Η αντεπανάσταση μπορεί να είναι «και» τηλεοπτική

Ο ρόλος των ιδιωτικών καναλιών της Βενεζουέλας στο αποτυχημένο «πραξικόπημα των 47 ωρών» κατά του Ούγκο Τσάβες το 2002.

της Μαριάννας Τζιαντζή

«Η επανάσταση δεν θα είναι τηλεοπτική» (The revolution will not be televised). Aυτό τον τίτλο έχει ένα περίφημο τραγούδι του Τζιλ Σκοτ-Χίρον του 1970, αλλά κι ένα βραβευμένο ιρλανδέζικο ντοκιμαντέρ (2003) για το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του Ούγκο Τσάβες. Η ταινία αυτή (μπορείτε να τη δείτε με αγγλικούς υπότιτλους στο You Tube) δείχνει ό,τι δεν έδειξαν τα ιδιωτικά κανάλια της Βενεζουέλας εκείνο το δραματικό διήμερο του πραξικοπήματος, αποκαλύπτει και τα ψέματα που έδειξαν. Η αντεπανάσταση, λοιπόν, μπορεί να είναι τηλεοπτική.

Ασφαλώς, άλλο Ελλάδα, άλλο Βενεζουέλα. Άλλο ο Τσίπρας και άλλο ο Τσάβες, άλλα τα χρόνια, άλλες οι συνθήκες. Εδώ τα περισσότερα ιδιωτικά κανάλια έπαιξαν ενεργό ρόλο υπέρ του «ναι» στο δημοψήφισμα. Στη Βενεζουέλα, το 2002, και τα τέσσερα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια της χώρας έπαιξαν ενεργό ρόλο υπέρ του πραξικοπήματος κατά του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου της χώρας. Εδώ τα ιδιωτικά κανάλια αφιέρωσαν ελάχιστο ή και καθόλου χρόνο για την κάλυψη της πρώτης συγκέντρωσης υπέρ του «όχι» στο Σύνταγμα· το 2002 στη Βενεζουέλα, την ίδια ώρα που ένα εκατομμύριο πολίτες είχαν περικυκλώσει το προεδρικό μέγαρο απαιτώντας την επιστροφή του Τσάβες, τα ιδιωτικά κανάλια έδειχναν καρτούν, εκπομπές μαγειρικής και την ταινία Pretty Woman. Ίσως αυτό να μας θυμίζει κάτι: τον τρόπο που όλα τα ελληνικά κανάλια αγνόησαν την πρώτη μεγάλη αντιπολεμική διαδήλωση που έγινε στην Αθήνα, στις αρχές του 2003, ενάντια στην επικείμενη αμερικανική εισβολή στο Ιράκ. Αντίθετα, πρώτο θέμα στα δελτία τους ήταν επίσκεψη του τέως και της οικογένειάς του στην Αθήνα. Ήταν μια από τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία της ελληνικής ιδιωτικής τηλεόρασης, από την οποία, όπως διαπιστώνουμε, τα κανάλια δεν διδάχτηκαν και πολλά.

Από την πρώτη στιγμή της προεδρίας του, το 2000, ο Τσάβες αντιμετώπισε όχι απλώς την αντίθεση αλλά τη λυσσαλέα εχθρότητα όλων σχεδόν των ΜΜΕ. Η μιντιακή αντιπολίτευση είχε τον έλεγχο του 95% των καναλιών και όλων σχεδόν των εφημερίδων. Αμέσως μόλις εκδηλώθηκε το πραξικόπημα, τον Απρίλιο του 2002, κι ενώ ο Τσάβες είχε συλληφθεί και κρατείτο αιχμάλωτος, τα κανάλια πήραν ανοιχτά θέση υπέρ των πραξικοπηματιών. Καθοδήγησαν το πλήθος των αντιφρονούντων, που είχε ξεχυθεί στους δρόμους, πού να κατευθυνθεί και, με το κατάλληλο μοντάζ, παρουσίασαν τους οπαδούς του Τσάβες σαν υπεύθυνους για την αιματοχυσία που στοίχισε τη ζωή 18 ανθρώπων. Μάλιστα, οι πραξικοπηματίες έδωσαν δημόσια συγχαρητήρια στα στελέχη των καναλιών και των εφημερίδων που στήριξαν το αποτυχημένο «πραξικόπημα των 47 ωρών», όπως χαρακτηρίστηκε. Όλα καταγεγραμμένα σε εικόνες.

Πρώτο και καλύτερο δεκανίκι του πραξιοπήματος ήταν το RCTV (Radio Caracas Television). Όπως αποκάλυψε αργότερα ο Αντρές Ιζάρα, στέλεχος αυτού του καναλιού, οι δημοσιογράφοι είχαν λάβει αυστηρές οδηγίες να μη μεταδίδουν καμία φιλική προς τον Τσάβες είδηση. Έτσι, αποσιώπησαν το ότι το Μεξικό, η Αργεντινή και η Γαλλία είχαν καταδικάσει το πραξικόπημα. Όσο για το ότι δεν πρόβαλαν καθόλου πλάνα από την τεράστια διαδήλωση υπέρ του Τσάβες δικαιολογήθηκαν ότι δεν μπορούσαν να τη βιντεοσκοπήσουν «για λόγους ασφαλείας» ενώ υπήρχαν πάμπολλά πλάνα από το CNN και άλλα ξένα κανάλια… Όσο ο Τσάβες παρέμενε αιχμάλωτος, το RCTV και τα άλλα ιδιωτικά κανάλια έλεγαν ότι ο πρόεδρος «παραιτήθηκε» και διέφυγε στο εξωτερικό ενώ στις εκπομπές τους φιλοξενούσαν τους περιχαρείς πραξικοπηματίες.

«Φασίστες» και «ιππείς της Αποκαλύψεως» χαρακτήρισε τότε ο Ούγκο Τσάβες τα τέσσερα κανάλια, τα οποία όμως συνέχισαν τη λειτουργία τους και μετά την επάνοδό του στην εξουσία. Έκτοτε τα δύο απ’ αυτά κράτησαν ουδέτερη στάση, όμως το RCTV συνέχισε την ακραία αντικυβερνητική προπαγάνδα του, π.χ., περιγράφοντας τις εργατικές φτωχογειτονιές, που στήριζαν τον Τσάβες, σαν «κόκκινες ζώνες» όπου κατοικούν οι επικίνδυνες τάξεις των αμόρφωτων και παραβατικών ατόμων. Και μόνο το 2007, στηριγμένη σ’ ένα νόμο του 1987, η κυβέρνηση δεν ανανέωσε την άδεια του RCTV, που εξέπεμπε επί 53 χρόνια και είχε 40% θεαματικότητα.Τότε προκλήθηκε παγκόσμιος σάλος καθώς πολλοί επέκριναν τον Τσάβες για αυταρχισμό και χαρακτήρισαν το (τυπικά νόμιμο) κλείσιμο του καναλιού σαν πλήγμα στον πλουραλισμό. Όπως όμως επισημάνθηκε, αν στις ΗΠΑ ένα κανάλι στήριζε (και έως ένα βαθμό ενορχήστρωνε) ένα βραχύβιο, έστω, πραξικόπημα εναντίον της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης, οι πρωταίτιοι αυτής της μιντιακής φρικαλεότητας θα κατέληγαν στη φυλακή -πράγμα που δεν συνέβη στη Βενεζουέλα.

Στην Ελλάδα δεν είχαμε τηλεοπτική αντεπανάσταση, όμως είχαμε και έχουμε συστηματική προσπάθεια τρομοκράτησης και χειραγώγησης της κοινής γνώμης, ενώ πολλές φορές διαπιστώσαμε ότι, εκτός από τον «εχθρό λαό», για τα κανάλια υπάρχει και ο «εχθρός φτωχός», ναι, αυτός που δεν είναι κακός, δεν είναι ανόητος, δεν είναι αμόρφωτος, όμως «σε κρίσιμες στιγμές κάνει λάθος επιλογές».