http://www.tovima.gr
Αρχίζει η µακρόσυρτη, περίπλοκη και καχύποπτη εκλογική διαδικασία, µε τον στρατό αγκιστρωµένο στην εξουσία
«Ως εδώ!» λένε με τον απόλυτο τρόπο τους οι παρατεταγμένοι στρατιώτες σε πέρασμα που οδηγεί στην πλατεία Ταχρίρ. «Ως εδώ η παντοκρατορία των στρατηγών!» απαντούν οι διαδηλωτές
«Ο Ταντάουι είναι ο Μουµπάρακ!», «Κάτω η στρατιωτική εξουσία!» και «Ο λαός θέλει να ανατρέψει τον στρατάρχη!» είναι µερικά από τα συνθήµατα που φωνάζουν οι διαδηλωτές στην πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου, η οποία έχει γίνει το σύµβολο της επανάστασης της Αιγύπτου αλλά και ολόκληρης της «Αραβικής Ανοιξης». Ζητούν την παραίτηση του Ανώτατου Στρατιωτικού Συµβουλίου (ΑΣΣ ) – «Ιρχάλ! Ιρχάλ!» φωνάζουν, δηλαδή «Ουστ!» – και του στρατάρχη Μοχάµεντ Χουσεΐν Ταντάουι που, ως επικεφαλής του ΑΣΣ, διοικεί την Αίγυπτο από τον Φεβρουάριο, όταν αποχώρησε ο Χόσνι Μουµπάρακ από την εξουσία. Παρά τους περισσότερους από 40 νεκρούς και τους 1.000 τραυµατίες των τελευταίων ηµερών στην Ταχρίρ, οι διαδηλωτές είναι αποφασισµένοι να µην υποχωρήσουν αν δεν βεβαιωθούν ότι η περίπλοκη και µακροχρόνια εκλογική διαδικασία που ξεκινάει αύριο θα οδηγήσει σε πραγµατική δηµοκρατία και όχι σε µεταµφιεσµένη στρατιωτική χούντα. Πειράµατα αραβικής δηµοκρατίας µε την Αίγυπτο στον «γύψο»: ο σωτήρας στρατός που στις αρχές της χρονιάς έδωσε τη λύση αποπέµποντας τον δικτάτορα τώρα πνίγει στο αίµα τον λαό και επιµένει να κυβερνήσει µε αδιαφάνεια και µε την ισχύ των τανκς στην εποχή της ανοιχτής πληροφόρησης και της µαζικής πολιτικής αφύπνισης των Αράβων.
«Οι διαδηλωτές ζητούν την άµεση αποχώρηση του στρατού και την παράδοση της εξουσίας σε µια πολιτική οντότητα» λέει στο «Βήµα» ο Θωµάς Σκουτέρης , πρόεδρος της Νοµικής Σχολής του Αµερικανικού Πανεπιστηµίου στο Κάιρο. Οι Αιγύπτιοι γίνονται όλο και πιο καχύποπτοι για τις προθέσεις του στρατού. Και δεν έχουν άδικο. Οι τελευταίες διαδηλώσεις ξέσπασαν το περασµένο Σαββατοκύριακο ως διαµαρτυρία εναντίον της πρότασης των στρατιωτικών προς όλα τα κόµµατα που θα συµµετάσχουν στις αυριανές εκλογές να υπογράψουν µια δήλωση στην οποία θα δεσµεύονται ότι τα οικονοµικά του στρατού δεν θα υπόκεινται σε κυβερνητικό ή κοινοβουλευτικό έλεγχο, ότι ο στρατός θα έχει τον ρόλο του «εγγυητή του κοσµικού χαρακτήρα του κράτους» – δηλαδή, θα µπορεί να ανατρέπει όποια κυβέρνηση δεν του αρέσει (α λα τουρκικά προ Ερντογάν) – και ότι το Ανώτατο Στρατιωτικό Συµβούλιο θα έχει βέτο στο Σύνταγµα που πρόκειται να καταρτιστεί.
Ολα τα κόµµατα απέρριψαν τις προτάσεις αυτές, η καχυποψία όµως προς τον στρατό γιγαντώθηκε. Σε αυτό συµβάλλει και η περίπλοκη εκλογική διαδικασία που προβλέπει να µείνουν οι στρατιωτικοί στο τιµόνι της χώρας τουλάχιστον ως τα µέσα του 2012 – αν γίνουν προεδρικές εκλογές ως τον Ιούνιο.
Και η ίδια η διαδικασία αποτελεί πηγή καχυποψίας λόγω της πολυπλοκότητάς της. Οι βουλευτικές εκλογές που θα ξεκινήσουν αύριο θα πραγµατοποιηθούν σε τρεις φάσεις και θα ολοκληρωθούν τον Ιανουάριο. Η Βουλή που θα προκύψει θα εκλέξει µια επιτροπή η οποία θα έχει έξι µήνες για να καταρτίσει το Σύνταγµα. Στη συνέχεια θα πραγµατοποιηθεί δηµοψήφισµα για το Σύνταγµα και τέλος οι προεδρικές εκλογές.
Στις βουλευτικές εκλογές αναµένεται πρώτο κόµµα να αναδειχθούν οι Αδελφοί Μουσουλµάνοι, οι οποίοι «δεν συµµετέχουν αυτή τη φορά στις διαδηλώσεις στην πλατεία Ταχρίρ» λέει ο κ. Σκουτέρης εξηγώντας ότι δεν είναι πλέον το ενιαίο µπλοκ που ήταν κάποτε. «Εκτός από το επίσηµο κόµµα των Αδελφών Μουσουλµάνων, συνιστώσες τους υποστηρίζουν άλλα τρία, µεταξύ των οποίων ένα της νεολαίας των Αδελφών», που θεωρείται πιο προοδευτική από τους πρεσβύτερους.
«Οι Σαλαφίτες», πιο ακραίοι ισλαµιστές από τους Αδελφούς Μουσουλµάνους, «κατεβαίνουν στις εκλογές µε άλλα τρία κόµµατα». Συνολικά 44 κόµµατα θα διεκδικήσουν την ψήφο των Αιγυπτίων εντείνοντας τη σύγχυση για το ποιος είναι ποιος και τι αντιπροσωπεύει ο καθένας.
Ο κ. Σκουτέρης, ο οποίος ζει στο Κάιρο, διαπιστώνει κόπωση στην αιγυπτιακή κοινή γνώµη. Επιχειρώντας να σκιαγραφήσει ένα πορτρέτο των διαδηλωτών που κατεβαίνουν κάθε βράδυ, µετά τις δουλειές τους, και γεµίζουν την πλατεία Ταχρίρ λέει ότι υπάρχει µια µεγάλη κατηγορία από «εργάτες και χαµηλόµισθους που έχουν οικονοµικά αιτήµατα». Ο βασικός µισθός στην Αίγυπτο είναι γύρω στα 110 ευρώ τον µήνα, τα οποία δεν φθάνουν ούτε για τα τρόφιµα και τα άλλα είδη πρώτης ανάγκης.
Εκτός από τα εργατικά κινήµατα στις διαδηλώσεις συµµετέχουν «κινήµατα της επανάστασης του Ιανουαρίου», που ανέτρεψε τον Μουµπάρακ, «το κίνηµα της 6ης Απριλίου» (ένα κίνηµα νεολαίας που δραστηριοποιείται µερικά χρόνια), «παρακλάδια των µεγάλων κοµµάτων τα οποία επισήµως δεν υποστηρίζουν τις διαµαρτυρίες αλλά τµήµατά τους κατεβαίνουν στους δρόµους, όσα κόµµατα ανδρώθηκαν µε την επανάσταση του Ιανουαρίου και έχουν πάρει σαφή θέση υπέρ των διαδηλώσεων, ακόµη και οι τρεις µεγαλύτεροι σύνδεσµοι φιλάθλων οι οποίοι συµµετείχαν στην επανάσταση και σήµερα, µετά τον θάνατο µελών τους, κατεβαίνουν πλέον ως πολιτικά κινήµατα αλλά και απλοί άνθρωποι». Οσοι πηγαίνουν στην πλατεία Ταχρίρ είναι πεπεισµένοι ότι η συνε χιζόµενη παρουσία τους εκεί θα δώσει τη λύση, όπως άλλωστε την έδωσε τον Ιανουάριο. Αλλά οι δύο επαναστάσεις έχουν διαφορές µεταξύ τους. «Η κυριότερη είναι ότι την πρώτη φορά ήθελαν να ρίξουν έναν πρόεδρο ενώ σήµερα, ακόµη και αν ο στρατός παραδώσει την εξουσία, δεν πρόκειται να φύγει από τη χώρα» λέει ο κ. Σκουτέρης.
Στη βάση του προβλήµατος είναι η επιθυµία των στρατιωτικών να διατηρήσουν τα προνόµιά τους, κυρίως τα οικονοµικά. Είναι κοινό µυστικό ότι ο στρατός ελέγχει από 5% ως 40% της οικονοµίας της χώρας (ανάλογα µε το πώς γίνεται ο υπολογισµός). Εχει στην ιδιοκτησία του µε τον έναν ή τον άλλον τρόπο µεγάλες εκτάσεις µέσα στις οποίες βρίσκονται από πετρελαιοπηγές ως εµπορικά κέντρα. Λόγω της µεγάλης ανάπτυξης του Καΐρου η αξία των εκτάσεων αυτών έχει αυξηθεί. Ο στρατός διαθέτει επίσης ποσοστά σε εταιρείες, εισπράττει µίζες, εµπλέκεται στην παραοικονοµία. Και οι δύο επαναστάσεις, του Ιανουαρίου και η σηµερινή, είναι νεανικές. «Η εµπροσθοφυλακή είναι σαφέστατα νεανική» λέει ο κ. Σκουτέρης. «Αυτό που δεν γνωρίζουµε είναι αν η χιονοστιβάδα που ξεκίνησε θα αποκτήσει τις διαστάσεις του Γενάρη. Τότε την είχαν ξεκινήσει µικρές συντεταγµένες οµάδες αλλά πολύ γρήγορα τις αγκάλιασε ο κόσµος. Τα πολιτικά αιτήµατα και των δυο είναι εξίσου πειστικά και σοβαρά».
Ο στρατός αρχίζει να γίνεται µια παρωχηµένη δύναµη στην Αίγυπτο. Σύµφωνα µε τον κ. Σκουτέρη, «οι στρατιωτικοί χρησιµοποιούν µια αφήγηση και µια ρητορική που είναι πιο παραδοσιακές», χρονολογούνται από το 1952, όταν ο στρατός ανέτρεψε τον βασιλιά και άρχισε να εµπλέκεται στη διακυβέρνηση της χώρας. Αυτό ισχύει για τους µεγαλύτερους. Για τους νεότερους ο στρατός είναι συνυφασµένος µε το καθεστώς Μουµπάρακ και δεν τον εµπιστεύονται. Αλλωστε ο Ταντάουι ήταν επί 20 χρόνια υπουργός Αµυνας του Μουµπάρακ και αρχηγός των ενόπλων δυνάµεων.
«Οι προσπάθειες του στρατού να χειριστεί την παρούσα κατάσταση είναι εκ προοιµίου καταδικασµένες διότι ο επαναστατηµένος πληθυσµός είναι κατά µεγάλο µέρος νεανικός» καταλήγει. «Οι νέοι δεν ακούνε τις νουθεσίες των στρατιωτικών αλλά είναι έτοιµοι να σκοτωθούν για τη χώρα τους. Εχουν πατριωτισµό και δικαιούνται τον θαυµασµό όλου του κόσµου. Πόσοι άλλοι λαοί έχουν σήµερα το σθένος να µαζεύουν 100.000-200.000 άτοµα σε καθηµερινή βάση πρόθυµα να δώσουν τη ζωή τους για τον εκδηµοκρατισµό της χώρας τους; Υπάρχουν πάρα πολλοί Αιγύπτιοι έτοιµοι να σκοτωθούν χωρίς οι ίδιοι να µεταχειρίζονται βία».
Το Ισραήλ ανησυχεί για το τι θα φέρουν οι εκλογές στην Αίγυπτο, ιδίως επειδή αναµένεται να επικρατήσει η Μουσουλµανική Αδελφότητα. Η κυριότερη ανησυχία αφορά το αν τα νέα πρόσωπα που θα έρθουν στην εξουσία θα σεβαστούν την ειρήνη µε το Ισραήλ την οποία υπέγραψαν το 1979 ο Ανουάρ Σαντάτ και ο Μεναχέµ Μπεγκίν καθιστώντας την Αίγυπτο την πρώτη αραβική χώρα που αναγνώρισε το Ισραήλ.
«Το µόνο βέβαιο είναι η εγγενής αβεβαιότητα της κατάστασης στην Αίγυπτο και στον αραβικό κόσµο. Ούτε οι κυβερνήσεις γνωρίζουν τι θα γίνει αλλά ούτε και οι µυστικές υπηρεσίες» λέει µιλώντας προς «Το Βήµα» ο Ζεέβ Βενιαµίν Μπεγκίν, γιος του Μεναχέµ Μπεγκίν και υπουργός Επικρατείας του Ισραήλ.
Τον συναντήσαµε στην Ιερουσαλήµ την περασµένη εβδοµάδα και έφερε το παράδειγµα του Γιουσούφ αλ Καραντάουι, ενός από τους κορυφαίους πνευµατικούς ηγέτες των Αδελφών Μουσουλµάνων. «Θεωρείται άνθρωπος της µέσης οδού – πιστεύει για παράδειγµα ότι πρέπει να βελτιωθεί η αντιµετώπιση των γυναικών. ∆ηλώνει κατά της βίας και της τροµοκρατίας, αλλά µε µία εξαίρεση: τους εβραίους στο ΙΣραήλ και στα παλαιστινιακά εδάφη. Είναι υπέρ ακόµη και της δολοφονίας παιδιών και γυναικών γιατί θα γίνουν κάποτε στρατιώτες ή θα γεννήσουν στρατιώτες». «Η πιθανότητα να χάσουµε την Αίγυπτο είναι πολύ µεγάλη» λέει στο «Βήµα» ο Αλόν Λιέλ, πρώην ΓΓ του ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών, τον οποίο συναντήσαµε στο Τελ Αβίβ. «∆εν µπορούµε να βασιζόµαστε στη συµµαχία µε τους Αιγυπτίους για το µέλλον. Και αν τυχόν χάσουµε την Αίγυπτο, η Ιορδανία δεν θα παραµείνει σύµµαχός µας για πολύ».
Σύµφωνα µε την ανάλυση των Ισραηλινών, πιθανή συµµετοχή των ισλαµιστών στην αιγυπτιακή κυβέρνηση θα φέρει πολλά προβλήµατα που κυµαίνονται από την ενεργειακή ασφάλεια – ήδη έχει διακοπεί αρκετές φορές η ροή του αιγυπτιακού φυσικού αερίου στον αγωγό προς το Ισραήλ, ενώ έχει διατυπωθεί η επιθυµία του Καΐρου να αυξήσει την τιµή – ως το Σινά, «από όπου οι τροµοκράτες µπορούν πλέον να µπουν ευκολότερα στη Γάζα και από εκεί στο Ισραήλ» συνεχίζει ο κ. Μπεγκίν. Τόσο ο ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Αβιγκντόρ Λίµπερµαν όσο και ο υφυπουργός του Ντάνι Αγιαλόν τονίζουν µιλώντας στο «Βήµα» στην Ιερουσαλήµ την πλήρη απουσία συνθηµάτων για την Παλαιστίνη στην «Αραβική Ανοιξη». Ο κ. Αγιαλόν λέει ότι «το σηµαντικότερο είναι να διατηρήσουµε την ειρηνευτική συµφωνία µε την Αίγυπτο, ηγέτιδα χώρα στον αραβικό κόσµο».
«Τα πράγµατα λίµνασαν µετά την ανατροπή του Μουµπάρακ. Τίποτε δεν συνέβη επί έξιεπτά µήνες. ∆εν είδαµε την καινούργια νοοτροπία που περιµέναµε. Οι στρατιωτικοί δεν άλλαξαν καθόλου σε κανένα ζήτηµα. Μοιάζει σαν η επανάσταση να µη συνέβη ποτέ!» λέει µιλώντας προς «Το Βήµα» τηλεφωνικά από την Αίγυπτο ο Σαρίφ Ελ Μούσα, καθηγητής Πολιτικών Επιστηµών στο Αµερικανικό Πανεπιστήµιο στο Κάιρο - του οποίου το κεντρικό κτίριο βρίσκεται στην πλατεία Ταχρίρ.
«Οι στρατιωτικοί δεν επιθυµούν την αλλαγή, δεν µπορούν να σκεφτούν µε αυτόν τον τρόπο. Αυτό είναι το πρόβληµα» µας εξηγεί ο αιγύπτιος πανεπιστηµιακός. Θεωρεί τις πρόσφατες διαδηλώσεις ένα «φρεσκάρισµα της πρώτης επανάστασης» και όχι µια «δεύτερη επανάσταση», όπως την αποκαλούν πολλοί.
Ο κ. Ελ Μούσα πιστεύει ότι χρειάζεται «να ταρακουνηθούν τα πράγµατα». Επί δεκαετίες στην Αίγυπτο «υπήρχε όχι µόνο στασιµότητα αλλά σήψη, διαφθορά, καταπίεση, η κυβέρνηση ήταν δυσλειτουργική, η φτώχεια και η ανεργία αυξάνονταν, οι υποδοµές επιδεινώνονταν. Ηταν σαν να είχαµε βασιλεία. Ολα αυτά έπρεπε να αλλάξουν».
Αποδίδει τις νέες διαµαρτυρίες «στη σύγχυση που επικρατεί ανάµεσα στον λαό σχετικά µε το Σύνταγµα, το δηµοψήφισµα και την όλη διαδικασία. Ο κόσµος ανησυχεί ότι ο στρατός θα παραµείνει στην εξουσία διότι δεν υπάρχει σαφής ηµεροµηνία διεξαγωγής των προεδρικών εκλογών». Μια άλλη αιτία είναι ότι οι Αιγύπτιοι θεωρούν πως «το παλαιό καθεστώς παραµονεύει στο παρασκήνιο. “Πού είναι οι δίκες των υπευθύνων;” αναρωτιούνται».
Ο ίδιος είναι αισιόδοξος διότι «επικρατεί ένα νέο πνεύµα στην Αίγυπτο το οποίο αποδεικνύεται αυτές τις ηµέρες. Οι νέοι κατάφεραν να κινητοποιήσουν πολύ κόσµο, παρά το γεγονός ότι στις διαδηλώσεις στην Ταχρίρ δεν συµµετέχει πλέον η Μουσουλµανική Αδελφότητα».
Ο κ. Ελ Μούσα εκτιµά ότι οι Αδελφοί Μουσουλµάνοι «έχασαν» µε το να µη συµµετέχουν. ∆εν θέλει να προκαταλάβει το τι θα γίνει στην Αίγυπτο αν οι Αδελφοί επικρατήσουν στις εκλογές, ούτε όµως ανησυχεί: «Περιµένουµε να δούµε πώς θα ενεργήσουν. ∆ύσκολες οι προβλέψεις, το βέβαιον όµως είναι ότι θα έχουν πίεση να κάνουν έργο στην οικονοµία, πράγµα που θα τους αναγκάσει να ανοιχτούν».
∆ηλώνει ότι εµπιστεύεται τους νέους Αιγύπτιους. «Το αδύνατο σηµείο τους είναι ότι δεν έχουν ηγέτες και οργάνωση. Μετά την επανάσταση µπήκαν στο περιθώριο. Τα κόµµατα ετοιµάζονται για τις εκλογές έχοντας ξεχάσει τη νεολαία. Σήµερα οι νέοι αποκαθιστούν το λάθος αυτό. Πιστεύω πραγµατικά στην αιγυπτιακή νεολαία».
Oι αιγυπτιακές ένοπλες δυνάµεις έχουν στην ιδιοκτησία τους µεγάλες εκτάσεις µέσα στις οποίες βρίσκονται από πετρελαιοπηγές ως εµπορικά κέντρα. Συµµετέχουν σε κατασκευαστικές και τουριστικές εταιρείες, εµπλέκονται στην παραοικονοµία και εισπράττουν µίζες.
Ο 76χρονος στρατάρχης Ταντάουι ανήκε στο στενό περιβάλλον του Μουµπάρακ. Ηταν υπουργός Αµυνας από το 1991 και αρχηγός των ενόπλων δυνάµεων από το 1995. Αµερικανοί διπλωµάτες τον χαρακτηρίζουν «γηρασµένο και αντίθετο στις αλλαγές».
Η Αίγυπτος έχει τον µεγαλύτερο στρατό στην Αφρική. Πολέµησε το 1956 στην κρίση του Σουέζ, το 1967 και το 1973 εναντίον του ΙΣραήλ και οι µεγαλύτεροι σε ηλικία Αιγύπτιοι τον θεωρούν εγγυητή της ειρήνης και της ανεξαρτησίας.
Το 1798, όταν ο Ναπολέων εισέβαλε στην Αίγυπτο, η χώρα είχε µόνο τρία εκατοµµύρια κατοίκους. Σήµερα έχει 80 εκατοµµύρια, ενώ το 50% του πληθυσµού είναι κάτω των 30 ετών.
Η αιγυπτιακή οικονοµία βασίζεται στο πετρέλαιο, στον τουρισµό, στο Σουέζ και στη βοήθεια από τις ΗΠΑ (τεράστια λόγω της ειρηνευτικής συµφωνίας µε το Ισραήλ). Το 35%-40% όµως ζει µε λιγότερο από 2 δολάρια την ηµέρα, ενώ µόλις το 2% είναι πραγµατικά πλούσιοι.
«Οι διαδηλωτές ζητούν την άµεση αποχώρηση του στρατού και την παράδοση της εξουσίας σε µια πολιτική οντότητα» λέει στο «Βήµα» ο Θωµάς Σκουτέρης , πρόεδρος της Νοµικής Σχολής του Αµερικανικού Πανεπιστηµίου στο Κάιρο. Οι Αιγύπτιοι γίνονται όλο και πιο καχύποπτοι για τις προθέσεις του στρατού. Και δεν έχουν άδικο. Οι τελευταίες διαδηλώσεις ξέσπασαν το περασµένο Σαββατοκύριακο ως διαµαρτυρία εναντίον της πρότασης των στρατιωτικών προς όλα τα κόµµατα που θα συµµετάσχουν στις αυριανές εκλογές να υπογράψουν µια δήλωση στην οποία θα δεσµεύονται ότι τα οικονοµικά του στρατού δεν θα υπόκεινται σε κυβερνητικό ή κοινοβουλευτικό έλεγχο, ότι ο στρατός θα έχει τον ρόλο του «εγγυητή του κοσµικού χαρακτήρα του κράτους» – δηλαδή, θα µπορεί να ανατρέπει όποια κυβέρνηση δεν του αρέσει (α λα τουρκικά προ Ερντογάν) – και ότι το Ανώτατο Στρατιωτικό Συµβούλιο θα έχει βέτο στο Σύνταγµα που πρόκειται να καταρτιστεί.
Ολα τα κόµµατα απέρριψαν τις προτάσεις αυτές, η καχυποψία όµως προς τον στρατό γιγαντώθηκε. Σε αυτό συµβάλλει και η περίπλοκη εκλογική διαδικασία που προβλέπει να µείνουν οι στρατιωτικοί στο τιµόνι της χώρας τουλάχιστον ως τα µέσα του 2012 – αν γίνουν προεδρικές εκλογές ως τον Ιούνιο.
Και η ίδια η διαδικασία αποτελεί πηγή καχυποψίας λόγω της πολυπλοκότητάς της. Οι βουλευτικές εκλογές που θα ξεκινήσουν αύριο θα πραγµατοποιηθούν σε τρεις φάσεις και θα ολοκληρωθούν τον Ιανουάριο. Η Βουλή που θα προκύψει θα εκλέξει µια επιτροπή η οποία θα έχει έξι µήνες για να καταρτίσει το Σύνταγµα. Στη συνέχεια θα πραγµατοποιηθεί δηµοψήφισµα για το Σύνταγµα και τέλος οι προεδρικές εκλογές.
Στις βουλευτικές εκλογές αναµένεται πρώτο κόµµα να αναδειχθούν οι Αδελφοί Μουσουλµάνοι, οι οποίοι «δεν συµµετέχουν αυτή τη φορά στις διαδηλώσεις στην πλατεία Ταχρίρ» λέει ο κ. Σκουτέρης εξηγώντας ότι δεν είναι πλέον το ενιαίο µπλοκ που ήταν κάποτε. «Εκτός από το επίσηµο κόµµα των Αδελφών Μουσουλµάνων, συνιστώσες τους υποστηρίζουν άλλα τρία, µεταξύ των οποίων ένα της νεολαίας των Αδελφών», που θεωρείται πιο προοδευτική από τους πρεσβύτερους.
«Οι Σαλαφίτες», πιο ακραίοι ισλαµιστές από τους Αδελφούς Μουσουλµάνους, «κατεβαίνουν στις εκλογές µε άλλα τρία κόµµατα». Συνολικά 44 κόµµατα θα διεκδικήσουν την ψήφο των Αιγυπτίων εντείνοντας τη σύγχυση για το ποιος είναι ποιος και τι αντιπροσωπεύει ο καθένας.
Ο κ. Σκουτέρης, ο οποίος ζει στο Κάιρο, διαπιστώνει κόπωση στην αιγυπτιακή κοινή γνώµη. Επιχειρώντας να σκιαγραφήσει ένα πορτρέτο των διαδηλωτών που κατεβαίνουν κάθε βράδυ, µετά τις δουλειές τους, και γεµίζουν την πλατεία Ταχρίρ λέει ότι υπάρχει µια µεγάλη κατηγορία από «εργάτες και χαµηλόµισθους που έχουν οικονοµικά αιτήµατα». Ο βασικός µισθός στην Αίγυπτο είναι γύρω στα 110 ευρώ τον µήνα, τα οποία δεν φθάνουν ούτε για τα τρόφιµα και τα άλλα είδη πρώτης ανάγκης.
Εκτός από τα εργατικά κινήµατα στις διαδηλώσεις συµµετέχουν «κινήµατα της επανάστασης του Ιανουαρίου», που ανέτρεψε τον Μουµπάρακ, «το κίνηµα της 6ης Απριλίου» (ένα κίνηµα νεολαίας που δραστηριοποιείται µερικά χρόνια), «παρακλάδια των µεγάλων κοµµάτων τα οποία επισήµως δεν υποστηρίζουν τις διαµαρτυρίες αλλά τµήµατά τους κατεβαίνουν στους δρόµους, όσα κόµµατα ανδρώθηκαν µε την επανάσταση του Ιανουαρίου και έχουν πάρει σαφή θέση υπέρ των διαδηλώσεων, ακόµη και οι τρεις µεγαλύτεροι σύνδεσµοι φιλάθλων οι οποίοι συµµετείχαν στην επανάσταση και σήµερα, µετά τον θάνατο µελών τους, κατεβαίνουν πλέον ως πολιτικά κινήµατα αλλά και απλοί άνθρωποι». Οσοι πηγαίνουν στην πλατεία Ταχρίρ είναι πεπεισµένοι ότι η συνε χιζόµενη παρουσία τους εκεί θα δώσει τη λύση, όπως άλλωστε την έδωσε τον Ιανουάριο. Αλλά οι δύο επαναστάσεις έχουν διαφορές µεταξύ τους. «Η κυριότερη είναι ότι την πρώτη φορά ήθελαν να ρίξουν έναν πρόεδρο ενώ σήµερα, ακόµη και αν ο στρατός παραδώσει την εξουσία, δεν πρόκειται να φύγει από τη χώρα» λέει ο κ. Σκουτέρης.
Στη βάση του προβλήµατος είναι η επιθυµία των στρατιωτικών να διατηρήσουν τα προνόµιά τους, κυρίως τα οικονοµικά. Είναι κοινό µυστικό ότι ο στρατός ελέγχει από 5% ως 40% της οικονοµίας της χώρας (ανάλογα µε το πώς γίνεται ο υπολογισµός). Εχει στην ιδιοκτησία του µε τον έναν ή τον άλλον τρόπο µεγάλες εκτάσεις µέσα στις οποίες βρίσκονται από πετρελαιοπηγές ως εµπορικά κέντρα. Λόγω της µεγάλης ανάπτυξης του Καΐρου η αξία των εκτάσεων αυτών έχει αυξηθεί. Ο στρατός διαθέτει επίσης ποσοστά σε εταιρείες, εισπράττει µίζες, εµπλέκεται στην παραοικονοµία. Και οι δύο επαναστάσεις, του Ιανουαρίου και η σηµερινή, είναι νεανικές. «Η εµπροσθοφυλακή είναι σαφέστατα νεανική» λέει ο κ. Σκουτέρης. «Αυτό που δεν γνωρίζουµε είναι αν η χιονοστιβάδα που ξεκίνησε θα αποκτήσει τις διαστάσεις του Γενάρη. Τότε την είχαν ξεκινήσει µικρές συντεταγµένες οµάδες αλλά πολύ γρήγορα τις αγκάλιασε ο κόσµος. Τα πολιτικά αιτήµατα και των δυο είναι εξίσου πειστικά και σοβαρά».
Ο στρατός αρχίζει να γίνεται µια παρωχηµένη δύναµη στην Αίγυπτο. Σύµφωνα µε τον κ. Σκουτέρη, «οι στρατιωτικοί χρησιµοποιούν µια αφήγηση και µια ρητορική που είναι πιο παραδοσιακές», χρονολογούνται από το 1952, όταν ο στρατός ανέτρεψε τον βασιλιά και άρχισε να εµπλέκεται στη διακυβέρνηση της χώρας. Αυτό ισχύει για τους µεγαλύτερους. Για τους νεότερους ο στρατός είναι συνυφασµένος µε το καθεστώς Μουµπάρακ και δεν τον εµπιστεύονται. Αλλωστε ο Ταντάουι ήταν επί 20 χρόνια υπουργός Αµυνας του Μουµπάρακ και αρχηγός των ενόπλων δυνάµεων.
«Οι προσπάθειες του στρατού να χειριστεί την παρούσα κατάσταση είναι εκ προοιµίου καταδικασµένες διότι ο επαναστατηµένος πληθυσµός είναι κατά µεγάλο µέρος νεανικός» καταλήγει. «Οι νέοι δεν ακούνε τις νουθεσίες των στρατιωτικών αλλά είναι έτοιµοι να σκοτωθούν για τη χώρα τους. Εχουν πατριωτισµό και δικαιούνται τον θαυµασµό όλου του κόσµου. Πόσοι άλλοι λαοί έχουν σήµερα το σθένος να µαζεύουν 100.000-200.000 άτοµα σε καθηµερινή βάση πρόθυµα να δώσουν τη ζωή τους για τον εκδηµοκρατισµό της χώρας τους; Υπάρχουν πάρα πολλοί Αιγύπτιοι έτοιµοι να σκοτωθούν χωρίς οι ίδιοι να µεταχειρίζονται βία».
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΙΣΡΑΗΛ
«Αν χάσουµε τη σύµµαχο Αίγυπτο, θα ακολουθήσει η Ιορδανία»
«Αν χάσουµε τη σύµµαχο Αίγυπτο, θα ακολουθήσει η Ιορδανία»
Το Ισραήλ ανησυχεί για το τι θα φέρουν οι εκλογές στην Αίγυπτο, ιδίως επειδή αναµένεται να επικρατήσει η Μουσουλµανική Αδελφότητα. Η κυριότερη ανησυχία αφορά το αν τα νέα πρόσωπα που θα έρθουν στην εξουσία θα σεβαστούν την ειρήνη µε το Ισραήλ την οποία υπέγραψαν το 1979 ο Ανουάρ Σαντάτ και ο Μεναχέµ Μπεγκίν καθιστώντας την Αίγυπτο την πρώτη αραβική χώρα που αναγνώρισε το Ισραήλ.
«Το µόνο βέβαιο είναι η εγγενής αβεβαιότητα της κατάστασης στην Αίγυπτο και στον αραβικό κόσµο. Ούτε οι κυβερνήσεις γνωρίζουν τι θα γίνει αλλά ούτε και οι µυστικές υπηρεσίες» λέει µιλώντας προς «Το Βήµα» ο Ζεέβ Βενιαµίν Μπεγκίν, γιος του Μεναχέµ Μπεγκίν και υπουργός Επικρατείας του Ισραήλ.
Τον συναντήσαµε στην Ιερουσαλήµ την περασµένη εβδοµάδα και έφερε το παράδειγµα του Γιουσούφ αλ Καραντάουι, ενός από τους κορυφαίους πνευµατικούς ηγέτες των Αδελφών Μουσουλµάνων. «Θεωρείται άνθρωπος της µέσης οδού – πιστεύει για παράδειγµα ότι πρέπει να βελτιωθεί η αντιµετώπιση των γυναικών. ∆ηλώνει κατά της βίας και της τροµοκρατίας, αλλά µε µία εξαίρεση: τους εβραίους στο ΙΣραήλ και στα παλαιστινιακά εδάφη. Είναι υπέρ ακόµη και της δολοφονίας παιδιών και γυναικών γιατί θα γίνουν κάποτε στρατιώτες ή θα γεννήσουν στρατιώτες». «Η πιθανότητα να χάσουµε την Αίγυπτο είναι πολύ µεγάλη» λέει στο «Βήµα» ο Αλόν Λιέλ, πρώην ΓΓ του ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών, τον οποίο συναντήσαµε στο Τελ Αβίβ. «∆εν µπορούµε να βασιζόµαστε στη συµµαχία µε τους Αιγυπτίους για το µέλλον. Και αν τυχόν χάσουµε την Αίγυπτο, η Ιορδανία δεν θα παραµείνει σύµµαχός µας για πολύ».
Σύµφωνα µε την ανάλυση των Ισραηλινών, πιθανή συµµετοχή των ισλαµιστών στην αιγυπτιακή κυβέρνηση θα φέρει πολλά προβλήµατα που κυµαίνονται από την ενεργειακή ασφάλεια – ήδη έχει διακοπεί αρκετές φορές η ροή του αιγυπτιακού φυσικού αερίου στον αγωγό προς το Ισραήλ, ενώ έχει διατυπωθεί η επιθυµία του Καΐρου να αυξήσει την τιµή – ως το Σινά, «από όπου οι τροµοκράτες µπορούν πλέον να µπουν ευκολότερα στη Γάζα και από εκεί στο Ισραήλ» συνεχίζει ο κ. Μπεγκίν. Τόσο ο ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Αβιγκντόρ Λίµπερµαν όσο και ο υφυπουργός του Ντάνι Αγιαλόν τονίζουν µιλώντας στο «Βήµα» στην Ιερουσαλήµ την πλήρη απουσία συνθηµάτων για την Παλαιστίνη στην «Αραβική Ανοιξη». Ο κ. Αγιαλόν λέει ότι «το σηµαντικότερο είναι να διατηρήσουµε την ειρηνευτική συµφωνία µε την Αίγυπτο, ηγέτιδα χώρα στον αραβικό κόσµο».
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
«Μοιάζει σαν η επανάσταση να µη συνέβη ποτέ!»
«Τα πράγµατα λίµνασαν µετά την ανατροπή του Μουµπάρακ. Τίποτε δεν συνέβη επί έξιεπτά µήνες. ∆εν είδαµε την καινούργια νοοτροπία που περιµέναµε. Οι στρατιωτικοί δεν άλλαξαν καθόλου σε κανένα ζήτηµα. Μοιάζει σαν η επανάσταση να µη συνέβη ποτέ!» λέει µιλώντας προς «Το Βήµα» τηλεφωνικά από την Αίγυπτο ο Σαρίφ Ελ Μούσα, καθηγητής Πολιτικών Επιστηµών στο Αµερικανικό Πανεπιστήµιο στο Κάιρο - του οποίου το κεντρικό κτίριο βρίσκεται στην πλατεία Ταχρίρ.
«Οι στρατιωτικοί δεν επιθυµούν την αλλαγή, δεν µπορούν να σκεφτούν µε αυτόν τον τρόπο. Αυτό είναι το πρόβληµα» µας εξηγεί ο αιγύπτιος πανεπιστηµιακός. Θεωρεί τις πρόσφατες διαδηλώσεις ένα «φρεσκάρισµα της πρώτης επανάστασης» και όχι µια «δεύτερη επανάσταση», όπως την αποκαλούν πολλοί.
Ο κ. Ελ Μούσα πιστεύει ότι χρειάζεται «να ταρακουνηθούν τα πράγµατα». Επί δεκαετίες στην Αίγυπτο «υπήρχε όχι µόνο στασιµότητα αλλά σήψη, διαφθορά, καταπίεση, η κυβέρνηση ήταν δυσλειτουργική, η φτώχεια και η ανεργία αυξάνονταν, οι υποδοµές επιδεινώνονταν. Ηταν σαν να είχαµε βασιλεία. Ολα αυτά έπρεπε να αλλάξουν».
Αποδίδει τις νέες διαµαρτυρίες «στη σύγχυση που επικρατεί ανάµεσα στον λαό σχετικά µε το Σύνταγµα, το δηµοψήφισµα και την όλη διαδικασία. Ο κόσµος ανησυχεί ότι ο στρατός θα παραµείνει στην εξουσία διότι δεν υπάρχει σαφής ηµεροµηνία διεξαγωγής των προεδρικών εκλογών». Μια άλλη αιτία είναι ότι οι Αιγύπτιοι θεωρούν πως «το παλαιό καθεστώς παραµονεύει στο παρασκήνιο. “Πού είναι οι δίκες των υπευθύνων;” αναρωτιούνται».
Ο ίδιος είναι αισιόδοξος διότι «επικρατεί ένα νέο πνεύµα στην Αίγυπτο το οποίο αποδεικνύεται αυτές τις ηµέρες. Οι νέοι κατάφεραν να κινητοποιήσουν πολύ κόσµο, παρά το γεγονός ότι στις διαδηλώσεις στην Ταχρίρ δεν συµµετέχει πλέον η Μουσουλµανική Αδελφότητα».
Ο κ. Ελ Μούσα εκτιµά ότι οι Αδελφοί Μουσουλµάνοι «έχασαν» µε το να µη συµµετέχουν. ∆εν θέλει να προκαταλάβει το τι θα γίνει στην Αίγυπτο αν οι Αδελφοί επικρατήσουν στις εκλογές, ούτε όµως ανησυχεί: «Περιµένουµε να δούµε πώς θα ενεργήσουν. ∆ύσκολες οι προβλέψεις, το βέβαιον όµως είναι ότι θα έχουν πίεση να κάνουν έργο στην οικονοµία, πράγµα που θα τους αναγκάσει να ανοιχτούν».
∆ηλώνει ότι εµπιστεύεται τους νέους Αιγύπτιους. «Το αδύνατο σηµείο τους είναι ότι δεν έχουν ηγέτες και οργάνωση. Μετά την επανάσταση µπήκαν στο περιθώριο. Τα κόµµατα ετοιµάζονται για τις εκλογές έχοντας ξεχάσει τη νεολαία. Σήµερα οι νέοι αποκαθιστούν το λάθος αυτό. Πιστεύω πραγµατικά στην αιγυπτιακή νεολαία».
ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝΟΙ ΕΝΣΤΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΑΡΑΒΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Oι µίζες
Oι αιγυπτιακές ένοπλες δυνάµεις έχουν στην ιδιοκτησία τους µεγάλες εκτάσεις µέσα στις οποίες βρίσκονται από πετρελαιοπηγές ως εµπορικά κέντρα. Συµµετέχουν σε κατασκευαστικές και τουριστικές εταιρείες, εµπλέκονται στην παραοικονοµία και εισπράττουν µίζες.
Ο «αντ’ αυτού»
Ο 76χρονος στρατάρχης Ταντάουι ανήκε στο στενό περιβάλλον του Μουµπάρακ. Ηταν υπουργός Αµυνας από το 1991 και αρχηγός των ενόπλων δυνάµεων από το 1995. Αµερικανοί διπλωµάτες τον χαρακτηρίζουν «γηρασµένο και αντίθετο στις αλλαγές».
Χακί εγγυητής
Η Αίγυπτος έχει τον µεγαλύτερο στρατό στην Αφρική. Πολέµησε το 1956 στην κρίση του Σουέζ, το 1967 και το 1973 εναντίον του ΙΣραήλ και οι µεγαλύτεροι σε ηλικία Αιγύπτιοι τον θεωρούν εγγυητή της ειρήνης και της ανεξαρτησίας.
Υπερπληθυσµός
Το 1798, όταν ο Ναπολέων εισέβαλε στην Αίγυπτο, η χώρα είχε µόνο τρία εκατοµµύρια κατοίκους. Σήµερα έχει 80 εκατοµµύρια, ενώ το 50% του πληθυσµού είναι κάτω των 30 ετών.
Ανισότητα
Η αιγυπτιακή οικονοµία βασίζεται στο πετρέλαιο, στον τουρισµό, στο Σουέζ και στη βοήθεια από τις ΗΠΑ (τεράστια λόγω της ειρηνευτικής συµφωνίας µε το Ισραήλ). Το 35%-40% όµως ζει µε λιγότερο από 2 δολάρια την ηµέρα, ενώ µόλις το 2% είναι πραγµατικά πλούσιοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου