Στον πυρήνα της σύγχρονης γεωπολιτικής εξέλιξης των Ηνωμένων Πολιτειών βρίσκεται μια βαθιά και πολυσήμαντη σύγκλιση μεταξύ:
της ανερχόμενης πολιτικής επιρροής της ολιγαρχίας της Silicon Valley και
των κρατικών μηχανισμών της ισχύος και της ασφάλειας. Αυτή η συμμαχία δεν περιορίζεται στην υποστήριξη προεκλογικών εκστρατειών ή στη χρηματοδότηση λόμπι. Είναι μια ιδεολογική και θεσμική συγχώνευση, όπου η φιλοσοφία που διαμορφώνει την τεχνολογική καινοτομία — ο τρανσουμανισμός (διανθρωπισμός)και η τεχνο-ουτοπία — είναι το θεμέλιο για την (επαναπροσδιορισμένη πλέον) στρατηγική εθνικής ασφάλειας της χώρας. Η διαδικασία αυτή μετασχηματίζει όχι μόνο την εσωτερική πολιτική δυναμική των ΗΠΑ, αλλά επαναπρογραμματίζει τον ρόλο τους στον κόσμο, προωθώντας ένα μοντέλο «τεχνο-εθνικισμού» που επηρεάζει σε βάθος παγκόσμιες ισορροπίες και τα ίδια τα θεμέλια της παγκόσμιας δημοκρατικής διακυβέρνησης.
Το Ιδεολογικό Υπόβαθρο του Τρανσουμανισμού (Διανθρωπισμού) και της Τεχνο-Ουτοπίας
Για να κατανοηθεί ο ρόλος των τεχνολογικών ελίτ, είναι απαραίτητο να αποσαφηνιστούν οι ιδεολογίες που τις καθοδηγούν και παρέχουν ηθική νομιμοποίηση στις πρακτικές και στις φιλοδοξίες τους.
Τρανσουμανισμός: είναι ένα φιλοσοφικό κίνημα που υποστηρίζει την ενίσχυση της ανθρώπινης κατάστασης μέσω της ανάπτυξης και της ευρείας διάδοσης νέων και μελλοντικών τεχνολογιών. Στόχος του είναι η υπέρβαση θεμελιωδών βιολογικών ορίων — όπως η γήρανση, η ασθένεια και οι γνωστικοί περιορισμοί — προκειμένου να επεκταθεί δραστικά η διάρκεια ζωής, οι γνωστικές λειτουργίες και η ευημερία. Οι οραματιστές του κινήματος φαντάζονται ένα μέλλον όπου οι άνθρωποι με ενισχυμένες δυνατότητες θα εξελιχθούν σε μια βελτιωμένη «μετα-ανθρώπινη» (post human) μορφή ύπαρξης. Η φιλοσοφία αυτή, με ρίζες που ανιχνεύονται από τα κείμενα του Julian Huxley τη δεκαετία του 1950, ενσωματώνει μια επιθυμία να εξερευνηθούν πλευρές της πραγματικότητας που μέχρι τώρα ήταν απρόσιτες. Δραστηριοποιείται ενάντια σε αφηγήματα που θεωρούν την παρέμβαση στην ανθρώπινη φύση ως «ύβρι» ή «παρέμβαση στο Θείο», θεωρώντας τον κόσμο και τον άνθρωπο ως ένα «έργο σε εξέλιξη» ανοιχτό στη βελτίωση μέσω της λογικής νοημοσύνης. Στην πράξη, προωθεί τεχνολογίες όπως η γονιδιακή μηχανική, τα εμφυτεύσιμα τσιπ και η τεχνητή νοημοσύνη.
Τεχνο-Ουτοπισμός: αποτελεί ιδεολογία που βασίζεται στην προϋπόθεση ότι η τεχνολογική πρόοδος έχει εξαλείψει την οικονομική έλλειψη, έχει λύσει τα χρόνια κοινωνικά προβλήματα, όπως ο πόλεμος και η ασθένεια, και δημιούργησε κοινωνικούς θεσμούς λειτουργικούς και αποτελεσματικούς όπως οι ίδιες οι μηχανές. Οι τεχνο-ουτοπιστές δεν αγνοούν τα προβλήματα που μπορεί να επιφέρει η τεχνολογία, αλλά είναι πεπεισμένοι ότι η ίδια η τεχνολογία κουβαλά τις λύσεις. Στο πλαίσιο της Silicon Valley, αυτή η ιδεολογία εκφράστηκε ιστορικά ως η «Καλιφορνέζικη Ιδεολογία», ένας συνδυασμός μποέμικων, αντι-αυταρχικών απόψεων από την αντικουλτούρα της δεκαετίας του 1960 με τεχνο-ουτοπισμό και υποστήριξη σε φιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές. Πυρήνας της είναι η πεποίθηση ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες θα ελευθερώσουν το άτομο από τους γρίφους της γραφειοκρατίας, θα καταργήσουν παραδοσιακές ιεραρχίες και θα επιτρέψουν την αυτοδύναμη γνώση.
Σύγκλιση και Πολιτική Εφαρμογή: Η σύζευξη αυτών των δύο ιδεολογιών — η τρανσουμανιστική επιθυμία για ανθρώπινη υπέρβαση και η τεχνο-ουτοπική πίστη στο ρυθμιστικό ιδεώδες — παράγει ένα ισχυρό πολιτικό αφήγημα. Σε αυτό, η προστασία και η επιτάχυνση της τεχνολογικής ανάπτυξης παρουσιάζονται όχι απλώς ως οικονομική προτεραιότητα, αλλά ως ηθικό καθήκον και υπαρξιακή ανάγκη για τη «σωτηρία» ή τη «προβιβασμένη εξέλιξη» της ανθρωπότητας. Η πολιτική και η δημοκρατική εποπτεία μπορούν εύκολα να απεικονιστούν ως «εμπόδια» σε αυτόν τον αναπόφευκτο και επιθυμητό προορισμό. Αυτό το αφήγημα παρέχει το ιδεολογικό έδαφος πάνω στο οποίο οι τεχνολογικές ελίτ αιτιολογούν την άνευ όρων καινοτομία και διεκδικούν έναν ηγεμονικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος.
Η Σύγκλιση με τη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας. Το Παράδειγμα της Διοίκησης Τραμπ.
Η επίδραση αυτών των ιδεολογιών και των φορέων τους δεν είναι θεωρητική. Ενσωματώθηκε ουσιαστικά και πολύ γρήγορα στη διαμόρφωση της αμερικανικής στρατηγικής εθνικής ασφάλειας, όπως αποτυπώνεται στις πρόσφατες πολιτικές πρωτοβουλίες. Η στρατηγική αυτή υιοθέτησε μια ξεκάθαρη λογική «τεχνο-εθνικισμού», όπου η τεχνολογική, και ιδίως η τεχνητή νοημοσύνη, κυριαρχία θεωρείται κρίσιμο συστατικό της εθνικής ασφάλειας και παγκόσμιας υπεροχής.
Το Σχέδιο Δράσης για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI): Η κυβέρνηση Τραμπ παρουσίασε ένα φιλόδοξο Σχέδιο Δράσης για την Τεχνητή Νοημοσύνη, με περισσότερες από 90 συστάσεις που στοχεύουν ρητά στην υπέρβαση της Κίνας στον τομέα. Το σχέδιο δίνει προτεραιότητα στην απορρύθμιση των πιθανών ελέγχων, στην ανάπτυξη υποδομών ευθυγραμμιζόμενο πλήρως με τις επιχειρηματικές απαιτήσεις των τεχνολογικών κολοσσών για υπέρβαση τυχόν θεσμικών εμποδίων και μέγιστη ταχύτητα ανάπτυξης. Το σχέδιο δεν αφορά μόνο το όποιο λογισμικό, αλλά και τον έλεγχο της υλικής υποδομής: ορυκτά όπως το λίθιο και οι σπάνιες γαίες, απαραίτητα για τα τσιπ AI, έχουν μετατραπεί σε στρατηγικούς πόρους, μετασχηματίζοντας την αναζήτηση για τεχνολογική υπεροχή σε μάχη για τον έλεγχο των πόρων του πλανήτη.
Στρατηγικές Επενδύσεις και Στρατιωτικοποίηση: Η επένδυση 8.9 δισεκατομμυρίων δολαρίων του αμερικανικού κράτους στην Intel, εξασφαλίζοντας ποσοστό 10%, είναι ένα στρατηγικό βήμα για τον επαναπατρισμό της παραγωγής ημιαγωγών και τη μείωση της εξάρτησης από την Ταϊβάν και τη Νότια Κορέα. Αυτό δείχνει πώς το κράτος ενεργεί ως επιχειρηματικός εκφραστής της προστασίας των εταιρικών συμφερόντων της Silicon Valley. Επιπλέον, σχέδια όπως το «Executive Innovation Corps» ενσωματώνουν επιφανείς επιστήμονες-ερευνητές αλλά και εταιρείες όπως η Meta, η Palantir και η OpenAI απευθείας στις στρατιωτικές δομές διοίκησης, παραχωρώντας τους τον τίτλο του «Υπολοχαγού του Στρατού» και ρόλο συμβούλων στον ψηφιακό πόλεμο και την AI. Αυτή η ενσωμάτωση θολώνει επικίνδυνα τα όρια μεταξύ εταιρικών συμβουλίων και στρατιωτικής αλυσίδας διοίκησης.
Η Γεωπολιτική στην υπηρεσία των Επιχειρηματικών Συμφερόντων: Η επιρροή των εταιρειών διεισδύει βαθιά στη διπλωματία. Ομάδες συμφερόντων όπως η Computer & Communications Industry Association (CCIA), που εκπροσωπεί γίγαντες όπως Amazon, Google και Meta, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στον σχεδιασμό του εμπορικού πολέμου. Οι δασμολογικές απειλές της διοίκησης Τραμπ έναντι χωρών όπως η Βραζιλία συνδέθηκαν άμεσα με καταγγελίες για «διακρίσεις» εις βάρος αμερικανικών τεχνολογικών εταιρειών. Όπως δήλωσε, «θα σταθώ απέναντι σε χώρες που επιτίθενται στις εκπληκτικές αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας». Η γλώσσα είναι σαφής: η προστασία της αμερικανικής τεχνολογικής βάσης ταυτίζεται με την προστασία των συμφερόντων μιας συγκεκριμένης ομάδας εταιρειών.
Η Δημοκρατία στην Εποχή της Τεχνο-Ολιγαρχίας
Αυτή η συγχώνευση κρατικών και εταιρικών στόχων υπό το πρίσμα μιας τεχνο-ουτοπικής ατζέντας έχει βαθιές συνέπειες για τη δημοκρατική διακυβέρνηση και την παγκόσμια σταθερότητα.
Η Διάβρωση των Δημοκρατικών Θεσμών: Η συμμαχία μεταξύ της Silicon Valley και μιας Κυβέρνησης που προωθεί την απο-ρύθμιση και επιτίθεται σε ανεξάρτητους θεσμούς (δικαιοσύνη, κεντρική τράπεζα, ακαδημαϊκή ελευθερία) δημιουργεί ένα ισχυρό αντι-θεσμικό μπλοκ. Οι τεχνολογικοί κολοσσοί δεν επιθυμούν πλέον το ρυθμιστικό πλαίσιο του παρελθόντος, προωθώντας την άποψη ότι η απορρύθμιση ευνοεί την τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη. Αυτό υπονομεύει την ίδια την αρχή των θεσμικών αντίβαρων και της διάκρισης των εξουσιών, στηρίζοντας την «απόλυτη εξουσία του ενός ανθρώπου» και των ολιγαρχικών του συμμάχων.
Παγκόσμιες Επιπτώσεις: Το αμερικανικό μοντέλο τεχνο-εθνικισμού εξάγεται και ενισχύει έναν παγκόσμιο αγώνα για τεχνολογική υπεροχή, ενθαρρύνοντας άλλες δυνάμεις να στρατιωτικοποιήσουν τις τεχνολογίες τους και να υιοθετήσουν αυταρχικά συστήματα επιτήρησης παρόμοια με αυτό των ΗΠΑ της …και καλά στρατηγικής «εθνικής ασφάλειας». Η παγκόσμια τάξη μετασχηματίζεται σε ένα πεδίο όπου οι ιδιωτικοί τεχνολογικοί γίγαντες έχουν πρωτοφανή επιρροή στη διαμόρφωση συμμαχιών, εμπορικών πολέμων και γεωστρατηγικών δυναμικών.
Καταλήγοντας, η άνοδος της Silicon Valley ως νέας πολιτικής ολιγαρχίας δεν σχετίζεται μόνο με οικονομικά συμφέροντα. Είναι ένα πολιτισμικό και ιδεολογικό φαινόμενο, όπου οι φιλοσοφίες του Τρανσουμανισμού και της τεχνο-ουτοπίας παρέχουν το αφήγημα και τη νομιμοποίηση για μια βαθιά μεταμόρφωση της αμερικανικής πολιτείας-της κοινωνίας τους αλλά και της παγκόσμιας της στρατηγικής τους. Η συγκεκριμένη διοίκηση Τραμπ , όντας ο πολιτικός τους υπάλληλος, λειτούργησε ως καταλύτης για αυτήν την εξέλιξη, εναρμονίζοντας την ατζέντα της εθνικής ασφάλειας με τις επιχειρηματικές και ιδεολογικές επιδιώξεις της τεχνολογικής ελίτ.
Το αποτέλεσμα είναι μια μορφή ιδιωτικοποιημένης, επιταχυνόμενης ασφάλειας που αμφισβητεί τη δημοκρατική εποπτεία, εντείνει τις παγκόσμιες αντιπαραθέσεις και θέτει το ερώτημα:
ποιος ελέγχει πραγματικά το μέλλον;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα καθορίσει όχι μόνο το μέλλον της αμερικανικής δημοκρατίας, αλλά και την κατεύθυνση της ανθρώπινης εξέλιξης στην τεχνολογική εποχή καθώς και την πορεία των υπολοίπων χωρών. Απέναντι σε αυτήν την πρόκληση πού τάσσεται έκαστος, που τάσσεται η Ελλάδα;
Ο Δημήτρης Σκουτέρης είναι πολιτικός αναλυτής, skouterisd@gmail.com, https://www.facebook.com/dimitris.skouteris.94, @dim1956.bsky.social, @skouterisd, https://skouterisd.blogspot.com.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου