Πριν ώρες δημοσιεύθηκε η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών. Μελετώντας εκ πρώτης το κείμενο που αποτυπώνει το πώς οι ΗΠΑ ιεραρχούν τις προκλήσεις της επόμενης δεκαετίας παρατηρούνται τα εξής:
Η γενικότερη στρατηγική λογική του εγγράφου παραπέμπει στη θεωρία του Επιθετικού Ρεαλισμού (Offensive Realism) σύμφωνα με την οποία οι μεγάλες δυνάμεις επιδιώκουν να κυριαρχούν στο άμεσο περιβάλλον τους και να συγκεντρώνουν την ισχύ τους στον βασικό ανταγωνιστή. Η ιεράρχηση των αμερικανικών προτεραιοτήτων είναι πλέον Δυτικό Ημισφαίριο, Ινδο-Ειρηνικός, και ακολούθως Ευρώπη. Για τις ΗΠΑ το να διατηρήσουν την ηγεμονία στο Δυτικό Ημισφαίριο και το να συγκεντρώσουν πόρους απέναντι στην Κίνα αποτελούν προτεραιότητες που προηγούνται της εκτεταμένης παρουσίας σε άλλες περιοχές. Σε αυτό το πλαίσιο η Ρωσία δεν αποτελεί πλέον το κύριο στρατηγικό μέτωπο, αλλά αντιμετωπίζεται περισσότερο ως παράγοντας που χρειάζεται διαχείριση με στόχο τη στρατηγική σταθερότητα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η διατύπωση ότι ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη ενδέχεται τα επόμενα χρόνια να βρεθούν σε βαθιά κοινωνική και πολιτισμική μεταβολή, με συνέπειες για την πολιτική συνοχή, την οικονομική ισχύ και τη στρατιωτική τους αξιοπιστία. Πρόκειται για μια διαπίστωση σπάνιας ωμότητας για επίσημο αμερικανικό κείμενο.
Το πιο σημαντικό είναι ο ασυνήθιστα άμεσος τρόπος με τον οποίο το κείμενο περιγράφει την Ευρώπη. Ως ήπειρο που παλεύει με δημογραφική υποχώρηση, ατελή πολιτική συνοχή και περιορισμένες αμυντικές δυνατότητες. Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η αναφορά σε «ασταθείς κυβερνήσεις μειοψηφίας» και «υπονόμευση δημοκρατικών διαδικασιών», μια διατύπωση που σπάνια συναντάται σε επίσημο αμερικανικό έγγραφο και υποδηλώνει ότι η Ουάσινγκτον βλέπει την Ευρώπη όχι μόνο ως στρατηγικά κατακερματισμένη αλλά και θεσμικά εύθραυστη.
Από στρατηγική οπτική, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν παρουσιάζεται ως ενιαίος δρων αλλά αντιθέτως, τα κράτη-μέλη εμφανίζονται με διαφορετικές δυνατότητες και ανομοιογενή επίπεδα στρατιωτικής και οικονομικής αντοχής, κάτι που εξηγεί γιατί η Ουάσινγκτον, σε σύγκριση με την μετα-Ψυχροπολεμική εποχή, δεν θεωρεί πλέον την Ευρώπη ως τον κύριο άξονα της παγκόσμιας στρατηγικής της. Η σημασία της παραμένει μεν αλλά δεν θα είναι καθοριστική για τη μελλοντική ισορροπία ισχύος, εξ ου και η διατύπωση ότι η αμερικανική παρουσία στην ήπειρο θα είναι περισσότερο “επιλεκτική”.
Για την Ελλάδα, η μετατόπιση των αμερικανικών προτεραιοτήτων αποκτά ιδιαίτερο βάρος. Η Ανατολική Μεσόγειος συνδυάζει ανταγωνιστικές ατζέντες, ενεργειακές και αμυντικές που μέχρι πρόσφατα λειτουργούσαν υπό ένα πλαίσιο σταθερότερης αμερικανικής εμπλοκής. Αν λοιπόν η παρουσία αυτή γίνει πιο επιλεκτική μήπως οι περιφερειακές ισορροπίες θα εξαρτηθούν σε μεγαλύτερο βαθμό τόσο από τις ευρωπαϊκές δυνατότητες όσο και από τη συνοχή του ΝΑΤΟ; Το νέο στρατηγικό κείμενο των ΗΠΑ καταγράφει ωμά την αμερικανική ανάγνωση μιας Ευρώπης που βρίσκεται σε φάση μετάβασης, με περιορισμένη ισχύ και αβέβαιη προοπτική αλλά με υπαρκτές δυνατότητες, εφόσον καταφέρει να ξεπεράσει τις εσωτερικές της αντιφάσεις. Κι αυτή η αποτύπωση, ανεξάρτητα από το αν συμφωνεί κανείς με όλες τις διατυπώσεις της, είναι αρκετή για να υποχρεώσει τον ευρωπαϊκό δημόσιο διάλογο να δει πιο καθαρά τις προκλήσεις της επόμενης δεκαετίας.
*Πολιτικός Επιστήμονας
Εφαρμοσμένη Στρατηγική και Διεθνής Ασφάλεια
Αποφ. ΕΣΔΔ και ΣΕΘΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου