ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Γράφει ο Μιχάλης Μοδινός
Το σχήμα είναι σε γενικές γραμμές γνωστό. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και με τις επιταγές της ανάπτυξης η γεωργία βιομηχανοποιήθηκε. Δισεκατομμύρια στρέμματα εύφορης γης σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη απαλλοτριώθηκαν, αγοράστηκαν ή αποσπάστηκαν από τους παραγωγούς. Μεγάλες εκμεταλλεύσεις δημιουργήθηκαν παντού με άφθονες τεχνολογικές εισροές (λιπάσματα, φυτοφάρμακα, εκμηχάνιση, συστηματική άρδευση) ενώ νέα υβρίδια υψηλών αποδόσεων αντικαθιστούσαν τις παραδοσιακές ποικιλίες. Οι καλλιεργητές μετατράπηκαν σε αγρεργάτες, οι εξαγωγικές μονοκαλλιέργειες αντικατέστησαν τις παραδοσιακές εκμεταλλεύσεις, καφές, μπαμπάκι και καλαμπόκι έγιναν τα μοναδικά προϊόντα που καλλιεργούσαν ολόκληρες χώρες και άφθονο χρήμα εισέρρευσε στα κρατικά ταμεία.
Αυτή ήταν η μία όψη του νομίσματος. Ολοκληρώνοντας την οικονομία των φυτειών - που είχε δομηθεί στα χρόνια της αποικιοκρατίας σύμφωνα με την αρχή του συγκριτικού πλεονεκτήματος -, επιτυγχανόταν η περιπόθητη ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, όμως, νέου τύπου φαινόμενα εισέβαλαν από το παράθυρο. Καθώς, σύμφωνα με την περίφημη διατύπωση του Ρενέ Ντιμόν, η γη μετατρεπόταν σε δάπεδο εργοστασίου (θυμηθείτε τον θεσσαλικό κάμπο), φυσικοί οικότοποι αποψιλώνονταν, υπόγειοι υδροφορείς εξαντλούνταν, χημικές εισροές ρύπαιναν νερά και έδαφος, η γενετική βάση στένευε και παραδοσιακές ποικιλίες εξαφανίζονταν. Σκεφτείτε ότι μόνο στην ελλαδική επικράτεια καλλιεργούνταν πριν από τον Πόλεμο πάνω από διακόσιες ποικιλίες σιταριού ενώ στις μέρες μας μόλις δύο.
Στο κοινωνικό επίπεδο, οι επιπτώσεις της γεωργικής ανάπτυξης υπήρξαν εξίσου σοβαρές. Μεγάλο μέρος του παραδοσιακού αγροτικού πληθυσμού περιθωριοποιήθηκε και εισέρρευσε στις μεγαλουπόλεις. Κτηνοτρόφοι εκδιώχθηκαν για να παραχωρήσουν τα βοσκοτόπια στις βιομηχανικές φυτείες. Τοπικές κοινότητες στερήθηκαν τους διατροφικούς τους πόρους καταλήγοντας να ψωνίζουν από τα ράφια του σούπερ μάρκετ προϊόντα ακριβότερα και με χαμηλότερη διατροφική αξία. Η διάβρωση και η ερημοποίηση του εδάφους οδήγησαν σε μεγάλους λιμούς στην Ινδία, την Αιθιοπία και το αφρικανικό Σαχέλ.
Τη διαδικασία αυτή περιγράφει εύγλωττα αν και όχι ιδιαίτερα συστηματικά η ινδή ακτιβίστρια και ακαδημαϊκός Βαντάνα Σίβα. Το βιβλίο, γραμμένο το 1999, διατηρεί την αξία του εκφράζοντας την αγωνία των αγροτών για την ολοκλήρωση αυτού που ονομάσθηκε Πράσινη Επανάσταση. Τώρα πια στη σκακιέρα της παγκόσμιας διατροφής έχει μπει και ο παράγων της βιοτεχνολογίας με εταιρείες τύπου Μονσάντο να κλέβουν, κατά τη συγγραφέα, τον κόπο και την εμπειρία αιώνων από τις τοπικές κοινότητες προκειμένου να πατεντάρουν τους δικούς τους σπόρους, καθιστώντας τους αγρότες υποχείριά τους. Χρησιμοποιώντας ποικίλα τοπικά παραδείγματα από τις γαριδοκαλλιέργειες ώς την εισβολή της σόγιας που δεν περιλαμβανόταν στην ινδική διατροφική φαρέτρα, η Σίβα περιγράφει εύγλωττα έναν απέλπιδα αγώνα διατήρησης της διατροφικής αυτονομίας και προστασίας του περιβάλλοντος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου