ΟΙ ΗΠΑ ΣΤΗΝΟΥΝ ΠΑΓΙΔΑ ΣΤΟ ΙΡΑΝ

kathimerini.gr

Στόχος της κυβέρνησης Ομπάμα, την ώρα που μεθοδεύει τις κυρώσεις εις βάρος του Ιράν, είναι να στήσει μια μυγοπαγίδα, ώστε όσο πιο πολύ προσπαθούν οι Ιρανοί να παρακάμψουν τις κυρώσεις, τόσο να εγκλωβίζονται στην κολλώδη ουσία.

Πρόκειται για έξυπνη ιδέα. Ακόμη όμως και αν λειτουργήσει με την ακρίβεια ενός καλοστημένου μηχανισμού, το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα δεν θα σταματήσει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο υπουργός Αμυνας, ο Μπομπ Γκέιτς, και άλλοι αξιωματούχοι ζητούν με πιεστικό τρόπο να διερευνηθούν όλα τα ενδεχόμενα για το Ιράν και να ολοκληρωθούν κατεπειγόντως σχέδια για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων, τώρα που η αντιπαράθεση κλιμακώνεται.

Καθόλου δεν άρεσε στον Λευκό Οίκο ο χαρακτηρισμός «εγερτήριο» που απέδωσαν οι «Τάιμς» της Νέας Υόρκης σε μνημόνιο του Γκέιτς τον περασμένο Ιανουάριο. Ευλόγως, αφού η κυβέρνηση έχει εργαστεί σκληρά για το θέμα του Ιράν. Ομως, από το άρθρο των «Τάιμς» γινόταν αντιληπτή η σπουδή με την οποία ο Γκέιτς και άλλοι αξιωματούχοι αντιμετωπίζουν το πρόβλημα - αντιληπτός γινόταν και ο φόβος τους πως οι κυρώσεις δεν θα αποδώσουν τα αναμενόμενα.

Στο μνημόνιό του ο Γκέιτς απηύθυνε έκκληση για «συνετό σχεδιασμό και σώφρονα προετοιμασία» της αναμέτρησης με το Ιράν, σύμφωνα με τα λεγόμενα ανώτερου αξιωματούχου. Ο υπουργός Αμυνας ζήτησε οι «κατεξοχήν αρμόδιες επιτροπές», οι ανώτατοι αξιωματικοί του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, να συζητήσουν όλα τα ζητήματα και τις εναλλακτικές λύσεις που τυχόν θα ανακύψουν.

Το επόμενο βήμα στην εκστρατεία αυτή της άσκησης πιέσεων είναι το στήσιμο της παγίδας, δηλαδή το καθεστώς των κυρώσεων, να το αναλάβει ο Στιούαρτ Λέβεϊ, ο υφυπουργός Οικονομικών αρμόδιος για την τρομοκρατία και την οικονομική κατασκοπεία. Αναπόσπαστο στοιχείο του όλου εγχειρήματος είναι ένα νέο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την επιβολή επιπλέον κυρώσεων εις βάρος των Φρουρών της Επανάστασης και των συνδεδεμένων με αυτούς επιχειρήσεων, καθώς και εις βάρος ιρανικών εταιρειών αναμεμειγμένων στην κατασκευή, μεταφορά και χρηματοδότηση εξοπλισμών και άλλων άνομων δραστηριοτήτων. Αυτό θα είναι μόνο η αρχή.

Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι το περιεχόμενο του ψηφίσματος θα αμβλυνθεί από τη Ρωσία και την Κίνα, θέλει όμως τις κυρώσεις ούτως ή άλλως σαν βάση για τη λήψη επιπλέον μέτρων εκ μέρους των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Οι μονομερείς και ιδιωτικής φύσεως κυρώσεις είναι αυτές που θα πονέσουν. Η προσπάθεια των Ιρανών να τις αποφύγουν θα επισύρει νέα σκληρά μέτρα.

«Εάν γνώμονας των κυρώσεων είναι η κακή συμπεριφορά, τότε κάθε φορά που οι Ιρανοί θα προσπαθούν να ξεφύγουν, η τιμωρία θα σκληραίνει», εξηγεί κυβερνητικός αξιωματούχος.

Παράδειγμα για το πώς θα λειτουργήσει η μυγοπαγίδα είναι η περίπτωση της κρατικής τράπεζας Sepah. Οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις εις βάρος της τον Ιανουάριο του 2007, με το επιχείρημα ότι χρηματοδοτούσε την ανάπτυξη πυραύλων ικανών να φέρουν πυρηνικές κεφαλές. Ο ΟΗΕ επέβαλε τις δικές του κυρώσεις εις βάρος της τράπεζας τον Μάρτιο του 2007.

Τότε λέγεται ότι οι Ιρανοί ανέθεσαν τη χρηματοδότηση σε δύο άλλες κρατικές τράπεζες, τις Melli και Mellat. Οι ΗΠΑ τις τιμώρησαν και αυτές με κυρώσεις και άσκησαν πιέσεις σε διεθνείς τράπεζες ώστε να μη συνεργάζονται με τις ιρανικές. Οι τράπεζες που κατηγορήθηκαν ότι βοηθούν τις ιρανικές τιμωρήθηκαν με υψηλά πρόστιμα. Τον περασμένο Δεκέμβριο, η βρετανική Lloyds δέχθηκε να καταβάλει 217 εκατ. δολάρια και η Credit Suisse 536 εκατομμύρια. Οι περισσότερες διεθνείς τράπεζες διαπίστωσαν ότι οι συναλλαγές με την Τεχεράνη δεν αξίζουν τον κόπο και τους κινδύνους.

Στην παγίδα πιάστηκε και η κρατική Islamic Republic of Iran Shipping Line, την οποία μνημόνευαν οι ΗΠΑ στις κυρώσεις του 2008. Η εταιρεία προσπάθησε να ξεγλιστρήσει από τον κλοιό, δίνοντας νέο όνομα σε διάφορα πλοία της. Επειτα οι Βρετανοί διέγραψαν την ιρανική ναυτιλιακή από τον κατάλογο των ασφαλισμένων. Οι Ιρανοί αναζήτησαν λύση στους Ρώσους και στις Βερμούδες, τους καταδίωκαν όμως οι Αμερικανοί παρατηρητές και επόπτες, που ισχυρίστηκαν ότι η συμπεριφορά της Iran Shipping Line αποδείκνυε πόσο επικίνδυνη είναι αυτή για τις ασφαλιστικές εταιρείες.

Και όμως, παρά τις επιθετικές αυτές πιέσεις, το Ιράν συνεχίζει και τις τραπεζικές και τις ναυτιλιακές δραστηριότητές του, πράγμα που με τη σειρά του αποδεικνύει και πόσο δύσκολο είναι να επέλθει μεταβολή σε συγκεκριμένη πολιτική με μοχλό τις κυρώσεις, αρχίζοντας από το Ιράκ και καταλήγοντας στην Κούβα.

Οι αρμόδιοι για τη χάραξη πολιτικής πιστεύουν ότι η συλλογιστική γύρω από το Ιράν και τις κυρώσεις μετατοπίζεται πλέον στο ευαίσθητο πεδίο, που αναφέρεται στο μνημόνιο του Γκέιτς, δηλαδή στη ζώνη ανάμεσα στις κυρώσεις και στη στρατιωτική δράση. Ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις και επιλογές, πλην του πολέμου, που έχουν στη διάθεσή τους οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, μέσω των οποίων το κόστος του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος θα γίνει δυσβάσταχτο για τους Ιρανούς; Υπάρχουν τρόποι το πρόγραμμα αυτό να μεταλλαχθεί, να αναχαιτισθεί ή να εξουδετερωθεί με δολιοφθορά, χωρίς να χρειαστεί να βομβαρδιστούν οι ιρανικές εγκαταστάσεις;

Αυτή η «γκρίζα περιοχή» δεν πρόκειται να συζητηθεί δημοσίως. Ομως, στους αμέσως επόμενους μήνες αυτή θα βρεθεί στο επίκεντρο της ενασχόλησης των Αμερικανών κυβερνητικών αξιωματούχων, καθώς αυτοί θα προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο η έξυπνη παγίδα του Λέβεϊ να μη λειτουργήσει.