Ποιος ήξερε μέχρι πρόσφατα την πρωτεύουσα της Δημοκρατίας της Μολδαβίας; Ξαφνικά τώρα, σχεδόν εν μία νυκτί, μετατράπηκε σε έναν σημαντικό χώρο της γεωπολιτικής - αυτή η μικρή χώρα. Επειδή οι βουλευτικές εκλογές την τελευταία μέρα του Νοεμβρίου ήταν για έναν άνδρα που δεν προσήλθε καν στην εκλογική αναμέτρηση: Ο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Οι συνέπειες των εκλογών στην Μολδαβία για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ
Ο πληθυσμός της Μολδαβίας έχει επιλέξει με τη νίκη του κυβερνώντος συνασπισμού στις βουλευτικές εκλογές - ήρθε στην εξουσία στη χώρα με 3,5 εκατομμύρια κατοίκους πριν από πέντε χρόνια μετά από μια βίαιη ανατροπή των Κομμουνιστιών - να μην απομακρυνθεί από την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Από την πλευρά της ΕΕ απαιτούνται τώρα περαιτέρω προσπάθειες για να στηρίξει την πορεία που επέλεξε αυτή η χώρα. Επίσης, το Κισινάου θα πρέπει να συνεχίσει την πορεία του εκσυγχρονισμού με συνέπεια. Με δεδομένη τις αναταραχές ασφάλειας στην Ανατολική Ευρώπη, και οι δύο πλευρές πρέπει να υπολογίζουν με σημαντική αντίσταση από τη Μόσχα. Η Υπερδνειστερία είχε μποϊκοτάρει τις βουλευτικές εκλογές της 30ης Νοεμβρίου, και η προσέλευση των ψηφοφόρων ήταν για το λόγο αυτό μόνο στο 56% του συνολικού εκλογικού σώματος.
Το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών φάνηκε και από τα δύο μέρη, τα πολιτικά κόμματα της Μολδαβίας, καθώς και την ΕΕ και την Ρωσία, ως μια εκ των προτέρων κατεύθυνση για την εξωτερική πολιτική της Δημοκρατίας. Η πορεία της ένταξης στην ΕΕ συνδέεται από τον πληθυσμό της χώρας ιδίως με τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και ευημερίας, ενώ η ρωσική προσφορά της Τελωνειακής Ένωσης και αργότερα η Ευρασιατική Ένωση χαρακτηρίζεται κυρίως από τις χαμηλές τιμές της ενέργειας και την ευκολότερη πρόσβαση στη ρωσική αγορά εργασίας. Με την οριακή νίκη για τους φιλο-ευρωπαίους ψηφοφόρους έχει επιβεβαιωθεί να διατηρηθεί τουλάχιστον η προσέγγιση με την ΕΕ.
Φιλοευρωπαϊκός ψήφος παρά την κρίση αξιοπιστίας
Το ότι παρά τις σημαντικές προσπάθειες που καταβάλλει η ΕΕ οι εκλογές κατέληξαν σε έναν αγώνα μέχρι τα τελευταία μέτρα, οφείλεται κυρίως σε δύο παράγοντες: πρώτον, η απογοήτευση του πληθυσμού σχετικά με τα πολυάριθμα σκάνδαλα διαφθοράς - για παράδειγμα η αδιαφανή πώληση του αεροδρομίου του Κισινάου - με τον κυβερνώντα συνασπισμό Συμμαχία για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση που αποτελείται από τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες, τους Φιλελεύθερους και τους Δημοκράτες. Ένα μέρος των ψηφοφόρων δεν εμπιστεύεται τη φιλοευρωπαϊκή συμμαχία όσον αφορά την πραγματική υλοποίηση της ενσωμάτωσης στην ΕΕ, με τον αυστηρό εκσυγχρονισμό της χώρας.
Από την άλλη πλευρά, η αναδυόμενη προεκλογική ισχυρή υποστήριξη για το νεοσυσταθέν κόμμα της αντιπολίτευσης Πάτρια είναι κατανοητή ως μια διαμαρτυρία. Τα ερωτήματα που θέτει ο αποκλεισμός του κόμματος λόγω παράνομων χρηματοδοτήσεων μόλις τρεις ημέρες πριν από την ψηφοφορία, όπως εξασθένισε το φιλορωσικό σρατόπεδο είναι πιθανό να έφερε στους αντιπολιτευόμενους Σοσιαλιστές επίσης μια σημαντική εισροή ψηφοφόρων, συμβάλλοντας έτσι στην επιτυχία τους ως η μεγαλύτερη δύναμη στο κοινοβούλιο. Σύμφωνα με έρευνες το Πάτρια θα μπορούσε να λάβει μέχρι και 15% των ψήφων.
Η σοβαρή απώλεια των ψήφων της αντιπολίτευσης των Κομμουνιστών καθώς και του κυβερνώντος κόμματος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών και Δημοκρατών, μπορεί να εξηγηθεί από το αβάσιμο περιεχόμενο της προεκλογικής εκστρατείας. Δημοκρατικοί και Σοσιαλιστές που παρουσίασαν στην προεκλογική καμπάνια θέματα εξωτερικής πολιτικής και οικονομικής ανάπτυξης, της διαφθοράς και της εκπαίδευσης, τα ποσοστά τους αυξήθηκαν.
O φιλορώσος υποψήφιος Iγκόρ Ντοντό, αρχηγός του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Μολδαβίας, υποστήριξε ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν θα παρέχει τις απαιτούμενες θέσεις εργασίας ή την επίλυση των άλλων οικονομικών προβλημάτων της χώρας. Αναφέρθηκε σε περιπτώσεις όπως η Βουλγαρία και η Ελλάδα - οι χώρες της ΕΕ που είναι ακρωτηριασμένες λόγω της ανεργίας. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η Ρωσική Ομοσπονδία, η Ευρω-Ασιατική περιοχή, η οποία είναι σαφέστατη: «Είμαστε έτοιμοι να αγοράσουμε τα προϊόντα σας», είπε ο Ντόντον. «Εμείς ποτέ δεν θα έχουμε τους όγκους των εξαγωγών προς την Ευρώπη, τους οποίους θα μπορούσαμε να εξάγουμε στη Ρωσία».
Το εκλογικό αποτέλεσμα είναι επομένως ένας πολύπλοκος συνδυασμός των συζητήσεων της εξωτερικής πολιτικής και της εγχώριας πολιτικής. Αντικατοπτρίζει την επιθυμία για έναν βιώσιμο εκσυγχρονισμό της χώρας, σε συνδυασμό με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου.
Η ενσωμάτωση στην ΕΕ καλεί για αειφόρο εκσυγχρονισμό
Οι προσπάθειες της ΕΕ να διατηρήσει τη Μολδαβία στην πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης - ιδίως με δεδομένη τη μαζική συμμετοχή της Ρωσίας στα δρώμενα - έχει έτσι αποδώσει καρπούς, αν και η επιτυχία αυτή είναι εντός πολύ στενών περιθωρίων. Οι επισκέψεις ανώτερων πολιτικών της ΕΕ, ειδικά η εξαιρετικά ταχεία έγκριση του ελεύθερου καθεστώτος της βίζας και η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ, έχουν υποστηρίξει τον φιλο-ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Μολδαβίας. Πόσο καλή πρόοδος θα υπάρξει στην περαιτέρω προσέγγιση, εξαρτάται τώρα κατά κύριο λόγο από τη Μολδαβία. Μένει να δούμε αν η νέα κυβέρνηση προσεγγίσει την ΕΕ με το ίδιο σθένος όπως και η προηγούμενη. Επιπλέον, η ΕΕ καλεί για ένα διαρκή και βαθύ εκσυγχρονισμό της χώρας, ιδιαίτερα εν όψει της αχαλίνωτης διαφθοράς, αλλά και τον εκσυγχρονισμό του επενδυτικού κλίματος και του εκπαιδευτικού συστήματος.
Η ΕΕ πρέπει να παρέχει ειδικά κίνητρα όσον αφορά τις νομοθετικές μεταρρυθμίσεις στους τομείς που περιγράφονται, με συζευγμένα βήματα ολοκλήρωσης, που φέρουν τον εκσυγχρονισμό. Ωστόσο, αυτό απαιτεί μια στενή παρακολούθηση της πολιτικής και οικονομικής ανάπτυξης και ιδιαίτερα τη χρήση των διαφόρων χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ. Η Μολδαβία πρέπει επίσης να αναπτύξει τις απαραίτητες γνώσεις για την παροχή επαρκών κεφαλαίων. Ότι αυτός ο παράγοντας είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντικός, αν μη τι άλλο δείχνουν τα προβλήματα των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης στην προσέγγισή τους στην ΕΕ.
Η ΕΕ δεν πρέπει να υποτιμήσει το γεγονός ότι η λογική της ελίτ δεν είναι κατ 'ανάγκην προσανατολισμένη (ανεξάρτητα από τον κομματικό χρωματισμό) στο βιώσιμο εκσυγχρονισμό της χώρας, αλλά και για τους ιδίους πόρους της εξουσίας. Μια στρατηγική υποστήριξη της μολδαβικής κοινωνίας των πολιτών, σε οικονομικούς όρους, μπορεί να έχει επίδραση εδώ με δύο τρόπους: Πρώτον, θα μπορούσε να αναλάβει τα εποπτικά καθήκοντα στο κράτος, από την άλλη πλευρά, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας της Μολδαβίας.
Ένα όχι ακριβώς υπολογίσιμος κίνδυνος, υπό το πρίσμα της ΕΕ, παραμένει η επιρροής της Ρωσίας. Η Μόσχα έχει αγοράσει στη Μολδαβία, όπως και σε άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, στρατηγικής σημασίας τομείς, όπως ο τραπεζικός. Μαζί με τους ήδη υφιστάμενους εμπορικούς περιορισμούς έναντι των τόσο σημαντικών για την οικονομία της Μολδαβίας γεωργικών προϊόντων, η Ρωσία έχει εδώ ένα τεράστιο δυναμικό για την παρέμβαση στο πρόγραμμα της ΕΕ.
Η Ρωσία έχει απαγορεύσει τρεις φορές τα τελευταία χρόνια την εισαγωγή του κρασιού από τη Μολδαβία, εν τω μεταξύ στον κατάλογο των απαγορεύσεων είναι επίσης τα λαχανικά, τα φρούτα και το κρέας. Η απαγόρευση πλήττει την ήδη απελπιστικά φτωχή χώρα σκληρά: Το 43% των εξαγωγών γεωργικών προϊόντων της Μολδαβίας είχε το 2013 ως προορισμό τη Ρωσία. Επιπλέον, η σχεδόν πλήρη εξάρτηση της Μολδαβίας από το ρωσικό φυσικό αέριο: Ακόμα και τώρα, πληρώνει με σχεδόν 400 δολάρια το κυβικό μέτρο μια από τις υψηλότερες τιμές.
Επιπλέον, η διαμάχη της Υπερδνειστερίας χρήζει στην Μόσχα ως ένα πιόνι εναντίον της κυβέρνησης στο Κισινάου. Ωστόσο, η μολδαβική προσέγγιση «πρώτα η ΕΕ» για να επιλύσει αυτή τη σύγκρουση, αν την επιλύσει ποτέ, έχει μόνο μακροπρόθεσμη πιθανότητα επιτυχίας: Ο εκσυγχρονισμός της Μολδαβίας, που ενισχύεται από την προσέγγιση με την ΕΕ και την επακόλουθη οικονομική ανάπτυξη και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, είναι να πείσει την Υπερδνειστερία να απομακρυνθεί από τις αποσχιστικές τάσεις. Ωστόσο, αυτό απαιτεί ταχεία και επιτυχή ανάπτυξη της Μολδαβίας και είναι ριψοκίνδυνο να υποτιμηθούν τα συμφέροντα της ελίτ της Υπερδνειστερίας.
Η επιμονή της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή αυτή, επιδείνωσε την κατάσταση. Επιπλέον, η Ρωσία με την κλιμακούμενη σύγκρουση στην περιοχή της Γκαγκαουζία που αγωνίζεται για την αυτονομία, κατέχει και πάλι ένα ακόμη ατού πάνω από το Κισινάου. Στην Γκαγκαουζία είχαν ψηφίσει νωρίτερα αυτό το χρόνο σε ένα δημοψήφισμα με περίπου 98% υπέρ της ένταξης στην Τελωνειακή Ένωση της Ρωσίας, του Καζακστάν και της Λευκορωσίας. Τόσο το Κισινάου όσο και οι Βρυξέλλες επέκριναν ότι το δημοψήφισμα δεν συμμορφώνεται με την εθνική νομοθεσία. Το δημοψήφισμα ξεπάγωσε την σύγκρουση από τις αρχές της δεκαετίας του '90 που αναβίωσε την ιδέα της αυτονομίας στους ορθόδοξους Τούρκους. Παρόμοια με τη σύγκρουση της Υπερδνειστερίας η Μόσχα μπορεί να επωφεληθεί από το στενό δεσμό της Γκαγκαουζίας με την Ρωσία για να υπονομεύσει με την υποστήριξη για το κίνημα της αυτονομίας μια προσέγγιση της Μολδαβίας στην ΕΕ. Συνεπώς, η εδαφική ακεραιότητα της Μολδαβίας δέχεται επίθεση και από μια άλλη πλευρά.
Επιπτώσεις για την Ανατολική Εταιρική Σχέση
Με δεδομένη την κλιμάκωση του ανταγωνισμού μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας στην Ανατολική Ευρώπη τίθεται επίσης το ζήτημα της μεταφοράς των εν λόγω πρώτων επιτυχιών στη Μολδαβία και σε άλλες χώρες της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης (ΑΕΣ).
Η ταχεία δράση της ΕΕ σχετικά με τη συμφωνία σύνδεσης και των ελευθέρων συναλλαγών, και το ελεύθερο καθεστώς βίζας, θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως πρότυπο για άλλες χώρες. Τέλος, ο πολιτικός και θεσμικός εφησυχασμός της ΕΕ, θέτει όχι σπάνια τις πολιτικές ελίτ των χωρών της ΑΕΣ ενώπιον προκλήσεων. Ωστόσο, η περίπτωση της Μολδαβίας δείχνει επίσης ότι για την ταχεία επιτυχία στη διαδικασία προσέγγισης είναι απαραίτητη η συνεπής και ταχεία εφαρμογή των απαιτήσεων της ΕΕ, από την πλευρά των χωρών εταίρων. Το γεγονός ότι αυτή η σχετικά καλή διαχείριση στη Μολδαβία είναι ένας παράγοντας που εξηγεί την ταχεία προσέγγιση της Μολδαβίας - σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΑΕΣ.
Η ΕΕ ωστόσο, πρέπει να αναμένει ότι το κόστος και οι πόροι που απαιτούνται για τη συνεχή επιτυχία της ΑΕΣ αυξάνονται. Πρώτον, η Μολδαβία είναι οικονομικά σχετικά μικρή. Το οικονομικό κόστος σε άλλες χώρες, όπως η Ουκρανία, είναι πολλαπλάσιο. Δεύτερον, η Ρωσία είναι πιθανό μέσω εμπορικών περιορισμών και πολιτικών παρεμβάσων να αυξήσει αυτό το κόστος περαιτέρω. Μια ελκυστική και ανταγωνιστική προσφορά από την ΕΕ προς τις χώρες της ΑΕΣ θα σημάνει επίσης μια μη αμελητέα δαπάνη.
Η ΕΕ μόνο ως συνδυασμός έκφρασης του οικονομικού μοντέλου της επιτυχίας με τη δημοκρατική ελευθερία, δεν είναι πλέον αρκετά ελκυστική, με βάση τη ρωσική στρατηγική του καρότου και του μαστίγιου, καθώς και τις εγχώριες διαμάχες για την εξουσία στις χώρες της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης. Λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης που ακόμα δεν ξεπεραστεί αλλά και την επιδείνωση της κρίσης εμπιστοσύνης με τη Ρωσία, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να καθορίσουν ποια προτεραιότητα αποδίδουν σε αυτόν τον τομέα πολιτικής. Στη συνέχεια, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό ο βαθμός εφαρμογής της στρατηγικής συζήτησης σχετικά με τους στόχους της ΑΕΣ και της πολιτικής γειτονίας ως σύνολο. Επί τη βάσει αυτή πρέπει να λάβει χώρα μια συζήτηση για το εάν και ποιούς πόρους είναι διατεθειμένη να επενδύσει η ΕΕ.
Συνέπειες για την ασφάλεια της Ανατολικής Ευρώπης
Αυτή η ερώτηση γίνεται από την αναδυόμενη γραμμή σύγκρουσης μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας ακόμη πιο επείγουσα. Οι εδαφικές συγκρούσεις από την Υπερδνειστερία έως τη Νότια Οσετία λαμβάνουν από τη ρωσική αναζήτηση για τον έλεγχο του εγγύς εξωτερικού της μια ενωτική στιγμή, όπως πρόκειται για ένα πολύ μεγαλύτερο ρωσικό σχέδιο, και κερδίζουν και για την Ευρώπη πίσω τη στρατηγική τους σημασία. Ο αγώνας για τη Δημοκρατία της Μολδαβίας ρίχνει επίσης φως στις προθέσεις της Μόσχας: Μια διαίρεση της Ανατολικής Ευρώπης σε αποκλειστικές ζώνες επιρροής, η οποία αποδίδει τις χώρες της ΚΑΚ σε μια λεκάνη απορροής της Ρωσίας.
Στη Μόσχα, κυκλοφορούν εκτεταμένες ιδέες και σχέδια για να επεκτείνει τη δική της σφαίρα επιρροής. Δημιουργήθηκαν πολύ πριν το ξέσπασμα της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Όποιος βρίσκεται αυτή την περίοδο στην Ανατολική Ευρώπη, μπορεί να αποκτήσει μια ιδέα πώς υλοποιούνται αυτά τα σχέδια βήμα προς βήμα.
Εάν η ΕΕ θέλει να συμμορφωθεί με τις δικές της ρυθμίσεις περί κυριαρχίας των ενδιαφερομένων κρατών, δεν μπορεί να συνάψει εδώ έναν συμβιβασμό με τη Ρωσία. Λαμβάνοντας υπόψη τις παγιωμένες θέσεις και στις δύο πλευρές, μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων δεν είναι ορατή στον ορίζοντα. Η έρευνα γύρω από τους πιθανούς συμβιβασμούς και τις παραχωρήσεις αναμένεται να συνεχιστεί.
Ωστόσο, χωρίς μια θεμελιώδη διευκρίνιση αυτής της σύγκρουσης, καμία χαλάρωση δεν αναδύεται για τη Δημοκρατία της Μολδαβίας. Με την επιλογή της μη απομάκρυνσης από την ευρωπαϊκή προσέγγιση η Μολδαβία πρέπει να συνεχίσει να λαμβάνει υπόψη τα περιοριστικά μέτρα της Ρωσίας και να υπολογίζει με έναν συνεχή κίνδυνο κλιμάκωσης της σύγκρουσης στην Υπερδνειστερία ή την κλιμάκωση του προβλήματος της Γκαγκαουζίας.
http://www.defencenews.gr/index.php/diethneis-sxeseis/1060-moldavia-filoevropaiki-poreia-i-epanaproseggisi-me-ti-rosia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου