Ένας τόπος βασανιστηρίων άγνωστος μέχρι σήμερα στο ημιυπόγειο της Αστικής Σχολής Αικατερίνης Μαρτυρία γερμανού, τοποθετεί στο ημιυπόγειο της Αστικής Σχολής, ναζιστικό χώρο βασανιστηρίων. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και οι σκέψεις του Δήμου Κατερίνης για την ανάδειξή του.
Αποτελεί κομμάτι της ιστορίας της πόλης καθώς και ένα νεοκλασικό κτήριο με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική που χαρακτηρίζει μια ταραχώδη εποχή για την Μακεδονία και την Ελλάδα. Η Αστική Σχολή, στο κέντρο της πόλης, συνεχίζει να «κρύβει» εκπλήξεις και να αφήνει το στίγμα της βαθιά χαραγμένο στην ιστορική διαδρομή της Κατερίνης, ακόμη και στις πιο «μαύρες σελίδες» της.
Ρεπορτάζ: Βαγγέλης Ζαμαντζάς
Ένα δωμάτιο, με ιδιαίτερα μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον, αποκαλύφθηκε στο ημιυπόγειο της Αστικής Σχολής. Το γεγονός αυτό ενδεχομένως να σταθεί η αφορμή για ανάδειξη του ημιυπόγειου, διαφορετική από εκείνη που αρχικά είχε σχεδιαστεί.
Εδώ και πολλά χρόνια, από τότε που η Αστική Σχολή έπαψε να φιλοξενεί το 1ο Δημοτικό Σχολείο Κατερίνης, άνοιξε η συζήτηση για την ανάδειξη του ημιυπόγειου χώρου, το οποίο διαθέτει αίθουσα «πολλαπλών χρήσεων», με χαρακτηριστικά των αρχών του 20ου αιώνα, παρασκήνια, όπως και αλλά διαμερίσματα ανάλογα με αυτά του πρώτου ορόφου της Σχολής.
Το ενδιαφέρον όμως του ημιυπόγειου εστιάζεται σε ένα «κρυφό» δωμάτιο, όπου έχουν διαπιστωθεί τεχνικές παρεμβάσεις, που δεν συνάδουν με τη κύρια χρήση του κτηρίου. Αυτές έγιναν «αντιληπτές» όταν ζήτησε με επιμονή να επισκεφθεί το σημείο ένας γερμανός ηλικιωμένος. Οι προαναφερθείσες παρεμβάσεις έγιναν κατά τη διάρκεια της κατοχής.
Κάποιος που επισκέπτεται το σημείο μπαίνοντας από την πίσω σιδερένια πόρτα, διακρίνει στα αριστερά του έναν αρκετά μεγάλο χώρο. Αυτός έχει εκ των υστέρων περιοριστεί, αφού όπως φαίνεται σε ένα κομμάτι του, δημιουργήθηκε ένα ακόμη δωμάτιο, όχι μεγαλύτερο από 4 ή 5 τετραγωνικά, με εσωτερική πόρτα. Στην εξωτερική πλευρά του δωματίου υπάρχουν ακόμα ράφια, που πιθανόν χρησίμευαν για την αποθήκευση μεγάλων φακέλων ή και βιβλίων.
Το εντυπωσιακό είναι ότι το δημιουργηθέν δωμάτιο, είναι το μοναδικό μέσα σε όλο το κτήριο, που διαθέτει ηχομόνωση, όχι μόνο στους τοίχους, αλλά και στην οροφή.
Η μοναδική μαρτυρία
Σύμφωνα με το δήμαρχο Κατερίνης, η αποκάλυψη δεν έγινε τυχαία. «Κάποια στιγμή, έφτασε στο δημαρχείο Κατερίνης, ένας ηλικιωμένος Γερμανός, ο οποίος ζήτησε να επισκεφθεί την Αστική Σχολή». Καταλάβαμε, αναφέρει ο δήμαρχος Σάββας Χιονίδης, ότι πρόκειται για άτομο που ήξερε το σχολείο και ενδεχομένως να είχε ζήσει σ’ αυτό ως στρατιώτης την περίοδο της γερμανικής κατοχής.
Τον συνοδεύσαμε στην Αστική Σχολή, έχοντας την περιέργεια να ακούσουμε τι είχε να πει. Ίσως κάποιες μαρτυρίες από την δράση των κατοχικών στρατευμάτων σε βάρος των συμπολιτών μας. Ο ηλικιωμένος γερμανός, από την πρώτη στιγμή έδειξε να το γνωρίζει πολύ καλά το κτήριο. Ζήτησε να ανοίξουμε το ημιυπόγειο. Κατ’ ευθείαν, κατευθύνθηκε στο συγκεκριμένο δωμάτιο κάτι που μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Το σημείο είχε κάτι παράξενο, αλλά δεν μπορούσαμε να το προσδιορίσουμε επακριβώς. Γύρισε σε όλους τους χώρους, αλλά το μυαλό του ήταν στο συγκεκριμένο δωμάτιο.
Μόλις τελείωσε η επίσκεψή, του ζητήσαμε να μας πει περισσότερα. Επιμείναμε να μας μιλήσει για το συγκεκριμένο χώρο. Ήταν εντυπωσιακό το πόσο εύκολα τον βρήκε. Λες και δεν είχαν περάσει σχεδόν 70 χρόνια από τότε που τον εγκατέλειψε. Όταν άρχισε να μιλά, σχεδόν σοκαριστήκαμε. Μας αποκάλυψε ότι το συγκεκριμένο δωμάτιο, στο οποίο δούλεψε, χρησιμοποιήθηκε τότε ως αίθουσα ανακρίσεων. Καταλάβαμε ότι πρόκειται για χώρο, όχι απλής ανάκρισης, αλλά βασανιστηρίων και μαρτυρίου. Αυτό μας συγκίνησε. Η μαρτυρία του ηλικιωμένου γερμανού, επιβεβαιώθηκε από τα χαρακτηριστικά της κατασκευής του δωματίου. Αυτός μας έδειξε τα χαρακτηριστικά του δωματίου. Μέχρι τότε δεν ήταν δυνατόν να γίνουν αντιληπτά. Τότε παρατηρήσαμε ότι ήταν ο μοναδικός στο κτήριο που διέθετε ηχομόνωση, όχι μόνο στους τοίχους, αλλά και στην οροφή. Αμέσως σφραγίσαμε το σημείο για να μην πειραχθεί τίποτα, έχοντας κατά νου την ιστορική σημασία του καθώς και την ανάδειξή του. Είναι ένα σημείο για το οποίο πρέπει να μάθουμε περισσότερα γι΄ αυτό και έχουμε ξεκινήσει μια άτυπη έρευνα, για να συγκεντρώσουμε περισσότερα στοιχεία και ίσως κάποιες επιπλέον μαρτυρίες», αναφέρει χαρακτηριστικά. «Στις προθέσεις του Δήμου είναι να αναδείξει συνολικά το ημιυπόγειο της Αστικής Σχολής και να παραδώσει έναν ακόμη χώρο μνήμης και πολιτισμού στους δημότες. Αν αυτό συνδυαστεί με το γεγονός ότι εκεί γράφτηκαν κάποιες από τις σελίδες της αντίστασης του λαού μας, θα είναι το ιδανικότερο», καταλήγει ο κ. Χιονίδης.
Σύμφωνα με τον φιλόλογο-ιστορικό Ιωάννη Καζταρίδη, η Αστική Σχολή Αικατερίνης χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τους Ιταλούς και μετέπειτα από τους Γερμανούς ως κοιτώνας στρατιωτών. «Δεν υπάρχει αναφορά για κάτι άλλο», αναφέρει ο κ. Καζταρίδης, ο οποίος ωστόσο σημείωσε, ότι σύμφωνα με τα αρχεία, η Αστική Σχολή, με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, στις 16 Νοεμβρίου 1941 σταμάτησε να χρησιμοποιείται ως σχολείο για να εξυπηρετήσει αποκλειστικά τις ανάγκες των γερμανικών στρατευμάτων. «Η απόφαση ήταν όλα τα σχολεία να κάνουν μάθημα στο παλιό Γυμνάσιο, στο σημερινό 5ο Γυμνάσιο Κατερίνης. Ήταν ένας χώρος που μπορούσε να καλύψει τις τότε ανάγκες όλων των σχολείων της Κατερίνης, αφού στην κατοχή γινόταν μόλις δύο ώρες μάθημα όλη την εβδομάδα».
Η χρήση του κτηρίου της Αστικής Σχολή Αικατερίνης από τα κατοχικά στρατεύματα, αναφέρεται και στα πρακτικά της εισήγησης των κ. Βαρμάζη και Γραίκου, του 2ου Επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα «Η Πιερία στα Βυζαντινά και Νεότερα χρόνια».
Αναφέρουν οι δύο εισηγητές: «Ανωμαλίες στη λειτουργία του σχολείου και στη φοίτηση των μαθητών προξένησε ο πόλεμος και η κατοχή. Πριν το διδακτήριο χρησιμοποιηθεί για κάποιο διάστημα από το στρατό κατοχής, ο οποίος κατέστρεψε μεγάλο μέρος του εποπτικού υλικού του σχολείου…»
Αστική Σχολή: Αρχιτεκτονική «Σύλληψη» Καλλία
Η Αστική Σχολή Αικατερίνης κτίστηκε το 1905 «με βάση μια παραλλαγή του τέταρτου τύπου Καλλία», όπως διαβάζουμε στα πρακτικά του 2ου Επιστημονικού Συνεδρίου Κατερίνης από την εισήγηση των κυρίων Βαρμάζη και Γραίκου.
Παρόμοια σχολεία, κτίζονται και στην υπόλοιπη Μακεδονία, όπως για παράδειγμα η Ιωαννείδιος Αστική Σχολή Θεσσαλονίκης (1908), η Κεντρική Αστική Σχολή Θεσσαλονίκης (1908 σε σχέδια Ξ. Παιονίδη), το Μαράσλειο Λύκειο Θεσσαλονίκης (1904) η Κεντρική Αστική Σχολή Κρουσόβου (1901), η Αστική Σχολή Αναλήψεως Θεσσαλονίκης (1910), το Δρίζειο Παρθεναγωγείο Κοζάνης (1911-1914), η Αστική Σχολή Ζουπανίου (1910-1911), η Αστική Σχολή Λιτοχώρου (1907), η Αστική Σχολή Λαγκαδά (1911) και άλλες.
Τα συγκεκριμένα κτήρια, ακολουθούν τους κανόνες συμμετρικής διάταξης, ενώ οι όψεις τους διαμορφώνονται σύμφωνα με τις ιδέες του νεοκλασικισμού, που μετέφεραν στην Ελλάδα ο Όθων και οι Βαυαροί από το 1833.
Ο Κίτρους Παρθένιος, για την Αστική Σχολή
Ο πρώτος Μητροπολίτης Κίτρους Παρθένιος Βαρδάκας, αναφέρει, πως όταν έφθασε στην Κατερίνη το 1904 βρήκε να λειτουργεί Ελληνική Σχολή στην αυλή της Θείας Αναλήψεως, η οποία αριθμούσε 90 μαθητές και δύο δασκάλους.
Παράλληλα λειτουργούσε από το 1892 «Ρουμανική Σχολή» με προσωπικό 4 ή 5 δασκάλων Ρουμάνων και 160 περίπου μαθητές παιδιά βλαχόφωνων ελλήνων της περιοχής.
Το γεγονός αυτό τράβηξε αμέσως την προσοχή του Μητροπολίτη, προκαλώντας την άμεση αντίδρασή του. Έτσι συνέταξε κοινοτικό εκλογικό και διοικητικό κανονισμό στον οποίο δεν γινόταν διάκριση των βλαχόφωνων Ελλήνων από τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας και τους χορηγούσε ίσα δικαιώματα και καθήκοντα. Έτσι τα παιδιά των βλαχόφωνων μπορούσαν να φοιτήσουν στην Ελληνική Σχολή εγκαταλείποντας τη Ρουμανική η οποία μέσα σε τρεις μήνες από την έλευση του Παρθενίου Βαρδάκα στην Κατερίνη, έκλεισε!
Η ομαδική μετακίνηση μαθητών από την Ρουμανική στην Ελληνική Σχολή δημιούργησε την ανάγκη νέου κτηρίου εφ” όσον το παλιό αδυνατούσε πλέον να φιλοξενήσει διπλάσιους και τριπλάσιους μαθητές. Για την ανέγερση του νέου κτηρίου ζητήθηκε η χρηματική συνδρομή των κατοίκων και ορίσθηκε επιτροπή αποτελούμενη από τους κατοίκους της πόλης Βασίλειο Κυργιάννη, Γεώργιο Λαναρίδη και Θεόδωρο Κάλφα, με πρόεδρο τον Μητροπολίτη Παρθένιο.
Οι κάτοικοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα και η Επιτροπή συγκέντρωσε πάνω από 300 λίρες από την Κατερίνη και άλλες 150 από την περιφέρεια. Το ποσόν συμπλήρωσε με προσφορά ακόμη 500 λιρών η «Ελληνική πηγή», Συλλόγου από την Θεσσαλονίκη και έτσι κτίστηκε το κτήριο όπου εγκαταστάθηκε η Αστική Σχολή το σχολικό έτος 1905 φιλοξενώντας περίπου 100 μαθητές και διαθέτοντας 6 δασκάλους και 2 δασκάλες, ενώ παράλληλα είχε προαχθεί σε τέλεια επτατάξια Αστική Σχολή.
Κατά τα επόμενα χρόνια η Σχολή συντηρείται κυρίως από τους πόρους του μονοπωλίου του κηροποιείου του Ιερού Ναού της Θείας Αναλήψεως, από τα περισσεύματα του Εκκλησιαστικού Ταμείου, από την συνδρομή για μερικά χρόνια τη Ελληνικής Πηγής, καθώς και από την καταβολή διδάκτρων από τους γονείς των πλουσιότερων μαθητών.
http://www.dionolympos.gr/32019/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CF%84%CF%85%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%AF/2/#.VFfVnfmsVe8
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου