info-war.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου