Φοίβος Κακαμανούδης
Το σημερινό φιάσκο με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων-κολεγίων, δεν πρέπει να μείνει απλώς ως «σκάνδαλο». Η ουσία είναι πως πλήττει βαριά το τι σημαίνει πανεπιστημιακή γνώση στην Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα πιέζει τα δημόσια ΑΕΙ να επιχειρηματικοποιηθούν περαιτέρω. «Όπλα» στην κατεύθυνση αυτή, είναι τα αυταρχικά, πειθαρχικά μέτρα και οι διαγραφές!
Ευθυγράμμιση με τις ανάγκες της αγοράς
Προσπάθεια λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων πάση θυσία, αυταρχική θωράκιση του δημοσίου πανεπιστημίου, υποχρηματοδότησή του και στροφή στην όλο και μεγαλύτερη συνεργασία του με ιδιωτικούς παράγοντες. Αυτή είναι η πολυσύνθετη κατάσταση που διαμορφώνεται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια. Η συνέχεια των αναδιαρθρώσεων (και) τα τελευταία χρόνια δείχνει πως δεν πρόκειται απλώς για ιδεολογικά «κολλήματα» κάποιας λιγότερο ή περισσότερο αντιδραστικής κυβέρνησης, αλλά για συγκεκριμένη στρατηγική υποταγής και ευθυγράμμισης της ανώτατης εκπαίδευσης στις ανάγκες του κεφαλαίου. «Κάτι φταίει» στα μέχρι τώρα ελληνικά πανεπιστήμια και πρέπει άμεσα να ακολουθήσουν την τροχιά «ανάπτυξης» της χώρας!
Στο νέο μοντέλο, λοιπόν, που επιχειρείται να λειτουργήσουν από εδώ και πέρα δημόσια και ιδιωτικά ΑΕΙ, η έρευνα θα πρέπει να αποφέρει κέρδη και οι απόφοιτοι θα πρέπει να είναι πλήρως προσαρμοσμένοι στις επικαιροποιημένες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Αυτές όμως θα χρειαστούν εκ νέου επικαιροποίηση… Εδώ είναι που έρχονται οι συνεχείς επανακαταρτίσεις, που δημιουργούν νέα «δυναμική» στο πεδίο της εργασίας. Ακόμα, οι ανάγκες της αγοράς επιτάσσουν τον έλεγχο της κατανομής του δυναμικού των φοιτητών ανά κλάδο με βάση το ποιοι τομείς θα πρέπει να στελεχωθούν από τις νέες «φουρνιές» αποφοίτων. Για να αποτελέσουν τα παραπάνω τη «νέα κανονικότητα» πρέπει και η συνείδηση των μελλοντικών εργαζομένων να είναι εναρμονισμένη με αυτή τη προοπτική. Έτσι, στα αλλεπάλληλα νομοσχέδια σαρωτικών αλλαγών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ξεχωριστή σημασία έχουν τα μέτρα πειθάρχησης και καταστολής.
Ιδιωτικά «πανεπιστήμια» και πίεση στα δημόσια ιδρύματα
Τα τελευταία χρόνια στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουμε δει αλλεπάλληλα νομοσχέδια που αφορούν κάθε πτυχή των πανεπιστημίων! Όλα, όμως, έχουν την ίδια πολιτική κατεύθυνση: Κοιτάζουν στην «ανασυγκρότηση» της εκπαίδευσης με βάση και το «πώς» αυτή θα αποφέρει κέρδη αλλά και το «πώς» οι απόφοιτοι θα υπηρετήσουν αποτελεσματικότερα τις εκάστοτε ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Βασικός κόμβος, όπως αναδεικνύεται και στην πρόσφατη επικαιρότητα, είναι η παρουσίαση του ιδιωτικού παράγοντα ως «μεσσία» που θα λύσει το «πρόβλημα» των δημοσίων ΑΕΙ, ιδρύοντας «σύγχρονα, αξιόπιστα και ασφαλή πανεπιστήμια, με επαρκή προγράμματα σπουδών και επαγγελματικά δικαιώματα». Μετά την αποτυχία αναθεώρησης του άρθρου 16, κάτω από τον αγώνα του φοιτητικού κινήματος το 2006-2007, βρέθηκε νέα συνταγή: η παράκαμψη του συνταγματικού άρθρου και η επιδίωξη ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων, ως παραρτήματα πανεπιστημίων του εξωτερικού. Αυτό φυσικά όπως αναμενόταν -σε πρώτη φάση τουλάχιστον- αφορά κυρίως κολέγια που ήδη λειτουργούν από χρόνια στην Ελλάδα και μέσω συνεργασιών τους με πανεπιστήμια κατάφεραν (ορισμένα) να… αναβαθμιστούν.
Η πρώτη φάση των ιδιωτικών πανεπιστημίων, συνοδεύτηκε από πολλά ευτράπελα και μία περίσσεια οσμή σκανδάλων. Όμως, η ουσία είναι πως ανοίγει και επίσημα ο δρόμος τόσο για το ελληνικό όσο και για το ξένο κεφάλαιο να επενδύσει πιο άμεσα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μετατρέποντας τη μόρφωση σε εμπόρευμα και σε αυτή τη βαθμίδα.
Πλέον, κατοχυρώνεται βαθύτερα πως όποιος έχει να «τα σκάσει» θα σπουδάσει και θα πάρει και πτυχίο, ενώ όποιος δυσκολεύεται οικονομικά θα πρέπει να αναμετρηθεί με τους κόφτες της τράπεζας θεμάτων και της ΕΒΕ, μόνο και μόνο για να εισαχθεί σε ένα όλο και πιο υποβαθμισμένο δημόσιο πανεπιστήμιο.
Και σε επίπεδο γνώσης και κατάρτισης, όμως, τα δεδομένα αλλάζουν σημαντικά! Τι επίπεδο μόρφωσης θα παρέχεται, άραγε, σε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο που θα αρχίσει να λειτουργεί από τον Οκτώβρη και ακόμα δεν έχει καταθέσει προτεινόμενο πρόγραμμα σπουδών; Με πόση ευκολία η κυβέρνηση έχει ήδη αποφασίσει (και μάλιστα με περηφάνια), πως το πτυχίο ενός τέτοιου πανεπιστήμιου-κολεγίου θα είναι ισότιμο με αυτό των δημοσίων; Όλα τα παραπάνω ερωτήματα -κι άλλα τόσα- αδυνατίζουν τα κριτήρια που υπήρχαν μέχρι πρότινος αναφορικά με το απαιτούμενο επίπεδο παρεχόμενης γνώσης. Αποκαλύψεις για την fast track αδειοδότηση κολεγίων έρχονται στο φως. Όπως μαθαίνουμε, ο Ανδρέας Λοβέρδος (πρώην υπουργός Παιδείας) είναι πλέον μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής της Νομικής Σχολής του University of Keele, που αδειοδοτήθηκε μόλις τώρα, ενώ στο ίδιο ίδρυμα Πρύτανης θα είναι ο Οδυσσέας Ζώρας, μέχρι πρότινος Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης στο ΥΠΑΙΘΑ. Τι επίπεδο γνώσης μπορούμε να περιμένουμε πλέον από την τριτοβάθμια εκπαίδευση; Όπως φαίνεται, μπροστά στα κέρδη η ανάγκη για ποιοτική μόρφωση είναι ψιλά γράμματα… Ο ανταγωνισμός ο οποίος γεννιέται από την ύπαρξη πτυχίων «πακεταρισμένης» γνώσης, τελικά έχει έναν χαμένο: την ολόπλευρη μόρφωση και τη σφαιρική εποπτεία του γνωστικού αντικειμένου.
Η διττή επίθεση περικυκλώνει τη δημόσια εκπαίδευση: από τη μια ιδρύονται ιδιωτικά «πανεπιστήμια» αγοραπωλησίας γνώσεων και από την άλλη τα δημόσια ιδρύματα θα πιέζονται να στραφούν ακόμα περισσότερο στα επιχειρηματικά/ιδιωτικά συμφέροντα
Μα θα ρωτήσει κάποιος: «Τι σας πειράζει να υπάρχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια, αφού θα συνεχίσουν να υπάρχουν δημόσια;». Σε αυτό το σημείο είναι που πραγματώνεται το δεύτερο σκέλος της επίθεσης/αναδιάρθρωσης. Η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων έχει φυσικά μία σχετική αυτοτέλεια, λόγω ιδεολογικού φορτίου και «βολέματος» παρατρεχάμενων της κυβέρνησης, όμως δεν έρχεται αποκομμένη από την υποβάθμιση/επιχειρηματικοποίηση των δημοσίων. Ο ανταγωνισμός, θεμιτός σύμφωνα με τον Μητσοτάκη, που φέρνουν τα μη κρατικά πανεπιστήμια «σπρώχνει» τα κρατικά στην ανάγκη να «εκσυγχρονιστούν». Τι σημαίνει αυτό με βάση τις κατευθύνσεις του υπουργείου και της ΕΕ;
Πρώτο και σημαντικότερο, βάθεμα της επιχειρηματικοποίησης! Ήδη, έχουν έρθει δίδακτρα σε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, ενώ έχουν δημιουργηθεί και ξενόγλωσσα προπτυχιακά επί πληρωμή. Δεύτερο, συνέχιση της παραχώρησης υπηρεσιών του πανεπιστημίου (σίτιση, στέγαση, καθαριότητα, συντήρηση) σε εργολάβους αφού λόγω της χρόνιας υποχρηματοδότησης δεν μπορεί να τις παρέχει το δημόσιο και πλέον είναι ακόμα πιο επιτακτικό να μειωθούν τα έξοδα, μιας και ο ανταγωνισμός πιέζει.
Η διττή επίθεση περικυκλώνει τη δημόσια εκπαίδευση ως εξής: από τη μια ιδρύονται ιδιωτικά παραμάγαζα αγοραπωλησίας γνώσεων και από την άλλη τα δημόσια ΑΕΙ θα πιέζονται όλο και πιο έντονα να στραφούν ακόμα περισσότερο σε κάθε πιθανή λύση απέναντι στην οικονομική ασφυξία, ανοίγοντας τις πόρτες τους στα επιχειρηματικά/ιδιωτικά συμφέροντα.
Αν τα παραπάνω είναι ο στόχος, το μέσο είναι όπως πάντα η πειθάρχηση και η καταστολή. Γι’ αυτό και δεν είναι τυχαίο πως βασικό κομμάτι των νομοσχεδίων τα τελευταία χρόνια άπτεται του πώς αυτά θα θωρακιστούν απέναντι σε κάθε φωνή αντίδρασης. Από την κατάργηση του ασύλου μέχρι τη προσπάθεια εγκατάστασης πανεπιστημιακής αστυνομίας, η κυβέρνηση έχει κάνει ξεκάθαρες τις προθέσεις της από καιρό. Έτσι και τώρα, λοιπόν, μέσα στο καλοκαίρι, ψήφισε νέο νόμο με πακέτο αυταρχικών μέτρων τα οποία ήδη με το ξεκίνημα της ακαδημαϊκής χρονιάς επιδιώκει να εφαρμόσει: Συγκρότηση πειθαρχικών συμβουλίων, face control στις εισόδους των ιδρυμάτων, τοποθέτηση καμερών, θέσπιση ειδικού πλαισίου για την «πανεπιστημιακή βία», πειθαρχικές κυρώσεις σε φοιτητές που θα περιλαμβάνουν ποινές από προσωρινή αναστολή φοιτητικής ιδιότητας μέχρι και διαγραφή! Όλα αυτά δημιουργούν ένα ασφυκτικό πλαίσιο στο οποίο επιχειρείται να αλλάξει ο χαρακτήρας που είχαν -σε ένα βαθμό- τα πανεπιστήμια έως τώρα, ως χώροι εκπαίδευσης, όπου ένας/μια φοιτητής/τρια μπορεί να κοινωνικοποιηθεί και να πολιτικοποιηθεί.
Στόχος η δημιουργία ενός πανεπιστημίου που σε συνδυασμό με τα παραπάνω τελικά θα χωράει όλο και πιο λίγους και θα παράγει αποφοίτους, με κατακερματισμένες γνώσεις, έτοιμους να εισέλθουν στην αγορά εργασίας – εργασιακή ζούγκλα αφού θα έχουν μάθει στις συνεχείς αξιολογήσεις, στον ανταγωνισμό και στον ατομικό δρόμο, χωρίς αναπαραστάσεις συλλογικών διεκδικήσεων και νικών. Ποιος εργοδότης άλλωστε θέλει έναν εργαζόμενο ο οποίος διεκδικεί; Και στα πιο άμεσα βέβαια, πως θα προχωρήσουν οι αναδιαρθρώσεις στον χάρτη της εκπαίδευσης όταν υπάρχει ένα φοιτητικό κίνημα που αγωνίζεται κόντρα στη διάλυση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της;
Εκεί που «κοιτάζουν» τέτοιες διατάξεις, είναι οι δομές οργάνωσης των φοιτητών και ο φοιτητικός συνδικαλισμός. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αποτυχημένη προσπάθεια διεξαγωγής ηλεκτρονικών εκλογών με ενιαίο ψηφοδέλτιο, επιδιώκοντας να αντικαταστήσουν τις εκλογές που οργανώνουν οι ίδιοι οι Σύλλογοι. Το φοιτητικό κίνημα άλλωστε είναι αυτό που πρωταγωνιστεί σε μια σειρά κοινωνικών εκρήξεων απέναντι στην κυρίαρχη πολιτική, από το εκπαιδευτικό μέχρι το κοινωνικό ζήτημα. Γι αυτό και μπαίνει στο στόχαστρο. Για να είναι «καλυμμένη», μάλιστα, η κυβέρνηση σε έναν από τους νέους νόμους προβλέπονται πειθαρχικές και διοικητικές κυρώσεις για Πρυτάνεις και μέλη ΔΕΠ που δεν ασκούν τις υποχρεώσεις τους, δηλαδή -μεταξύ άλλων- δεν εφαρμόζουν τα μέτρα καταστολής απέναντι στους φοιτητές.
Σε αυτό το πλαίσιο, στο προσκήνιο της επικαιρότητας μπαίνουν -ειδικά φέτος- οι διαγραφές. Ένα ταξικό μέτρο που πρώτα από όλα απειλεί τους πιο πληττόμενους/ες φοιτητές/τριες που αναγκάζονται να εργάζονται παράλληλα με τις σπουδές τους. Η εφαρμογή του εν λόγω μέτρου αναμένεται να επιχειρηθεί αυτό το φθινόπωρο, χτυπώντας ακόμα πιο σκληρά τον χαρακτήρα της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα αλληλοσυμπληρώνεται με τη σειρά μέτρων καταστολής που αναφέρθηκε παραπάνω, σε μία προσπάθεια να μην αφεθεί χώρος και χρόνος στους/στις φοιτητές/τριες εκτός από το συνεχές «τρέξιμο» που απαιτεί η αποφοίτηση.
Φοιτητές σε πειθαρχικά; Όχι ευχαριστούμε!
Μπροστά στην αντιδραστική προσπάθεια «εκσυγχρονισμού» των πανεπιστημίων προς όφελος των κερδών και όχι της πραγματικής μόρφωσης το φοιτητικό κίνημα ούτε έμεινε, ούτε θα μείνει άπραγο. Η ανασυγκρότηση των δομών οργάνωσης του, η κατεύθυνση για νέες μαζικές γενικές συνελεύσεις και ο συντονισμός αυτών είναι μονόδρομος για να χαραχτεί αγωνιστική απάντηση στην ολόπλευρη επίθεση που δέχεται όλος ο κόσμος της εκπαίδευσης. Ήδη μια σειρά μέτρων από τα παραπάνω έχει επιχειρηθεί να εφαρμοστούν σε διάφορες φάσεις, από διαφορετικά κυβερνητικά σχήματα, αλλά τελικά τα σχέδια αυτά έμειναν στα… χαρτιά. Πρώτοι σταθμοί μάχης που αναδεικνύονται, είναι η μάχη απέναντι στις διαγραφές φοιτητών και στη σύσταση πειθαρχικών συμβουλίων. Όσον αφορά το δεύτερο, αποτελεί σημαντικό στοίχημα η μαζική αποχή των φοιτητών από τις εκλογές που στοχεύουν στην ανάδειξη φοιτητή-μέλους στο πειθαρχικό συμβούλιο. Η σύσταση πειθαρχικών συμβουλίων θα σημαίνει ότι κάθε συνδικαλιστική κίνηση, ακόμα και μια απλή αφισοκόλληση, μπορεί να οδηγήσει σε διώξεις φοιτητών/τριων. Κόντρα στη ποινικοποίηση των αγώνων και στην ταξική επίθεση που δέχεται το δικαίωμα στη μόρφωση, οι φοιτητές είναι σε ετοιμότητα να δώσουν νέες ηχηρές αγωνιστικές απαντήσεις, αρχής γενομένης από τώρα!
Η πολιτική τους αδειάζει τα αμφιθέατρα!
Την ώρα που ξεπηδούν -όπως ξεπηδούν- ιδιωτικά πανεπιστήμια, τα δημόσια αδειάζουν. Χρόνο με τον χρόνο η εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, αφήνει εκτός τριτοβάθμιας χιλιάδες υποψηφίους με τις θέσεις τελικά να μένουν κενές και πολλά τμήματα, ειδικά στην επαρχία, να κινδυνεύουν ακόμα και με λουκέτο. Αυτό την ίδια ώρα που αμφιβόλου ποιότητας ιδιωτικά ιδρύματα προετοιμάζονται να ανοίξουν τις πόρτες τους. Ανάμεσα στη πελατεία τους σίγουρα θα είναι και όσοι έμειναν εκτός τριτοβάθμιας εξαιτίας ΕΒΕ και αναγκάζονται να βάλουν βαθιά το χέρι στη τσέπη. Ενδεικτικά το 61% των θέσεων στα τμήματα Φυσικής έμειναν κενές, με το ποσοστό στο τμήμα της Κρήτης να φτάνει το 78%! Οι θέσεις αυτές μένουν κενές από παιδιά που δεν έπιασαν (μπορεί και για λίγο) το κατώτατο όριο.
Βέβαια υπάρχει στον… ήλιο μοίρα! Με 10.000 ευρώ πας σε ένα ιδιωτικό κάτι μπορεί να γίνει… Το τι θα διδάσκουν εκεί είναι -όπως προαναφέραμε- άλλη συζήτηση, καθώς ήδη με τη δημοσιοποίηση των προγραμμάτων κάποιων Νομικών σχολών έχει ξεσπάσει κύμα αντιδράσεων, από καθηγητές νομικών επιστημών αλλά και τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών. Ο ΔΣΑ μάλιστα ήδη πραγματοποιεί κινήσεις ώστε να μπορέσει να ασκήσει αίτηση ακύρωσης στην αδειοδότηση νομικών σχολών χωρίς πιστοποιημένα προγράμματα σπουδών.
Το σημερινό φιάσκο με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων-κολεγίων, δεν πρέπει να μείνει απλώς ως «σκάνδαλο». Η ουσία είναι πως πλήττει βαριά το τι σημαίνει πανεπιστημιακή γνώση στην Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα πιέζει τα δημόσια ΑΕΙ να επιχειρηματικοποιηθούν περαιτέρω. «Όπλα» στην κατεύθυνση αυτή, είναι τα αυταρχικά, πειθαρχικά μέτρα και οι διαγραφές!
Ευθυγράμμιση με τις ανάγκες της αγοράς
Προσπάθεια λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων πάση θυσία, αυταρχική θωράκιση του δημοσίου πανεπιστημίου, υποχρηματοδότησή του και στροφή στην όλο και μεγαλύτερη συνεργασία του με ιδιωτικούς παράγοντες. Αυτή είναι η πολυσύνθετη κατάσταση που διαμορφώνεται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια. Η συνέχεια των αναδιαρθρώσεων (και) τα τελευταία χρόνια δείχνει πως δεν πρόκειται απλώς για ιδεολογικά «κολλήματα» κάποιας λιγότερο ή περισσότερο αντιδραστικής κυβέρνησης, αλλά για συγκεκριμένη στρατηγική υποταγής και ευθυγράμμισης της ανώτατης εκπαίδευσης στις ανάγκες του κεφαλαίου. «Κάτι φταίει» στα μέχρι τώρα ελληνικά πανεπιστήμια και πρέπει άμεσα να ακολουθήσουν την τροχιά «ανάπτυξης» της χώρας!
Στο νέο μοντέλο, λοιπόν, που επιχειρείται να λειτουργήσουν από εδώ και πέρα δημόσια και ιδιωτικά ΑΕΙ, η έρευνα θα πρέπει να αποφέρει κέρδη και οι απόφοιτοι θα πρέπει να είναι πλήρως προσαρμοσμένοι στις επικαιροποιημένες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Αυτές όμως θα χρειαστούν εκ νέου επικαιροποίηση… Εδώ είναι που έρχονται οι συνεχείς επανακαταρτίσεις, που δημιουργούν νέα «δυναμική» στο πεδίο της εργασίας. Ακόμα, οι ανάγκες της αγοράς επιτάσσουν τον έλεγχο της κατανομής του δυναμικού των φοιτητών ανά κλάδο με βάση το ποιοι τομείς θα πρέπει να στελεχωθούν από τις νέες «φουρνιές» αποφοίτων. Για να αποτελέσουν τα παραπάνω τη «νέα κανονικότητα» πρέπει και η συνείδηση των μελλοντικών εργαζομένων να είναι εναρμονισμένη με αυτή τη προοπτική. Έτσι, στα αλλεπάλληλα νομοσχέδια σαρωτικών αλλαγών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ξεχωριστή σημασία έχουν τα μέτρα πειθάρχησης και καταστολής.
Ιδιωτικά «πανεπιστήμια» και πίεση στα δημόσια ιδρύματα
Τα τελευταία χρόνια στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουμε δει αλλεπάλληλα νομοσχέδια που αφορούν κάθε πτυχή των πανεπιστημίων! Όλα, όμως, έχουν την ίδια πολιτική κατεύθυνση: Κοιτάζουν στην «ανασυγκρότηση» της εκπαίδευσης με βάση και το «πώς» αυτή θα αποφέρει κέρδη αλλά και το «πώς» οι απόφοιτοι θα υπηρετήσουν αποτελεσματικότερα τις εκάστοτε ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Βασικός κόμβος, όπως αναδεικνύεται και στην πρόσφατη επικαιρότητα, είναι η παρουσίαση του ιδιωτικού παράγοντα ως «μεσσία» που θα λύσει το «πρόβλημα» των δημοσίων ΑΕΙ, ιδρύοντας «σύγχρονα, αξιόπιστα και ασφαλή πανεπιστήμια, με επαρκή προγράμματα σπουδών και επαγγελματικά δικαιώματα». Μετά την αποτυχία αναθεώρησης του άρθρου 16, κάτω από τον αγώνα του φοιτητικού κινήματος το 2006-2007, βρέθηκε νέα συνταγή: η παράκαμψη του συνταγματικού άρθρου και η επιδίωξη ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων, ως παραρτήματα πανεπιστημίων του εξωτερικού. Αυτό φυσικά όπως αναμενόταν -σε πρώτη φάση τουλάχιστον- αφορά κυρίως κολέγια που ήδη λειτουργούν από χρόνια στην Ελλάδα και μέσω συνεργασιών τους με πανεπιστήμια κατάφεραν (ορισμένα) να… αναβαθμιστούν.
Η πρώτη φάση των ιδιωτικών πανεπιστημίων, συνοδεύτηκε από πολλά ευτράπελα και μία περίσσεια οσμή σκανδάλων. Όμως, η ουσία είναι πως ανοίγει και επίσημα ο δρόμος τόσο για το ελληνικό όσο και για το ξένο κεφάλαιο να επενδύσει πιο άμεσα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μετατρέποντας τη μόρφωση σε εμπόρευμα και σε αυτή τη βαθμίδα.
Πλέον, κατοχυρώνεται βαθύτερα πως όποιος έχει να «τα σκάσει» θα σπουδάσει και θα πάρει και πτυχίο, ενώ όποιος δυσκολεύεται οικονομικά θα πρέπει να αναμετρηθεί με τους κόφτες της τράπεζας θεμάτων και της ΕΒΕ, μόνο και μόνο για να εισαχθεί σε ένα όλο και πιο υποβαθμισμένο δημόσιο πανεπιστήμιο.
Και σε επίπεδο γνώσης και κατάρτισης, όμως, τα δεδομένα αλλάζουν σημαντικά! Τι επίπεδο μόρφωσης θα παρέχεται, άραγε, σε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο που θα αρχίσει να λειτουργεί από τον Οκτώβρη και ακόμα δεν έχει καταθέσει προτεινόμενο πρόγραμμα σπουδών; Με πόση ευκολία η κυβέρνηση έχει ήδη αποφασίσει (και μάλιστα με περηφάνια), πως το πτυχίο ενός τέτοιου πανεπιστήμιου-κολεγίου θα είναι ισότιμο με αυτό των δημοσίων; Όλα τα παραπάνω ερωτήματα -κι άλλα τόσα- αδυνατίζουν τα κριτήρια που υπήρχαν μέχρι πρότινος αναφορικά με το απαιτούμενο επίπεδο παρεχόμενης γνώσης. Αποκαλύψεις για την fast track αδειοδότηση κολεγίων έρχονται στο φως. Όπως μαθαίνουμε, ο Ανδρέας Λοβέρδος (πρώην υπουργός Παιδείας) είναι πλέον μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής της Νομικής Σχολής του University of Keele, που αδειοδοτήθηκε μόλις τώρα, ενώ στο ίδιο ίδρυμα Πρύτανης θα είναι ο Οδυσσέας Ζώρας, μέχρι πρότινος Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης στο ΥΠΑΙΘΑ. Τι επίπεδο γνώσης μπορούμε να περιμένουμε πλέον από την τριτοβάθμια εκπαίδευση; Όπως φαίνεται, μπροστά στα κέρδη η ανάγκη για ποιοτική μόρφωση είναι ψιλά γράμματα… Ο ανταγωνισμός ο οποίος γεννιέται από την ύπαρξη πτυχίων «πακεταρισμένης» γνώσης, τελικά έχει έναν χαμένο: την ολόπλευρη μόρφωση και τη σφαιρική εποπτεία του γνωστικού αντικειμένου.
Η διττή επίθεση περικυκλώνει τη δημόσια εκπαίδευση: από τη μια ιδρύονται ιδιωτικά «πανεπιστήμια» αγοραπωλησίας γνώσεων και από την άλλη τα δημόσια ιδρύματα θα πιέζονται να στραφούν ακόμα περισσότερο στα επιχειρηματικά/ιδιωτικά συμφέροντα
Μα θα ρωτήσει κάποιος: «Τι σας πειράζει να υπάρχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια, αφού θα συνεχίσουν να υπάρχουν δημόσια;». Σε αυτό το σημείο είναι που πραγματώνεται το δεύτερο σκέλος της επίθεσης/αναδιάρθρωσης. Η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων έχει φυσικά μία σχετική αυτοτέλεια, λόγω ιδεολογικού φορτίου και «βολέματος» παρατρεχάμενων της κυβέρνησης, όμως δεν έρχεται αποκομμένη από την υποβάθμιση/επιχειρηματικοποίηση των δημοσίων. Ο ανταγωνισμός, θεμιτός σύμφωνα με τον Μητσοτάκη, που φέρνουν τα μη κρατικά πανεπιστήμια «σπρώχνει» τα κρατικά στην ανάγκη να «εκσυγχρονιστούν». Τι σημαίνει αυτό με βάση τις κατευθύνσεις του υπουργείου και της ΕΕ;
Πρώτο και σημαντικότερο, βάθεμα της επιχειρηματικοποίησης! Ήδη, έχουν έρθει δίδακτρα σε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, ενώ έχουν δημιουργηθεί και ξενόγλωσσα προπτυχιακά επί πληρωμή. Δεύτερο, συνέχιση της παραχώρησης υπηρεσιών του πανεπιστημίου (σίτιση, στέγαση, καθαριότητα, συντήρηση) σε εργολάβους αφού λόγω της χρόνιας υποχρηματοδότησης δεν μπορεί να τις παρέχει το δημόσιο και πλέον είναι ακόμα πιο επιτακτικό να μειωθούν τα έξοδα, μιας και ο ανταγωνισμός πιέζει.
Η διττή επίθεση περικυκλώνει τη δημόσια εκπαίδευση ως εξής: από τη μια ιδρύονται ιδιωτικά παραμάγαζα αγοραπωλησίας γνώσεων και από την άλλη τα δημόσια ΑΕΙ θα πιέζονται όλο και πιο έντονα να στραφούν ακόμα περισσότερο σε κάθε πιθανή λύση απέναντι στην οικονομική ασφυξία, ανοίγοντας τις πόρτες τους στα επιχειρηματικά/ιδιωτικά συμφέροντα.
Αν τα παραπάνω είναι ο στόχος, το μέσο είναι όπως πάντα η πειθάρχηση και η καταστολή. Γι’ αυτό και δεν είναι τυχαίο πως βασικό κομμάτι των νομοσχεδίων τα τελευταία χρόνια άπτεται του πώς αυτά θα θωρακιστούν απέναντι σε κάθε φωνή αντίδρασης. Από την κατάργηση του ασύλου μέχρι τη προσπάθεια εγκατάστασης πανεπιστημιακής αστυνομίας, η κυβέρνηση έχει κάνει ξεκάθαρες τις προθέσεις της από καιρό. Έτσι και τώρα, λοιπόν, μέσα στο καλοκαίρι, ψήφισε νέο νόμο με πακέτο αυταρχικών μέτρων τα οποία ήδη με το ξεκίνημα της ακαδημαϊκής χρονιάς επιδιώκει να εφαρμόσει: Συγκρότηση πειθαρχικών συμβουλίων, face control στις εισόδους των ιδρυμάτων, τοποθέτηση καμερών, θέσπιση ειδικού πλαισίου για την «πανεπιστημιακή βία», πειθαρχικές κυρώσεις σε φοιτητές που θα περιλαμβάνουν ποινές από προσωρινή αναστολή φοιτητικής ιδιότητας μέχρι και διαγραφή! Όλα αυτά δημιουργούν ένα ασφυκτικό πλαίσιο στο οποίο επιχειρείται να αλλάξει ο χαρακτήρας που είχαν -σε ένα βαθμό- τα πανεπιστήμια έως τώρα, ως χώροι εκπαίδευσης, όπου ένας/μια φοιτητής/τρια μπορεί να κοινωνικοποιηθεί και να πολιτικοποιηθεί.
Στόχος η δημιουργία ενός πανεπιστημίου που σε συνδυασμό με τα παραπάνω τελικά θα χωράει όλο και πιο λίγους και θα παράγει αποφοίτους, με κατακερματισμένες γνώσεις, έτοιμους να εισέλθουν στην αγορά εργασίας – εργασιακή ζούγκλα αφού θα έχουν μάθει στις συνεχείς αξιολογήσεις, στον ανταγωνισμό και στον ατομικό δρόμο, χωρίς αναπαραστάσεις συλλογικών διεκδικήσεων και νικών. Ποιος εργοδότης άλλωστε θέλει έναν εργαζόμενο ο οποίος διεκδικεί; Και στα πιο άμεσα βέβαια, πως θα προχωρήσουν οι αναδιαρθρώσεις στον χάρτη της εκπαίδευσης όταν υπάρχει ένα φοιτητικό κίνημα που αγωνίζεται κόντρα στη διάλυση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της;
Εκεί που «κοιτάζουν» τέτοιες διατάξεις, είναι οι δομές οργάνωσης των φοιτητών και ο φοιτητικός συνδικαλισμός. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αποτυχημένη προσπάθεια διεξαγωγής ηλεκτρονικών εκλογών με ενιαίο ψηφοδέλτιο, επιδιώκοντας να αντικαταστήσουν τις εκλογές που οργανώνουν οι ίδιοι οι Σύλλογοι. Το φοιτητικό κίνημα άλλωστε είναι αυτό που πρωταγωνιστεί σε μια σειρά κοινωνικών εκρήξεων απέναντι στην κυρίαρχη πολιτική, από το εκπαιδευτικό μέχρι το κοινωνικό ζήτημα. Γι αυτό και μπαίνει στο στόχαστρο. Για να είναι «καλυμμένη», μάλιστα, η κυβέρνηση σε έναν από τους νέους νόμους προβλέπονται πειθαρχικές και διοικητικές κυρώσεις για Πρυτάνεις και μέλη ΔΕΠ που δεν ασκούν τις υποχρεώσεις τους, δηλαδή -μεταξύ άλλων- δεν εφαρμόζουν τα μέτρα καταστολής απέναντι στους φοιτητές.
Σε αυτό το πλαίσιο, στο προσκήνιο της επικαιρότητας μπαίνουν -ειδικά φέτος- οι διαγραφές. Ένα ταξικό μέτρο που πρώτα από όλα απειλεί τους πιο πληττόμενους/ες φοιτητές/τριες που αναγκάζονται να εργάζονται παράλληλα με τις σπουδές τους. Η εφαρμογή του εν λόγω μέτρου αναμένεται να επιχειρηθεί αυτό το φθινόπωρο, χτυπώντας ακόμα πιο σκληρά τον χαρακτήρα της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα αλληλοσυμπληρώνεται με τη σειρά μέτρων καταστολής που αναφέρθηκε παραπάνω, σε μία προσπάθεια να μην αφεθεί χώρος και χρόνος στους/στις φοιτητές/τριες εκτός από το συνεχές «τρέξιμο» που απαιτεί η αποφοίτηση.
Φοιτητές σε πειθαρχικά; Όχι ευχαριστούμε!
Μπροστά στην αντιδραστική προσπάθεια «εκσυγχρονισμού» των πανεπιστημίων προς όφελος των κερδών και όχι της πραγματικής μόρφωσης το φοιτητικό κίνημα ούτε έμεινε, ούτε θα μείνει άπραγο. Η ανασυγκρότηση των δομών οργάνωσης του, η κατεύθυνση για νέες μαζικές γενικές συνελεύσεις και ο συντονισμός αυτών είναι μονόδρομος για να χαραχτεί αγωνιστική απάντηση στην ολόπλευρη επίθεση που δέχεται όλος ο κόσμος της εκπαίδευσης. Ήδη μια σειρά μέτρων από τα παραπάνω έχει επιχειρηθεί να εφαρμοστούν σε διάφορες φάσεις, από διαφορετικά κυβερνητικά σχήματα, αλλά τελικά τα σχέδια αυτά έμειναν στα… χαρτιά. Πρώτοι σταθμοί μάχης που αναδεικνύονται, είναι η μάχη απέναντι στις διαγραφές φοιτητών και στη σύσταση πειθαρχικών συμβουλίων. Όσον αφορά το δεύτερο, αποτελεί σημαντικό στοίχημα η μαζική αποχή των φοιτητών από τις εκλογές που στοχεύουν στην ανάδειξη φοιτητή-μέλους στο πειθαρχικό συμβούλιο. Η σύσταση πειθαρχικών συμβουλίων θα σημαίνει ότι κάθε συνδικαλιστική κίνηση, ακόμα και μια απλή αφισοκόλληση, μπορεί να οδηγήσει σε διώξεις φοιτητών/τριων. Κόντρα στη ποινικοποίηση των αγώνων και στην ταξική επίθεση που δέχεται το δικαίωμα στη μόρφωση, οι φοιτητές είναι σε ετοιμότητα να δώσουν νέες ηχηρές αγωνιστικές απαντήσεις, αρχής γενομένης από τώρα!
Η πολιτική τους αδειάζει τα αμφιθέατρα!
Την ώρα που ξεπηδούν -όπως ξεπηδούν- ιδιωτικά πανεπιστήμια, τα δημόσια αδειάζουν. Χρόνο με τον χρόνο η εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, αφήνει εκτός τριτοβάθμιας χιλιάδες υποψηφίους με τις θέσεις τελικά να μένουν κενές και πολλά τμήματα, ειδικά στην επαρχία, να κινδυνεύουν ακόμα και με λουκέτο. Αυτό την ίδια ώρα που αμφιβόλου ποιότητας ιδιωτικά ιδρύματα προετοιμάζονται να ανοίξουν τις πόρτες τους. Ανάμεσα στη πελατεία τους σίγουρα θα είναι και όσοι έμειναν εκτός τριτοβάθμιας εξαιτίας ΕΒΕ και αναγκάζονται να βάλουν βαθιά το χέρι στη τσέπη. Ενδεικτικά το 61% των θέσεων στα τμήματα Φυσικής έμειναν κενές, με το ποσοστό στο τμήμα της Κρήτης να φτάνει το 78%! Οι θέσεις αυτές μένουν κενές από παιδιά που δεν έπιασαν (μπορεί και για λίγο) το κατώτατο όριο.
Βέβαια υπάρχει στον… ήλιο μοίρα! Με 10.000 ευρώ πας σε ένα ιδιωτικό κάτι μπορεί να γίνει… Το τι θα διδάσκουν εκεί είναι -όπως προαναφέραμε- άλλη συζήτηση, καθώς ήδη με τη δημοσιοποίηση των προγραμμάτων κάποιων Νομικών σχολών έχει ξεσπάσει κύμα αντιδράσεων, από καθηγητές νομικών επιστημών αλλά και τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών. Ο ΔΣΑ μάλιστα ήδη πραγματοποιεί κινήσεις ώστε να μπορέσει να ασκήσει αίτηση ακύρωσης στην αδειοδότηση νομικών σχολών χωρίς πιστοποιημένα προγράμματα σπουδών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου