Enter4News: Αφιέρωμα στον πόλεμο στη Συρία και στο γενικότερο πλαίσιο του

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΥΡΙΑ

Ο πόλεμος στη Συρία έχει πάψει από καιρό να είναι μόνον εμφύλιος

Στα Συριακά εδάφη, και σε ένα βαθμό στο γειτονικό Ιράκ, εκτυλίσσεται μια ένοπλη σύγκρουση στην οποία αναμιγνύονται άμεσα όλες οι μεγάλες περιφερειακές δυνάμεις (Σαουδική Αραβία, Ιράν, Τουρκία) ενώ παρεμβαίνουν από αέρος και θαλάσσης οι ΗΠΑ και η Ρωσική Ομοσπονδία.

Πρόκειται για το πιο καυτό και επικίνδυνο για την παγκόσμια ειρήνη μέτωπο από την εποχή του πολέμου στο Βιετνάμ. Και μάλιστα έχει ένα στοιχείο ρίσκου το οποίο δεν υπήρχε στη Βιετναμική σύρραξη. Στον πόλεμο στη Συρία και στο Ιράκ δρουν πολλοί απρόβλεπτοι παράγοντες, συμμετέχουν ένοπλες οργανώσεις που στην αμερικανική γεωπολιτική ανάλυση αποκαλούνται rogue, δηλαδή ανεξέλεγκτες από κάθε παγκόσμια ή περιφερειακή δύναμη.

Το enter4news ξεκινά σήμερα ένα μεγάλο δημοσιογραφικό εγχείρημα, παρουσίασης στο ελληνικό κοινό της πραγματικής εικόνας της σύγκρουσης στη Συρία και το Ιράκ, με όλες τις περίπλοκες λεπτομέρειες της. Γιατί στην περιπλοκή αυτή βρίσκεται η ουσία του προβλήματος και η δυσκολία της λύσης. Στη Συρία δεν υπάρχουν δυο αντιμαχόμενες πλευρές αλλά τουλάχιστον πέντε, που η καθεμιά έχει αντιτιθέμενα συμφέροντα με τις υπόλοιπες. Οι περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις που εμπλέκονται στηρίζουν τους «δικούς τους ανθρώπους» χωρίς να τους ελέγχουν απολύτως.

Όσο απλοϊκή και προπαγανδιστική είναι η δαιμονοποίηση του Ισλάμ από τους συντηρητικούς και ξενοφοβικούς κύκλους της Δύσης, άλλο τόσο εκτός πραγματικότητας είναι η γενίκευση «αυτά τα υποκινούν οι μεγάλοι για να πουλάνε όπλα». Υπάρχουν πραγματικές αντιθέσεις στην περιοχή, που έχουν ιστορία πολλών αιώνων.

Αυτό δε σημαίνει ότι η Δύση είναι χωρίς ευθύνες. Οι τοπικές αντιθέσεις υποδαυλίστηκαν κατά τη διανομή των εδαφών της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τις νικήτριες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου Δυνάμεις και ξανά στη χάραξη των συνόρων μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο. Όπως δυναμίτιδα στην περιοχή έβαλε η στήριξη του Ισραήλ στη σύγκρουση με τους Παλαιστίνιους.

Επειδή μιλάμε για αληθινό πόλεμο, πάρα πολλά θα κριθούν στο πεδίο των μαχών. Οι συγκρούσεις για μικρά χωριά μέσα στην έρημο, παράλογες θυσίες ανθρώπων αυτές καθεαυτές, έχουν τη λογική του πολέμου χαρακωμάτων στο γαλλικό μέτωπο το 1915-18. Κάποια στιγμή από τις οριακές μετακινήσεις του μετώπου και τη φθορά των στρατευμάτων θα αναδειχθούν νικητές και ηττημένοι. Ή θα διαμορφωθεί η έκβαση της «ένοπλης διαπραγμάτευσης», το αποτέλεσμα των συγκρούσεων θα νομιμοποιηθεί μέσα από κάποια συμφωνία.

Η παρουσίαση μας θα είναι όσο περισσότερο μπορούμε αντικειμενική. Γιατί παράλληλα με τον πραγματικό πόλεμο, διεξάγεται και ένας πόλεμος προπαγάνδας, με όλες τις πλευρές να επιδιώκουν να διαμορφώσουν την εικόνα του νικητή αλλά και την εντύπωση ότι έχουν το ηθικό πλεονέκτημα και το δίκιο με το μέρος τους.

Σε έναν τέτοιο πόλεμο όμως σπάνια υπάρχουν καλοί και κακοί. Με εξαίρεση τους Κούρδους μαχητές, όλες οι πλευρές βαρύνονται ήδη με πολλαπλές ακρότητες. Γεγονός το οποίο εξηγεί τα κύματα των προσφύγων που επιδιώκουν να βρουν καταφύγιο στην Ευρώπη. Και επίσης απαντά στο ερώτημα «γιατί τόσοι νέοι άντρες δεν μένουν στην πατρίδα τους να πολεμήσουν». Να πολεμήσουν υπέρ ποιού ;

Ένας πόλεμος παράλογος αλλά και ένας πόλεμος πολύ σημαντικός για τις διεθνείς ισορροπίες για τον οποίο θα προσπαθήσουμε να σας ενημερώσουμε πολύπλευρα και σε βάθος.

Οι αντιμαχόμενες πλευρές.

Σε γενικές γραμμές, στον πόλεμο της Συρίας διαμορφώνονται 5 συμμαχίες.

– Οι δυνάμεις του καθεστώτος Άσαντ – Συριακές ένοπλες δυνάμεις (SAA) και οι σύμμαχοι τους που είναι: Η Σιιτική οργάνωση του Λιβάνου Χεζμπολάχ η οποία έχει στείλει περίπου 4.000 μαχητές στη Συρία. Ομάδες Σιιτών από το Ιράκ. Εθελοντές από τους Επαναστατικούς Φρουρούς του Ιράν, σε μεγάλους αριθμούς αλλά χωρίς ιδιαίτερη μαχητική εμπειρία. Παραστρατιωτικές ομάδες φιλικές προς το καθεστώς – τοπικές πολιτοφυλακές Αλαουϊτών, Ασσύριοι και Χριστιανοί της Συρίας, που έχουν συγκροτήσει το μέτωπο «Δυνάμεις Εθνικής Άμυνας» NDF. Και βέβαια η Ρωσική στήριξη από αέρος και θαλάσσης με κύρια βάση στην περιοχή της Λατάκειας.

Το καθεστώς Άσαντ είναι σε σύγκρουση με όλες τις άλλες συμμαχίες, αν και κάνει κατά καιρούς προσπάθεια συνεννόησης με τους Κούρδους της Συρίας.

– Οι δυνάμεις των υποστηριζόμενων από τη Δύση και τα Σουνιτικά κράτη της περιοχής ανταρτών (Ελεύθερος Συριακός Στρατός – FSA). Ένα μέτωπο πολλών οργανώσεων, άλλων με εθνική εμβέλεια και άλλων καθαρά τοπικών ομάδων υπό έναν οπλαρχηγό. Οι αραβικές σουνιτικές οργανώσεις υποστηρίζονται από τη Σαουδική Αραβία και τα κράτη του Αραβικού Κόλπου. Οι Τουρκμένοι στο βορρά υποστηρίζονται από την Τουρκία. Οι ΗΠΑ και άλλες δυνάμεις του ΝΑΤΟ στηρίζουν με βομβαρδισμούς τις επιχειρήσεις των ανταρτών.

Η FSA είναι σε σύγκρουση με τον Άσαντ και το ISIS ταυτόχρονα και συμμαχεί με τους Κούρδους. Έχει αμφιλεγόμενη σχέση με την Αλ Νούσρα.

– Ο Συριακός κλάδος της Αλ Κάιντα που ονομάζεται Αλ Νούσρα. Η Αλ Νούσρα στο πεδίο της μάχης είναι σύμμαχος του FSA, αλλά δεν έχει στήριξη από τη Δύση και (επίσημα τουλάχιστον) από τα Σουνιτικά κράτη.

Δεν γίνεται δεκτή στις συνομιλίες που οργανώνει η Σαουδική Αραβία για ένα ενιαίο μέτωπο των ανταρτών. Ταυτόχρονα η Αλ Νούσρα είναι σε σύγκρουση και με το ISIS.

– Το Ισλαμικό Κράτος (ISIS ή IS ή ISIL). Συγκρούεται με κάθε άλλη δύναμη στην περιοχή, με τη Δύση και τη Ρωσία, με την κυβέρνηση του Ιράκ σε έναν παράλληλο πόλεμο. Στηρίζεται από εθελοντές που πηγαίνουν στη Συρία και το Ιράκ από όλο τον κόσμο για να πολεμήσουν. Μεγάλες τζιχαντιστικές οργανώσεις σε όλο τον κόσμο έχουν αναγνωρίσει την παγκόσμια αρχηγία του, όχι όμως η Αλ Κάιντα.

-Οι Κούρδοι της Συρίας (YPG). Οι σχέσεις τους με τους αντάρτες και τη φιλοδυτική συμμαχία είναι περίπλοκες, γιατί οι Κούρδοι στηρίζονται αεροπορικά και με εφόδια από τις ΗΠΑ αλλά δέχονται επιθέσεις από την Τουρκική αεροπορία. Πρόσφατα σχημάτισαν ένα μέτωπο μαζί με μικρές αραβικές οργανώσεις της περιοχής τους (SDF) ώστε να γίνει πιο ανεκτή από την Τουρκία η δράση τους. Στην πράξη πολεμούν κυρίως κατά του ISIS.

Μια γενική εικόνα των εδαφών που κατέχει σήμερα η κάθε πλευρά δίνει ο παρακάτω χάρτης. Κυκλοφορούν δεκάδες χάρτες στο Διαδίκτυο και η εικόνα του μετώπου είναι παρόμοια παντού, ώστε να μην υπάρχει θέμα εγκυρότητας.

Με κόκκινο χρώμα οι περιοχές που ελέγχουν ο Άσαντ και οι σύμμαχοι του.

Με πράσινο οι υποστηριζόμενοι από τη Δύση, τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία αντάρτες.

Με γκρι-μαύρο το ISIS.

Με κίτρινο οι Κούρδοι της Συρίας.

Με άσπρο η Αλ Κάιντα της Συρίας.

Σουνίτες εναντίον Σιιτών.

Ο συνολικός πληθυσμός της Συρίας πριν τον πόλεμο ήταν 22 εκατομμύρια. Οι τοπικές αντιθέσεις, θρησκευτικές και εθνικές, αλληλοτέμνονται. Στη Συρία η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Άραβες και η πλειοψηφία από αυτούς Σουνίτες. Οι Άραβες που δεν είναι Σουνίτες είναι Αλαουίτες, μια τοπικής εμβέλειας εκδοχή των Σιιτών με ιδιότυπα μυστικιστικά στοιχεία. Ο Αλαουίτες στηρίχτηκαν από τους Γάλλους οι οποίοι είχαν αποικιακή διοίκηση της Συρίας μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και αναδείχθηκαν σε κυρίαρχη ελίτ. Μετά την ανεξαρτησία της χώρας η Αλαουιτική οικογένεια Άσαντ στήριξε το κόμμα της, το Μπάαθ, στους Αλαουίτες. Ολόκληρο το καθεστώς του πατέρα και στη συνέχεια του γιου Άσαντ στελεχώθηκε από την συγκεκριμένη θρησκευτική μειονότητα, η οποία για την πλειοψηφία των Αράβων Σουνιτών της Συρίας ταυτίστηκε με την καταπίεση. Έτσι η Συριακή επανάσταση του 2011, τμήμα της «Αραβικής Άνοιξης», στη Συρία ήταν μια εξέγερση Σουνιτών ενάντια σε Αλαουίτες.

Η Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα και τα Κράτη του Κόλπου στήριξαν αμέσως τους Σουνίτες της Συρίας κατά του Άσαντ . Η Σαουδική Αραβία σε όλο τον αραβικό κόσμο βοηθά άμεσα ή έμμεσα τα Σουνιτικά κινήματα και (κυρίως) καθεστώτα που υποστηρίζουν την επιστροφή στον Ισλαμικό Νόμο (σαλαφιστικά κινήματα – ο όρος γουαχαμπιστές δεν υιοθετείται από τους ίδιους παρά το ότι αναγνωρίζουν τον λόγιο του 18ου αιώνα Αλ – Γουαχάμπι ως εμπνευστή τους. Ο όρος γουαχαμπιστές έχει απήχηση μόνο στο εσωτερικό της Σαουδικής Αραβίας). Η βασιλική οικογένεια των Σαούντ βλέπει τον εαυτό της σαν θεματοφύλακα της Ισλαμικής ορθοδοξίας, έχει άλλωστε στα εδάφη της τις ιερές Μέκκα και Μεδίνα. Με τα χρήματα από το πετρέλαιο και την στρατιωτική, κυρίως αεροπορική, ισχύ που αυτά της δίνουν φιλοδοξεί να ηγείται του αραβικού κόσμου. Προσοχή όμως, η Σαουδική Αραβία υποστηρίζει μόνον εκείνα τα σαλαφιστικά κινήματα και καθεστώτα που αποφεύγουν τη σύγκρουση με τη Δύση. Δηλαδή τα μη τζιχαντιστικά.

Η Σαουδική Αραβία είναι ως γνωστόν σε σύγκρουση με την Αλ Κάιντα, παρά το ότι η Αλ Κάιντα είναι σε τελευταία ανάλυση ένα σαλαφιστικό σουνιτικό κίνημα. Η Αλ Κάιντα στράφηκε ευθέως ενάντια στην βασική σύμμαχο της Σαουδικής Αραβίας , τις ΗΠΑ, και στη συνέχεια η Αλ Κάιντα στράφηκε κατά και της διεφθαρμένης οικογένειας των Σαούντ. κατηγορώντας την για τη συμμαχία με τις ΗΠΑ και την ανοχή προς το Ισραήλ.

Εσωτερικά η Σαουδική Αραβία είναι μια στυγνή δικτατορία με έντονα θεοκρατικά στοιχεία. ΟΙ οικονομικές ανισότητες είναι τεράστιες, τον πλούτο από τα πετρέλαια νέμεται η ευρύτερη οικογένεια των Σαούντ και οι φύλαρχοι σύμμαχοι της. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ακροατήριο μέσα στη Σαουδική Αραβία για την Αλ Κάιντα. Η Σαουδική Αραβία, παρά τις μεγάλες φιλοδοξίες της στην περιοχή, μπορεί ανά πάσα στιγμή να βυθιστεί στο χάος.

Τμήματα της Σαουδαραβικής ελίτ (και της οικογένειας Σαούντ) διατηρούν επαφές με την Αλ Κάιντα ή άλλες τζιχαντιστικές οργανώσεις. . Ο ίδιος ο Μπιν Λάντεν ανήκε στη Σαουδαραβική ελίτ. Και στο παρασκήνιο διεξάγεται ένα παιχνίδι επιρροών και πρακτόρων. Σουνιτικές φατρίες σε διάφορα κράτη της περιοχής που λαμβάνουν στήριξη από την Σαουδική Αραβία διατηρούν παράλληλα σχέσεις με την Αλ Κάιντα, σε ένα σχήμα συγκοινωνούντων δοχείων που συχνά φέρνει τις ΗΠΑ σε πολύ δύσκολη θέση.

Στις φιλοδοξίες αυτές της Σαουδικής Αραβίας βασικός αντίπαλός είναι το Ιράν, το οποίο είναι κατά μεγάλη πλειοψηφία Σιιτικό. Όπως η Σαουδική Αραβία είναι το κέντρο του Σουνιτικού Ισλάμ, το Ιράν είναι το κέντρο του Σιιτικού.

Η βασιλική οικογένεια των Σαούντ στηρίζει κάθε (μη τζιχαντιστικό) Σουνιτικό κίνημα ή κυβέρνηση και η Τεχεράνη κάθε ριζοσπαστικό Σιιτικό. Τα μέτωπα στα οποία συγκρούονται είναι πολλά, όπως η Υεμένη, το Μπαχρέιν και το Ιράκ. Αλλά στη Συρία η σύγκρουση τους πήρε εκρηκτικές διαστάσεις. Η Τεχεράνη ξεπέρασε αμέσως και με γεωπολιτικό ρεαλισμό κάθε επιφύλαξη Σιιτικής ορθοδοξίας απέναντι στους Αλαουίτες και έβαλε το καθεστώς Άσαντ κάτω από την ομπρέλα της.

Αυτονόητα ακολούθησε η Χεζμπολάχ, ισχυρή πολιτικά και στρατιωτικά οργάνωση των Σιιτών του Λιβάνου. Η Χεζμπολάχ είναι γνωστή διεθνώς από τον πόλεμο με το Ισραήλ τη δεκαετία του 2000, κατά τον οποίο κατόρθωσε να αποκρούσει την Ισραηλινή εισβολή. Ως πολιτικό κόμμα ανήκει στον κυβερνητικό συνασπισμό στον Λίβανο. Η στήριξη της Χεζμπολάχ στον Άσαντ ήταν καθοριστική για την επιβίωση του καθεστώτος του, ιδιαίτερα μέχρι την Ρωσική επέμβαση.

Οι εντάσεις μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών πυροδοτήθηκαν ακόμη περισσότερο πριν λίγες μέρες με την εκτέλεση του Σιίτη κληρικού Αλ-Νιμρ στη Σαουδική Αραβία. Για την κατανόηση των εξελίξεων πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα Ισλαμικά κράτη της Μέσης Ανατολής δεν είναι ομοιογενώς Σουνιτικά ή Σιϊτικά, όπως η Συρία τα περισσότερα έχουν μικτό Σουνιτικό – Σιιτικό πληθυσμό. Η μειονότητα συνήθως αντιμετωπίζει καταπίεση. Σε κάποιες περιπτώσεις το καθεστώς στηρίζεται από τη μειονότητα, οπότε η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη. Επίσης σχεδόν στο σύνολο των περιπτώσεων μιλάμε για καθεστώς και όχι απλώς για κυβέρνηση, η δημοκρατία δεν ανθεί στη Μέση Ανατολή (με ευθύνη φυσικά και της Δύσης που δεν κόπτεται ιδιαίτερα για τη δημοκρατική ευαισθησία των συμμάχων της στη περιοχή).

Στον παρακάτω χάρτη αποτυπώνονται οι διαιρέσεις Σουνιτών – Σιϊτών στα κράτη της περιοχής. Με βαθύτερο χρώμα οι κατά πλειοψηφία Σουνιτικοί πληθυσμοί, με πιο ανοιχτό οι κατά πλειοψηφία Σιιτικοί. Το υπόμνημα (στα Αγγλικά) δίνει ποσοστά σε κάθε χώρα. Ο αστερίσκος δηλώνει ποια πλευρά έχει τη διακυβέρνηση.

Άραβες, Κούρδοι, Τουρκμένοι και Ασσύριοι. Χριστιανοί Άραβες της Συρίας.

Εθνικά η πλειοψηφία των Συρίων είναι Άραβες, μοιρασμένοι θρησκευτικά όπως είπαμε σε Σουνίτες και Αλαουίτες. Στη Συρία κατοικούν τρείς μη – Αραβικές μειονότητες, οι Κούρδοι, οι Τουρκμένοι (τουρκικός πληθυσμός) και οι Ασσύριοι.

Οι Κούρδοι και οι Τουρκμένοι κατοικούν στο Βορρά και θρησκευτικά είναι Σουνίτες. Πήραν μέρος στην επανάσταση κατά του Άσαντ μετά το 2011 αλλά οι συμμαχίες τους είναι διαφορετικές.

Οι Τουρκμένοι συμμετέχουν στην FSA, στους φιλοδυτικούς «αντάρτες». Η υποστήριξη της Τουρκίας προς αυτούς είναι δεδομένη.

Οι Κούρδοι της Συρίας είναι στρατιωτικά οργανωμένοι στον YPG. Πολιτικά είναι η μόνη στρατιωτική δύναμη στην περιοχή με προοδευτικό πολιτικό πρόγραμμα, απελευθέρωση των γυναικών κλπ. Αρχικά συμμετείχαν στην FSA αλλά σύντομα αναγκάστηκαν να στηριχτούν αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις γιατί δέχτηκαν επίθεση ταυτόχρονα από το ISIS και από την Τουρκική αεροπορία και στην πράξη δεν είχαν από πουθενά βοήθεια.

Η αιτία της εχθρικής στάσης της Τουρκίας προς το YPG είναι ότι φοβάται τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους των Κούρδων της Συρίας ακριβώς κάτω από τις Κουρδικές επαρχίες της Τουρκίας. Επιτίθεται στο YPG με το επιχείρημα ότι το YPG συνεργάζεται στρατιωτικά με την παράνομη οργάνωση των Κούρδων στην Τουρκία, το PKK.

Η Τουρκία θα ήθελε αυτό που επιδιώκουν οι Κούρδοι να το πετύχουν οι Τουρκμένοι, μια αυτόνομη ζώνη στη βόρεια Συρία κατά μήκος των Συριοτουρκικών συνόρων. Είχε μάλιστα τη διάθεση να συμβάλει σ’ αυτό με την είσοδο Τουρκικών στρατευμάτων στο Συριακό έδαφος για την δημιουργία μιας «ζώνης ασφαλείας». ΟΙ εξελίξεις στα πεδία των μαχών όμως δεν ήταν ευνοϊκές για αυτό το σχέδιο.

Κατά την πολιορκία του Κομπάνι από το ISIS, οι ΗΠΑ συνειδητοποίησαν ότι οι Κούρδοι της Συρίας αποτελούν μια αξιόπιστη δύναμη ενάντια στο ISIS στα Συριακά εδάφη. Οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί από τις ΗΠΑ βοήθησαν τους Κούρδους να κρατήσουν το Κομπάνι και από τότε αναπτύχθηκε μια συνεργασία των δυο πλευρών. Οι ΗΠΑ ενισχύουν με όπλα (και ίσως με «συμβούλους» στο έδαφος) τους Κούρδους. Επίσης οι ΗΠΑ μεσολάβησαν για τη συγκρότηση ενός τοπικού μετώπου στη βορειοανατολική Συρία, του SDF, στο οποίο κυρίαρχη δύναμη είναι οι Κούρδοι αλλά η συμμετοχή λίγων Αράβων χρησιμεύει ως δικαιολογία στην Τουρκία για να ανεχθεί την επέκταση της δράσης του δυτικά του Εφράτη ποταμού.

Το SDF πρόσφατα σημείωσε σημαντικές νίκες κατά του ISIS και προωθείται από ανατολικά προς τα δυτικά, επιδιώκοντας να ενωθεί με τον άλλο Κουρδικό θύλακα στο βορειοδυτικό άκρο της Συρίας. Αν αυτό συμβεί οι Κούρδοι θα έχουν στα νότια τους τις δυνάμεις του Άσαντ.

Οι Ασσύριοι, 2-4% του πληθυσμού της Συρίας, αποτελούν θύματα του πολέμου χωρίς να λαμβάνουν στήριξη από καμιά πλευρά. Οι λίγοι Χριστιανοί Ασσύριοι έχουν κυνηγηθεί ιδιαίτερα από το ISIS και κάποιοι από αυτούς έχουν ενταχθεί στο φιλο-Άσαντ μέτωπο NDF.

ΟΙ Χριστιανοί Άραβες αποτελούν το 10% του πληθυσμού και (ταιριαστά με τη γενικότερη εθνιkή και θρησκευτική κατάτμηση της Συρίας) χωρίζονται σε Ορθόδοξους (οι περισσότεροι), Ουνίτες και Καθολικούς και όλοι αυτοί με τη σειρά σε επιμέρους Εκκλησίες. Ενδιαφέρον είναι ότι οι δύο μεγαλύτερες σε πιστούς Εκκλησίες είναι η Ελληνορθόδοξη (500.000 πιστοί) και η Μελκίτ Ελληνοκαθολική (Ουνιτική) με 200.000 πιστούς.

Στο καθεστώς των Άσαντ οι Χριστιανοί ήταν σχετικά ευνοημένοι, έχοντας στην πράξη μια συμμαχία με τους Αλαουϊτες. Κατά συνέπεια δεν συμμετείχαν στην εξέγερση του 2011. Στη συνέχεια, όταν ο πόλεμος έφτασε στις γειτονιές τους, άλλοι συντάχθηκαν με το καθεστώς Άσαντ, άλλοι με τους Κούρδους (στις περιοχές ελέγχου τους) και κάποιοι με τους φιλοδυτικούς αντάρτες, με τις λιγότερο φανατικές θρησκευτικά οργανώσεις τους. Οι Χριστιανοί της Συρίας υφίστανται απαγωγές και εκτελέσεις από το ISIS και την Αλ Νούσρα. Οι προσκείμενοι στο καθεστώς Άσαντ έχουν σχηματίσει πολιτοφυλακές που συμμετέχουν στο μέτωπο NDF.

Η αριστερά στη Συρία.

Αριστερή αντιπολίτευση στο καθεστώς Μπάαθ – Άσαντ στη Συρία υπήρχε πάντα και αντιμετώπιζε συστηματικές διώξεις. Μετά την επανάσταση του 2011, οι διάφορες μικρές αριστερές οργανώσεις συγκρότησαν δυο μέτωπα, το NCB (εθνικό συντονιστικό σώμα) και το PFCL (λαϊκό μέτωπο για την αλλαγή και την απελευθέρωση), τα οποία στην πορεία συναντήθηκαν πολιτικά. Οι αριστερές Κουρδικές οργανώσεις αρχικά συμμετείχαν στα μέτωπα αυτά αλλά στη συνέχεια εντάχθηκαν στην Κουρδική συμμαχία που έχει στρατιωτικό κορμό το YPG.

Το NCB και το PFCL δεν είναι δυνάμεις ανταρτών αλλά πολιτική αντιπολίτευση στο καθεστώς. Υποστηρίζουν τη δημιουργία ενός κοσμικού δημοκρατικού κράτους στη θέση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Οι υποστηριζόμενοι από τη Σαουδική Αραβία αντάρτες συχνά τους κατηγορούν για υποχωρητική στάση προς τον Άσαντ. Σε περίπτωση που αναζητηθεί τελικά μεταβατική λύση στη Συρία χωρίς πλήρη νίκη ούτε των ανταρτών ούτε του Άσαντ, το NCB και το PFCL θα έχουν τη δυνατότητα ενός σημαντικού ρόλου ως σχετικά αποδεκτοί συνομιλητές από αρκετές πλευρές. Όσο όμως ο πόλεμος συνεχίζεται η θέση τους γίνεται όλο και πιο δυσχερής.

Τι είναι το ISIS.

Το Ισλαμικό Κράτος συγκροτήθηκε αρχικά το 2006 στο Ιράκ, από ιερωμένους και στρατιωτικά στελέχη πιστά στην Αλ Κάιντα που πολεμούσαν ενάντια στην αμερικανική παρουσία στη χώρα. Ενώ ο μεγαλύτερος αριθμός των αρχικών στελεχών του Ισλαμικού Κράτους ήταν εθελοντές από όλο τον αραβικό κόσμο, σταδιακά το Ισλαμικό Κράτος συγκέντρωσε πρώην αξιωματικούς που προέρχονται από τον παλιό στρατό του Σαντάμ Χουσείν.

Ο Σαντάμ ήταν Σουνίτης του Ιράκ και σε συνεχή σύγκρουση με τους Σιίτες στο Ιράκ. Είναι διαβόητες οι σφαγές που πραγματοποίησε κατά των Σιιτικών πληθυσμών στο νότιο Ιράκ ακόμη και με τη χρήση χημικών όπλων. Είχε εμπλακεί σε πολυετή πόλεμο με το Σιιτικό Ιράν, που τελείωσε χωρίς νικητή.

Όπως γίνεται αντιληπτό, μπορεί η Σαουδική Αραβία να υποστήριξε την αμερικανική επέμβαση κατά του Ιράκ στον Περσικό Κόλπο το 1991 (γιατί ο Σαντάμ είχε γίνει ανεξέλεγκτος, εισέβαλε στο Κουβέιτ κλπ) και την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003 αλλά οι σαλαφιστές Σουνίτες που γενικά υποστηρίζει η Σαουδική Αραβία δεν διαφέρουν πολύ από τους παλιούς άντρες του Σαντάμ. Λόγω όμως της «προδοσίας» των Σαουδαράβων προς τον Σαντάμ, ο πιστοί οπαδοί του και πολλοί άλλοι φανατικοί Σουνίτες του Ιράκ μετά το 2003 εντάχθηκαν στην Αλ Κάιντα και σε σύμμαχες της ομάδες.

Τα μετέπειτα χρόνια η υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ νέα κυβέρνηση του Ιράκ πέρασε στα χέρια των Σιιτικών κομμάτων. Μετά τα πρώτα χρόνια συγκρούσεων με τις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ και τις δυνάμεις της Ιρακινής κυβέρνησης ιδρύθηκε το 2006 το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ, από τζιχαντιστές που εξακολουθούσαν να δηλώνουν πίστη στην Αλ Κάιντα. Το 2011 με πρωτοβουλία του Ισλαμικου Κράτους και του ηγέτη του Αλ-Μπαγντάντι ιδρύθηκε η Αλ Νούσρα στη Συρία, ως Συριακός κλάδος της Αλ Κάιντα. Το 2013 ο Αλ- Μπαγκνάντι ανακήρυξε την ένωση της Αλ Νούσρα στη Συρία και του Ισλαμικού Κράτους, δημιουργώντας το «Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και το Λεβάντε», το ISIS. Η παγκόσμια ηγεσία της Αλ Κάιντα, ο Αλ -Ζαχουίρι, όπως και η τοπική ηγεσία της Αλ Νούσρα στη Συρία, ο Αλ-Τζουλάνι, διαφώνησαν. Προτάθηκε μια συμβιβαστική λύση διαχωρισμού της ηγεσίας ανά περιοχές, την οποία δεν δέχτηκε ο Αλ-Μπαγκντάντι απαιτώντας η Αλ Κάιντα σε όλο τον κόσμο να δηλώσει υποταγή σ’ αυτόν. Το 2014 η διάσπαση ISIS – Αλ Κάιντα έγινε οριστική.

Η διαφορά στρατηγικής του ISIS με την Αλ Καιντα έγκειται στο ότι το ISIS επιδίωξε αμέσως τη δημιουργία κράτους, δηλαδή Χαλιφάτου. Η Αλ Κάιντα ιστορικά έχει ρίξει το βάρος της σε τρομοκρατικά πλήγματα κατά των ΗΠΑ και της Δύσης, κατά του Ισραήλ και κατά των «προδοτικών» κυβερνήσεων όπως της Σαουδικής Αραβίας. Δεν επιδίωξε ποτέ να αποκτήσει μόνιμη κυριαρχία επί εδαφών, άρα να αποκτήσει Χαλιφάτο. Ακόμη και στο Αφγανιστάν η κυριαρχία επί εδαφών ανήκει στους Ταλιμπάν και η Αλ Κάιντα αποτελεί σύμμαχο.

Με την ανακήρυξη Χαλιφάτου το ISIS απέκτησε αμέσως συμβολικό πλεονέκτημα απέναντι στην Αλ Κάιντα. Η μια μετά την άλλη οι σουνιτικές τζιχανιστικές οργανώσεις σε όλο τον κόσμο αποχώρησαν από την Αλ Κάιντα και αναγνώρισαν την κυριαρχία του ηγέτη του ISIS Αλ Μπαγκντάτι.

Επεκτεινόμενο στη Συρία εν μέσω του εμφυλίου πολέμου το ISIS βρήκε εύκολα εδάφη να κατακτήσει. Μαχητές της Αλ Κάιντα της Συρίας αλλά και των φιλοδυτικών Σουνιτών ανταρτών προσχώρησαν σε αυτό. Σύντομα βρέθηκε να ελέγχει το βόρειο Ιράκ (με εξαίρεση τις περιοχές των Κούρδων του Ιράκ) και την ανατολική Συρία.

Το ISIS συμμερίζεται την έχθρα των λοιπών σαλαφιστών Σουνιτών προς τους Σιίτες, οπότε η σύγκρουση με τους Αλαουίτες του Ασαντ και με τους Σιίτες συμμάχους τους από το Λίβανο, το Ιράν και το Ιράκ βοήθησε στην απόκτηση ταυτότητας για το ISIS. Το ISIS ασκεί την πρακτική του τακφίρ, δηλαδή την ανακήρυξη άλλων μουσουλμάνων (Σιιτών) σε «απίστους», που είναι η πιο διχαστική πρακτική στον Ισλαμικό κόσμο γιατί ο μουσουλμάνος που γίνεται άπιστος επιβάλλεται να θανατωθεί.

Λόγω της άρνησης της Αλ Κάιντα να δηλώσει υποταγή στον Αλ Μακντάτι, το ISIS κήρυξε πόλεμο και στην Αλ Κάιντα στη Συρία, την Αλ Νούσρα.

Η στάση των ΗΠΑ.

Έχοντας εκλεγεί το 2008 με σημαία τη κριτική στις επεμβάσεις Μπους σε Ιράκ και Αφγανιστάν, ο Ομπάμα δεν ήθελε με κανένα τρόπο να εμπλακούν επί προεδρίας του οι ΗΠΑ και πάλι σε χερσαίο πόλεμο στο Ιράκ. Μπροστά στον κίνδυνο το ISIS που προήλαυνε να μπει στη Βαγδάτη ο Ομπάμα ενέκρινε αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Διακηρυγμένος στόχος ήταν η «ανάσχεση» και όχι η ήττα του ISIS, καθώς ήταν φανερό ότι χωρίς αμερικανική χερσαία επέμβαση οι Ιρακινές ένοπλες δυνάμεις από μόνες τους δεν μπορούσαν να νικήσουν.

Στη Συρία οι ΗΠΑ τάχθηκαν από το 2011 υπέρ της απομάκρυνσης του Άσαντ. Επέβαλαν κυρώσεις στο καθεστώς ενώ οι σύμμαχοι τους Σαουδάραβες και λοιποί στην περιοχή ενίσχυαν με όπλα τους αντάρτες.

Άλλωστε η στάση των ΗΠΑ απέναντι σε όλη την «Αραβική Άνοιξη» του 2011 ήταν γενικά θετική στην αρχή, θεωρώντας την ευκαιρία να απαλλαγούν από ιστορικούς αντιπάλους όπως ο Καντάφι και ο Άσαντ ή και από ενοχλητικούς πια συμμάχους όπως στην Αίγυπτο και την Τυνησία.

Η στάση αυτή άλλαξε όταν οι ΗΠΑ αντιλήφθηκαν ότι ο μεγάλος ωφελημένος από την «Αραβική Άνοιξη» ήταν τα τζιχαντιστικά κινήματα. Στη Λιβύη δεν υπήρχαν πολλά που μπορούσαν να κάνουν οι ΗΠΑ μετά την ανατροπή του Καντάφι, το κράτος της Λιβύης είναι πλέον διαλυμένο και μεγάλα τμήματα της χώρας ελέγχονται από την Αλ Κάιντα ή και το ISIS. Στην Αίγυπτο οι ΗΠΑ στήριξαν τη στρατιωτική επέμβαση ώστε να τεθούν εκτός νόμου οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι.

Στη Συρία η νέα «πραγματιστική» γραμμή των ΗΠΑ ανάδειξης μη τζιχαντιστικών δυνάμεων στην κυβέρνηση δεν μπορούσε να υλοποιηθεί γιατί οι δυνάμεις του Άσαντ γατζώθηκαν με κάθε τρόπο στον έλεγχο όσο μεγαλύτερου τμήματος της Συρίας μπορούσαν. Ο εμφύλιος παρατάθηκε και σταδιακά οι φιλοδυτικοί αντάρτες, ήπιοι σαλαφιστές στην ουσία, παραχωρούσαν εδάφη ή προσχωρούσαν στην Αλ Νούσρα και το ISIS.

Οι βομβαρδισμοί των ΗΠΑ κατά του ISIS στο Ιράκ και τη Συρία αποδείχθηκαν αναποτελεσματικοί. Κι αν στο Ιράκ υπήρξε πράγματι μια «ανάσχεση» τουλάχιστον του ISIS, στη Συρία μέχρι το καλοκαίρι του 2015 ήταν ασταμάτητο. Μια αιτία γι αυτή την αρχική πλήρη στρατιωτική αποτυχία της αμερικανικής τακτικής στη Συρία ήταν οι σχέσεις ανάμεσα στο ISIS, στην Αλ Νούσρα και στις δυνάμεις των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ, τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία ανταρτών. Σχέσεις και συμμαχίες στην πράξη που δεν μπορούσαν να ελεγχθούν από το εξωτερικό και που στηρίζονταν στην κοινή σαλαφιστική παράδοση. Έτσι που το ISIS να κρύβεται μέσα στις θέσεις άλλων οργανώσεων όπως και να οχυρώνεται μέσα στον άμαχο πληθυσμό των πόλεων.

Το πρόβλημα αυτό που στη Συρία παρουσιάστηκε ως πρόβλημα στρατιωτικής τακτικής είναι γενικότερο πολιτικό πρόβλημα των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή. Προσανατολισμένες ή εγκλωβισμένες στην γεωπολιτική συμμαχία με τη Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα, οι ΗΠΑ είναι υποχρεωμένες να ανέχονται τους ανεπίσημους δεσμούς των συμμάχων τους με σαλαφιστικές απόψεις που στο βάθος της ατζέντας τους έχουν και τη σύγκρουση με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Όπως και να ανέχονται τους αποκεφαλισμούς και τη στυγνή θεοκρατική δικτατορία στη Σαουδική Αραβία.

Είναι άλλωστε δεδομένο ότι κατά τη διάρκεια του ρωσικού πολέμου στο Αφγανιστάν οι ΗΠΑ στήριζαν τον Μπιν Λάντεν, που τότε ήταν ένας παράγοντας του υποστηριζόμενου από τη Σαουδική Αραβία σαλαφιστικού κινήματος. Και με αντίστοιχο τρόπο συνέβαλαν οι ΗΠΑ και στη διάλυση της Λιβύης.

Αντίστοιχο και μεγαλύτερο πρόβλημα έχουν με την κυβέρνηση Ερντογάν στην Τουρκία, που αν και μέλος του ΝΑΤΟ έχει τη δική της ατζέντα αναφορικά και με τη μειονότητα των Τουρκμένων στη Συρία αλλά και με τον ρόλο της στον Ισλαμικό κόσμο. Όλα αυτά θα εξεταστούν αναλυτικά στη συνέχεια.

Ανάμεσα στο προελαύνων ISIS και στους φιλοδυτικούς αντάρτες που κρατούσαν τις θέσεις τους, το καθεστώς Άσαντ το καλοκαίρι του 2015 έφτασε πολύ κοντά στην κατάρρευση.

http://enter4news.gr/?p=8503