ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗ ΔΙΕΘΝΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΑΡΘΡΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ

«Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΑΝΗΚΕΙ ΣΕ ΚΕΙΝΟΝ ΠΟΥ ΘΑ ΤΗΝ ΠΑΡΗ»
ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ (1903)

(ΠΡΟΛΟΓΟΣ)

Οι επέτειοι δίνουν τη δυνατότητα εκδήλωσης της κρατικής προπαγάνδας, αλλά και της ιστορικής επανεκτίμησης. Η συμπλήρωση (95) χρόνων από την έναρξη των Βαλκανικών πολέμων {ο πρώτος (Οκτώβριο 1912) διεξάγεται μεταξύ Μαυροβουνίου-Βουλγαρίας-Σερβίας-Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ ο δεύτερος (Ιούνιο 1913) μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας-Οθωμανικής Αυτοκρατορίας-Σερβίας-Ρουμανίας} προτρέπει σε αναστοχασμούς.

Το οριενταλικό στερεότυπο περί «Βαλκανικής πυριδαποθήκης της Ευρώπης», εμφανίζεται πάντα βαρύγδουπο και αποπροσανατολιστικό. Αρχές και τέλη του 20ου αιώνα, καπιταλισμός και ιμπεριαλισμός, με υπόβαθρο τις κοινωνικές αντιθέσεις-κινητήριες δυνάμεις των εθνικών αντιθέσεων (H.Benedikt), πυρπολούν τα Βαλκάνια. Ο Κορομηλάς, πρόξενος στη Θεσσαλονίκη (1904) είναι σαφέστατος: “Αλλ’ ως συνήθως εν Μακεδονία, πρώτον εισέρχεται εις τα χωρία ο εκ συμφερόντων ανταγωνισμός και είτα κατ’ ανάγκην μετατρέπεται εις εθνικόν”.

Η Μακεδονία, κρινόμενη ως σύνολο, ενταγμένη στο διεθνή καταμερισμό εργασίας, με αναπτυσσόμενο ρόλο ως αγορά και προμηθευτής πρώτων υλών και με τη Θεσσαλονίκη ως το πιο ανεπτυγμένο και σύγχρονο οθωμανικό λιμάνι στην Ευρώπη, είναι το βασικό επίδικο. Όχι το τελευταίο. Ως ΒΒΒ συμβολίζονται οι γερμανικές επιδιώξεις (Βερολίνο-Βυζάντιο-Βαγδάτη).
Η διεκδίκηση των Συνειδήσεων κορυφώνεται. Καθώς η βασική θρησκευτική διάκριση των υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τείνει να αντικατασταθεί από την εθνική, οι βαλκανικοί κρατικοί εθνικισμοί προβάλλουν ιστορικές συνέχειες, υποστηρίζουν την καταγωγή τους από προαιώνιες εθνότητες, ισχυροποιώντας τα ιστορικά τους δικαιώματα στη Μακεδονία. Ιστορικά Δίκαια και Αλυτρωτισμός αποτελούν το ιδεολογικό οπλοστάσιο του Μεγαλοϊδεατισμού και Επεκτατισμού, με πρωταγωνιστή τον παπά-δάσκαλο-αντάρτη. Καταλήγουμε, επισημαίνει ο Δ. Γληνός σε ένα είδος βαλκανικού ιμπεριαλισμού όπου «δύο ή τρία ή και τέσσαρα κράτη επροθυμοποιούντο να δώσουν την ελευθερία εις τους αυτούς ανθρώπους, οι οποίοι δυστυχώς κατήντησαν να είναι θύματα των ελευθερωτών των».

Η Επανάσταση του Ίλιντεν (1903) είναι το πρώτο στιγμιότυπο. Η ΕΜΕΟ διεκδικεί “η Μακεδονία στους Μακεδόνες”. Υπόσχεται Ελευθερία-Ανεξαρτησία-Γη. Συντρίβεται από τις Οθωμανικές αρχές (συνεργασία Πατριαρχικού κλήρου - ελληνικών προξενικών αρχών, μουσουλμάνων - χριστιανών τσιφλικάδων). Στην σύγκρουση Σεντραλιστών (οπαδοί ανεξαρτησίας) - Βερχοβιστών (οπαδοί αυτονομίας, προσδοκώντας βουλγαρική ενσωμάτωση) κυριαρχούν οι τελευταίοι.

Ελληνική απάντηση, το Μακεδονικό Κομιτάτο που καθοδηγεί την τρομοκρατική δράση μισθοφόρων ατάκτων, συχνά ληστών (1904-1908). Το έγγραφο αρ. 294 του Ελληνικού Γενικού Προξενείου εν Θεσσαλονίκη (16η Ιουνίου 1906) είναι αποκαλυπτικό: «κυρίως δια εφαρμογής των αντεκδικήσεων» θα γίνει η αλλαγή του «εθνικού» συσχετισμού δύναμης. Σε συνδυασμό με τη «μάχη των συνόρων» (εκκαθάριση περιοχών κοντά στη μεθοριακή γραμμή) προκαλούνται κύματα προσφυγιάς προς κάθε «εθνική εστία» (δεκάδες χιλιάδες σλαβόφωνοι μεταναστεύουν στις ΗΠΑ). Η εθνική ομογενοποίηση κάνει τα πρώτα βήματα, επισημαίνει ο Γ.Μαργαρίτης.