Με τις αποφάσεις του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου του 2025, κατέστη για άλλη μια φορά σαφές ότι η εξέλιξη στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις (TSK) εξαρτάται από την υποταγή και όχι από την επαγγελματική αξία. Από την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία στις 15 Ιουλίου 2016, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επιβλέψει μια ευρεία αναδιάρθρωση του στρατού, απομακρύνοντας αξιωματικούς που θεωρούσε ανυπότακτους και αντικαθιστώντας τους με ισλαμιστές που θεωρούνται πολιτικά ευθυγραμμισμένοι με την κυβέρνησή του. Η συνεδρίαση του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου (YAŞ) για το 2025 οδήγησε σε μια νέα σειρά αλλαγών και προαγωγών ανώτερων αξιωματικών, που αντανακλούν αυτό το μοτίβο.
Η συνεδρίαση του YAŞ πραγματοποιήθηκε στην Άγκυρα στις 3 Αυγούστου υπό την προεδρία του Ερντογάν και διήρκεσε δυόμισι ώρες. Η συνεδρίαση ολοκληρώθηκε με μια σειρά ανακοινώσεων που αφορούσαν τα μεγαλύτερα κλιμάκια των TSK. Η πιο αξιοσημείωτη απόφαση ήταν η πρόωρη συνταξιοδότηση του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού, Στρατηγού Μετίν Γκουράκ, του οποίου η θητεία είχε οριστεί να συνεχιστεί για δύο ακόμη χρόνια. Θα αντικατασταθεί από τον Διοικητή των Χερσαίων Δυνάμεων, Στρατηγό Σελτσούκ Μπαϊρακταρόγλου. Ο λόγος που δόθηκε για τη συνταξιοδότηση του Γκουράκ ήταν η έλλειψη διαθέσιμων θέσεων, κάτι που θεωρήθηκε παράξενο, καθώς δεν υπάρχει θέση ανώτερη από αυτή του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού στον τουρκικό στρατό.
Ο Γκιουράκ θεωρείτο ένας από τους ευνοούμενους διοικητές του Ερντογάν. Κατά τη διάρκεια των γεγονότων της 15ης Ιουλίου 2016, υποστήριξε την κυβέρνηση καθώς εξελισσόταν η απόπειρα πραξικοπήματος. Έκτοτε, πολλές προσωπικότητες της αντιπολίτευσης ισχυρίζονται ότι η απόπειρα πραξικοπήματος ήταν στην πραγματικότητα μια επιχείρηση υπό ψευδή προφάσεις που οργανώθηκε από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (MIT) και τον τότε αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού Χουλούσι Ακάρ, με σκοπό την απομάκρυνση αξιωματικών του στρατού που θεωρούνταν ανυπότακτοι στον Ερντογάν.
Ο Γκιουράκ είχε προηγουμένως διοικήσει διάφορες μονάδες και μετά το θάνατο της συζύγου του το 2020 επικεντρώθηκε ακόμη περισσότερο στα επαγγελματικά του καθήκοντα. Τον Ιούλιο του 2025, οι ένοπλες δυνάμεις υπό τη διοίκησή του βίωσαν δύο περιστατικά που προσέλκυσαν το ενδιαφέρον του κοινού. Στις 6 Ιουλίου, κατά τη διάρκεια επιχείρησης στο βόρειο Ιράκ, 12 στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους από τοξικά αέρια μετά την είσοδό τους σε μια άδεια σπηλιά. Το Υπουργείο Άμυνας ανέφερε ότι η έρευνά του δεν διαπίστωσε καμία αμέλεια, δηλώνοντας ότι ένας σκύλος αναγνώρισης είχε εισέλθει στη σπηλιά και είχε επιστρέψει, οδηγώντας τους στρατιώτες να πιστέψουν ότι ήταν ασφαλής. Ωστόσο, εμπειρογνώμονες επεσήμαναν αργότερα ότι τα ελαφρύτερα δηλητηριώδη αέρια τείνουν να ανεβαίνουν και μπορούν να αποφύγουν την ανίχνευση από ζώα και ότι απαιτούνται ειδικά όργανα για τον εντοπισμό τέτοιων ουσιών. Αργότερα τον ίδιο μήνα, στις 26 Ιουλίου, δύο στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια ασκήσεων στην επαρχία Χατάι, υπό συνθήκες ακραίας ζέστης.
Ο 64χρονος στρατηγός Μπαϊρακταρόγλου ορίστηκε διάδοχος του Γκουράκ. Ο Μπαϊρακταρόγλου ήταν διοικητής των Χερσαίων Δυνάμεων από το 2023 και προηγουμένως είχε υπηρετήσει ως διοικητής μηχανοκίνητης ταξιαρχίας πεζικού μεταξύ 2009 και 2011, η μόνη αποστολή του στην ηγεσία στρατευμάτων στο πεδίο της μάχης.
Στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες σημείωσαν ότι ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία των Τουρκικών Ένοπλων Δυνάμεων που διορίστηκε αρχηγός του γενικού επιτελείου με τόσο περιορισμένη εμπειρία στη διοίκηση στρατευμάτων. Το 2025 ενέκρινε την απόλυση πέντε νεοδιορισμένων αξιωματικών από την Τουρκική Στρατιωτική Ακαδημία, μετά την επίκληση του συνθήματος «Είμαστε οι στρατιώτες του Μουσταφά Κεμάλ», σε αναφορά στον ιδρυτή της κοσμικής Τουρκικής Δημοκρατίας, κατά τη διάρκεια της τελετής αποφοίτησής τους.
Μια στρατιωτική πειθαρχική επιτροπή είχε αρχικά προτείνει επίπληξη, αλλά ο Μπαϊρακταρόγλου ενέκρινε την απομάκρυνσή τους από την υπηρεσία. Ο Μπαϊρακταρόγλου κατάγεται από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας της Τουρκίας, την ίδια περιοχή όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Ερντογάν, ένα στοιχείο που παραδοσιακά θεωρείται σημαντικό στις πολιτικές και στρατιωτικές διορισμούς κατά τη διάρκεια της προεδρίας του.
Μετά την ανάληψη της μεγαλύτερης θέσης από τον Μπαϊρακταρόγλου, ο στρατηγός Μετίν Τοκέλ, διοικητής της 1ης Στρατιάς στην Κωνσταντινούπολη, προήχθη σε διοικητή των Χερσαίων Δυνάμεων. Ο διορισμός του παρακάμπτει τρεις ανώτερους στρατηγούς: τον στρατηγό Ιρφάν Οζσέρτ, διοικητή της Στρατιάς του Αιγαίου, τον στρατηγό Κεμάλ Γιένι, αναπληρωτή αρχηγό του γενικού επιτελείου, και τον στρατηγό Λεβέντ Εργκούν, διοικητή της 2ης Στρατιάς. Σε μια άλλη ασυνήθιστη κίνηση, ένας ταξίαρχος χωρίς εκπαίδευση επιτελικού αξιωματικού προήχθη σε υποστράτηγο.
Το συμβούλιο παρέτεινε επίσης κατά ένα έτος τη θητεία του διοικητή των Ναυτικών Δυνάμεων, ναύαρχου Ερτζουμέντ Τατλιόγλου, και του διοικητή των Αεροπορικών Δυνάμεων, στρατηγού Ζιγιά Τζεμάλ Καδιόγλου. Και οι δύο αξιωματικοί θεωρούνται από τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης ως από τους εκλεκτούς διοικητές του Ερντογάν, φήμη που συνδέεται με τον ρόλο τους κατά τη διάρκεια των γεγονότων της απόπειρας πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016 και με τη δημόσια εκδήλωση της αφοσίωσής τους στον πρόεδρο.
Ο κατάλογος των προαγωγών περιελάμβανε δύο στρατηγούς ή ναυάρχους που προήχθησαν σε ανώτερο βαθμό και 61 συνταγματάρχες που τέθηκαν σε βαθμό στρατηγού ή ναυάρχου. Η θητεία 29 στρατηγών και 478 συνταγματάρχων παρατάθηκε κατά ένα και δύο έτη, αντίστοιχα. Δύο στρατηγοί αποστρατεύτηκαν λόγω της συμπλήρωσης του ορίου ηλικίας των 65 ετών, ενώ 43 στρατηγοί και ναύαρχοι αποστρατεύτηκαν λόγω έλλειψης διαθέσιμων θέσεων, όπως ανέφερε το υπουργείο. Από τις 30 Αυγούστου 2025, ο συνολικός αριθμός στρατηγών και ναυάρχων στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις θα αυξηθεί από 316 σε 332.
Σε αντίθεση με τα προηγούμενα έτη, το Υπουργείο Άμυνας δεν δημοσίευσε τον κατάλογο των συνταξιοδοτούμενων συνταγματάρχων στις αποφάσεις του 2025. Το υπουργείο δήλωσε ότι θα γίνουν ατομικές κοινοποιήσεις στους ενδιαφερόμενους. Χωρίς τη δημοσίευση καταλόγου, η ταυτότητα των συνταξιοδοτούμενων συνταγματάρχων και οι λόγοι της συνταξιοδότησής τους δεν είναι διαθέσιμοι στο κοινό.
Η δομή των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων έχει αλλάξει σημαντικά από το 2016. Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, η κυβέρνηση έκλεισε όλες τις στρατιωτικές ακαδημίες και τις αντικατέστησε με το Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας, ένα ίδρυμα που διοικείται από πολίτες. Εισήχθη ένα νέο σύστημα εξετάσεων για τους αξιωματικούς του επιτελείου, ώστε να είναι δυνατή η πιο προσεκτική εξέταση των υποψηφίων. Σύμφωνα με επίσημες δηλώσεις, μέλη της SADAT, μιας ιδιωτικής παραστρατιωτικής εταιρείας που ιδρύθηκε από έναν πρώην σύμβουλο του Ερντογάν, έχουν συμμετάσχει σε επιτροπές επιλογής στρατιωτικών δοκίμων. Η κυβέρνηση επέτρεψε επίσης στους αποφοίτους των θρησκευτικών γυμνασίων ιμάμ-χατίπ να υποβάλουν αίτηση για να γίνουν αξιωματικοί, σε απόκλιση από τα προηγούμενα κοσμικά κριτήρια εισαγωγής.
Σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας το 2024, ο Ερντογάν δήλωσε ότι 1.524 από τους 1.886 αξιωματικούς που υπηρετούσαν πριν από την απόπειρα πραξικοπήματος είχαν αποβληθεί από τις ένοπλες δυνάμεις. Συνολικά, 10.468 αξιωματικοί απολύθηκαν από ένα σύνολο 32.189 πριν από το πραξικόπημα. Στοιχεία του υπουργείου Άμυνας δείχνουν ότι 24.339 άτομα — συμπεριλαμβανομένων αξιωματικών, υπαξιωματικών και πολιτικού προσωπικού — έχουν απολυθεί από το 2016. Η κυβέρνηση αναφέρει ότι 8.651 μέλη του στρατού συμμετείχαν στην απόπειρα πραξικοπήματος. Από τους 325 ανώτερους αξιωματικούς που ήταν σε ενεργό υπηρεσία την εποχή εκείνη, 42 παρέμειναν στις θέσεις τους ή προήχθησαν τα χρόνια που ακολούθησαν τα γεγονότα της 15ης Ιουλίου 2016.
Εκτός από την αναδιάρθρωση των συστημάτων εκπαίδευσης και προαγωγής, έχουν προταθεί νομοθετικές αλλαγές που θα παρέχουν στον πρόεδρο μεγαλύτερη εξουσία όσον αφορά την προαγωγή των αξιωματικών. Το 2020 κατατέθηκε νομοσχέδιο που παρέχει στον πρόεδρο την εξουσία να παρακάμπτει τις απαιτήσεις σχετικά με την αρχαιότητα και την τοποθέτηση για προαγωγές. Το νομοσχέδιο αποσύρθηκε μετά από δημόσια συζήτηση, αλλά παραμένει πιθανό θέμα της ημερήσιας διάταξης του κοινοβουλίου.
Οι αποφάσεις του YAŞ για το 2025 θα τεθούν σε ισχύ την 1η Σεπτεμβρίου.
Πηγή: Nordic Monitor
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου