ΟΙ 8 ΣΤΟΥΣ 10 ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ ΘΑ ΞΑΝΑΓΥΡΙΣΟΥΝ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ ΕΝΗΛΙΚΟΙ

Πηγή: Ελευθεροτυπία

της Ι. ΣΩΤΗΡΧΟΥ

Αν ισχύει αυτό που συμπεραίνει η επιστημονική έρευνα, ότι το 80% των ανηλίκων που είχαν φυλακιστεί υποτροπιάζουν, δηλαδή επιστρέφουν στη φυλακή ως ενήλικοι πλέον, τότε οι ελληνικές φυλακές έχουν εξασφαλίσει 467 μελλοντικούς... «πελάτες» - τόσο είναι το 80% των συνολικά 584 ανήλικων κρατουμένων που βρίσκονταν στα κατ' ευφημισμόν σωφρονιστικά καταστήματα μέχρι τα τέλη του περασμένου μήνα.



Κι αν αυτή η αποτυχία σωφρονισμού είναι κολοσσιαία, τι να πει κανείς αναλογιζόμενος το γεγονός ότι οι περισσότεροι από τους μισούς κρατούμενους, για την ακρίβεια οι 303 στους 584, δεν έχουν καν καταδικαστεί για την όποια αξιόποινη πράξη τους αφού είναι υπόδικοι και κατά συνέπεια εκκρεμεί η δίκη τους. Κι ακόμη χειρότερα, ενδεχομένως να μην έχουν καν διαπράξει κάποιο έγκλημα καθώς η συντριπτική πλειονότητα -ναι, μιλάμε για το 82% των ανήλικων κρατουμένων ή σε απόλυτους αριθμούς τους 480 από τους 584 έγκλειστους- είναι αλλοδαποί, παιδιά που αν δεν έχουν αποτελέσει αντικείμενο εκμετάλλευσης από το οργανωμένο έγκλημα βρίσκονται έγκλειστα επειδή συνελήφθησαν να έχουν μπει παράνομα στη χώρα και τυχαίνει να είναι ασυνόδευτα παιδιά σε μια χώρα στην οποία δεν υπάρχει καμία οργανωμένη δομή να μεριμνήσει γι' αυτά.


Αλλωστε η παντελής έλλειψη προνοιακών μονάδων για ανήλικους μαζί με την ανυπαρξία δομών κοινωνικής αποκατάστασης και μέριμνας είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η στέρηση της ελευθερίας αποτελεί μονόδρομο για τη διαχείριση της όποιας εφηβικής παραβατικότητας. Και μπορεί οι εναλλακτικές της φυλάκισης ποινές για τους ανήλικους να προβλέπονταν ήδη και από τον προηγούμενο νόμο, ωστόσο ουδέποτε εφαρμόστηκαν.
Σε αυτό το σημείο εντοπίζεται και η κριτική που ασκείται από οργανώσεις πολιτών, εγκληματολόγους ακόμη και το Συνήγορο του Παιδιού στο νέο νόμο που κατά γενική ομολογία, όπως ήταν άλλωστε και ο τίτλος του, επέφερε «βελτιώσεις της ποινικής νομοθεσίας για τους ανήλικους δράστες» αλλά δεν τόλμησε να... καταργήσει τα «σχολεία του εγκλήματος», όπως έχουν επανειλημμένως χαρακτηριστεί οι φυλακές ανηλίκων. Χαρακτηριστικό επίσης της υπερβολής που διέπει την επιβολή του μέτρου της στέρησης της ελευθερίας είναι το γεγονός ότι λίγα σε σχέση με τους ανήλικους κρατούμενους συνολικά, γύρω στα 60 είναι τα ανήλικα που έχουν μπει φυλακή για βαρύτερα αδικήματα.

Γεγονός που φαίνεται να αναγνωρίζει ο νόμος καθώς περιορίζει τη δυνατότητα εγκλεισμού των ανηλίκων τόσο ηλικιακά όσο και ανάλογα με τον τύπο αδικήματος αφού επιτρέπει τη στέρηση της ελευθερίας μόνο για τα κακουργήματα και για δράστες πάνω από 15 ετών. Μειώνει το χρόνο προφυλάκισης και ορίζει ότι κανείς ανήλικος δεν μπορεί να δικαστεί χωρίς συνήγορο -κάτι που σε κάνει να ανατριχιάζεις στη σκέψη ότι με τις παλαιότερες ρυθμίσεις οδηγούνταν στη φυλακή παιδιά χωρίς υπεράσπιση. Ωστόσο, το μεγάλο στοίχημα είναι κατά πόσο θα δημιουργηθούν οι κατάλληλες δομές που προβλέπονται «για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της θυματοποίησης και της τέλεσης αξιόποινων πράξεων από ανήλικους», όπως και πάλι ορίζει ο νέος νόμος. Επειδή για τη λειτουργία τους απαιτείται σαφώς καθορισμένο πλαίσιο λειτουργίας, προσωπικό και κυρίως πόροι ώστε να μην αποτελέσουν άλλο ένα ευχολόγιο χωρίς αντίκρισμα.
Απομένει να δούμε τι θα γίνει με την εφαρμογή του: ένα άμεσο βήμα ίσως θα ήταν η αποσυμφόρηση των φυλακών ανηλίκων, γεγονός ουδόλως αμελητέο για τους νεαρούς κρατούμενους αφού τις συνθήκες κράτησης περιγράφει επαρκώς το διπλό «ακατάλληλες» έως «ασφυκτικές».
Σε κάθε περίπτωση έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι τον περασμένο Μάρτιο οι ανήλικοι κρατούμενοι ήταν 514 ενώ περί τα τέλη Ιουλίου, στις αρχές του οποίου ψηφίστηκε ο νέος νόμος, ο αριθμός τους είχε αυξηθεί αγγίζοντας τους 584 ανήλικους...