ΜΠΡΑ ΝΤΕ ΦΕΡ ΓΙΑ ΤΟ ΑΕΡΙΟ

Ψυχρός πόλεμος Αμερικής και Ρωσίας για τη ΔΕΠΑ

Σε μια γεωστρατηγική σύγκρουση για τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών και δικτύων της Ευρώπης που ξεπερνά κατά πολύ τα μεγέθη της Ελλάδας κινδυνεύει να εμπλακεί μία από τις πιο ρεαλιστικές και κερδοφόρες προτάσεις αποκρατικοποίησης που αφορά τη ΔΕΠΑ και τον ΔΕΣΦΑ.

Σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη καμπή του ελληνικού προγράμματος προσαρμογής και ενώ το σημαντικό κεφάλαιο των αποκρατικοποιήσεων περιμένει την πρώτη «καλή είδηση», οι προειδοποιήσεις της Ουάσιγκτον για το ενδεχόμενο οι αποκρατικοποιήσεις της ΔΕΠΑ και της ΔΕΣΦΑ να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία δημιουργούν προβληματισμό, καθώς όπως όλα δείχνουν οι πιο συμφέρουσες οικονομικά προσφορές προέρχονται από τη Μόσχα. Κυρίως όμως δεν δίνουν απάντηση για το πώς η Ελλάδα θα μπορούσε να αρνηθεί μια προσφορά 1 ή ακόμη και 1,8 δισ. ευρώ για... πολιτικούς λόγους.
Για τη Μόσχα η απόκτηση τουλάχιστον της ΔΕΠΑ φαίνεται ότι αποτελεί μέρος της συνολικής στρατηγικής της για διατήρηση του κυρίαρχου ρόλου στις πηγές ενέργειας για την Ευρώπη και ένα από τα πρώτα βήματα για τη διεκδίκηση ρόλου στο νέο ενεργειακό σκηνικό που δημιουργείται με τις ανακαλύψεις νέων πηγών ενέργειας στον μεσογειακό χώρο.

Η δήλωση της εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Βικτόρια Νούλαντ ανέφερε ότι αποτελούν κυρίαρχη απόφαση της Ελλάδας οι ρυθμίσεις που θα κάνει σε εμπορικό επίπεδο για τα θέματα ενέργειας, αρκεί να συμμορφώνεται με την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, και απηύθυνε «παραίνεση» προς την Ελλάδα και όλες τις χώρες ότι απαιτείται «διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας ώστε να μη βρεθούν υπό ομηρεία».

Είναι όμως σχήμα οξύμωρο να γίνονται συστάσεις προς την Ελλάδα ενώ δεν υπήρξαν ούτε αμερικανικές ούτε άλλες σημαντικές δυτικές εταιρείες που να εκδηλώσουν σοβαρό ενδιαφέρον για την αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ και του ΔΕΣΦΑ και ταυτόχρονα να στήνεται στο «σκαμνί» η Ελλάδα από τρόικα και δανειστές για την... καθυστέρηση των αποκρατικοποιήσεων.

Οι Αμερικανοί στρέφονται μεν εναντίον του «μονοπωλίου» της Gazprom, αλλά θα πρέπει ταυτόχρονα να αναδείξουν και εναλλακτικές προτάσεις για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης, κάτι που δεν έχουν πετύχει μέχρι στιγμής.

Εξάλλου, ταυτόσημες σχεδόν ήταν οι δηλώσεις των Αμερικανών και όταν έμπαιναν τα θεμέλια της ενεργειακής συνεργασίας της Μόσχας με τη Γερμανία, αλλά αυτό δεν απέτρεψε την κατασκευή του αγωγού Nord Stream αξιας 7,4 δισ. ευρώ, που θα μεταφέρει όταν είναι πλήρως λειτουργικός 55 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο από τη Ρωσία στη Γερμανία και από εκεί στην Ολλανδία, τη Δανία, τη Γαλλία και τη Μ. Βρετανία παρακάμπτοντας κυρίως την Ουκρανία. Κάτι που οδηγεί σε αύξηση των κερδών για τη Ρωσία και ταυτόχρονα σε πλήρη έλεγχο της τροφοδοσίας των αγορών, χωρίς την ανεπιθύμητη παρέμβαση ενδιάμεσων τρίτων, όπως το καθεστώς του Κιέβου.

Για την Ελλάδα όμως δεν είναι απλώς το ταμειακό ζήτημα που θα καλυφθεί από τη σύντομη αποκρατικοποίηση ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ.

Η Ελλάδα, έχοντας υποστεί σημαντική υποχώρηση στους σχεδιασμούς της προηγούμενης εικοσαετίας για μετατροπή της σε ενεργειακό κόμβο, έχει την ευκαιρία τώρα να διεκδικήσει τη διασύνδεσή της με τη δικτύωση της Gazprom προς την Ευρώπη συμμετέχοντας στον South Stream.

Ενα σχέδιο το οποίο από τον Νοέμβριο κρατούν σε εκκρεμότητα οι Ρώσοι, θέλοντας έτσι να προσφέρουν το δέλεαρ της διέλευσης του South Stream από την Ελλάδα συνδέοντάς το με την τελική απόφαση για την τύχη της ΔΕΠΑ. Τα έργα κατασκευής του αγωγού εγκαινίασε στις 9 Δεκεμβρίου ο πρόεδρος Πούτιν σε εκδήλωση που έγινε στην Ανάπα στη ρωσική ακτή της Μαύρης Θάλασσας, παρουσία των επικεφαλής των ομίλων που μετέχουν στο έργο, Α. Μίλερ της Gazprom, Π. Σκαρόνι της ENI, Προτζίλιο της EDF, Ρ. Σάντλε της Wintershall Holding GmbH και Μ. Κράμερ της South Stream Transport BV και των πρέσβεων των χωρών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

Διαρροές
Οι διαρροές σε ρωσικά κυρίως ΜΜΕ ότι η ΔΕΠΑ αποτελεί σημείο-κλειδί για την αναθέρμανση των ελληνορωσικών σχέσεων και για την εκδήλωση ενδιαφέροντος και για άλλες αποκρατικοποιήσεις έστειλαν σαφή μηνύματα στην Αθήνα, εν όψει και της επίσκεψης που προγραμματίζει στη Μόσχα ο πρωθυπουργός Α. Σαμαράς.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα οικονομικά είναι και η πρόταση της αζέρικης κρατικής εταιρείας Socar, αν και τα στρατηγικά ωφελήματα από την εμπλοκή της Gazprom φαίνεται να είναι πολύ πιο σημαντικά.

Η Μόσχα πάντως, μετά την επιλογή της αυστραλιανής Woodside από το Ισραήλ για την απόκτηση του 30% του γιγαντιαίου κοιτάσματος Λεβιάθαν, το οποίο διεκδικούσε και η Gazprom, και την απόσυρση τελικά της ρωσικής Novatek από την εκμετάλλευση οικοπέδου στην κυπριακή ΑΟΖ, δεν είναι έτοιμη να δεχθεί την πλήρη περιθωριοποίησή της στις ενεργειακές εξελίξεις στη Μεσόγειο στην οποία θα οδηγούσε και η παραίτησή της από τη συμμετοχή στον έλεγχο της ελληνικής αγοράς.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία στην οποία αναφέρεται συχνά-πυκνά η... Ουάσιγκτον αφορά το Τρίτο Ενεργειακό Πακέτο. Αυτό δεν επιτρέπει τον ταυτόχρονο έλεγχο και σε πήγες και σε δίκτυα και υποχρεώνει ουσιαστικά την Gazprom να επιτρέψει την πρόσβαση τρίτων στους αγωγούς της, ενώ αν δεν υπάρχουν ενδιαφερόμενοι και πάλι δεν έχει δικαίωμα να κάνει πλήρη χρήση των υποδομών της και είναι υποχρεωμένη να κρατήσει σε εφεδρεία μέρος της χωρητικότητας των αγωγών της για την περίπτωση που κάποιος τρίτος εκδηλώσει ενδιαφέρον για χρήση του στο μέλλον.

To σούπερ ντιλ των δισεκατομμυρίων

Σούπερ ντιλ άνω του ενός δισ. ευρώ είναι η πώληση των ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ. Μάλιστα, άλλες περισσότερο αισιόδοξες εκτιμήσεις κάνουν λόγο ακόμη και για 1,8-2 δισ. ευρώ!

Σε ό,τι αφορά τη ΔΕΠΑ, οι δύο ρωσικοί κολοσσοί, η Gazprom κυρίως, αλλά και η Negusneft (του ομίλου Sintez), προβάλλουν ως τα μεγάλα φαβορί (με τη μεγαλύτερη προσφορά) για την απόκτηση της εταιρείας, σε μια διαδικασία στην οποία επίσης μετέχουν η κρατική εταιρεία φυσικού αερίου του Aζερμπαϊτζάν Socar και από ελληνικής πλευράς η κοινοπραξία M&M, των ομίλων Μυτιληναίου - Βαρδινογιάννη.

Οι Ρώσοι πολλάκις στο παρελθόν έχουν εκφράσει το ζωηρό τους ενδιαφέρον για ενεργειακές επενδύσεις στη χώρα μας (και κυρίως στον τομέα του φυσικού αερίου).

Ο Αλεξάντερ Μεντβέντεφ, αντιπρόεδρος της Gazprom ?η οποία σημειωτέον αποτελεί τον βασικό προμηθευτή της Ελλάδας σε φυσικό αέριο- με τις? ευλογίες του ισχυρού άντρα της «ρωσικής αρκούδας» Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει θέσει ως πρωταρχικό στόχο της εταιρείας την ενδυνάμωση της παρουσίας της στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου και η Ελλάδα αποτελεί ένα μέρος του μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδίου που έχει καταστρώσει η Ρωσία. Η Gazprom είναι μία από τις μεγαλύτερες καθετοποιημένες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου παγκοσμίως, σε επίπεδο αποθεμάτων, παραγωγής και κεφαλαιοποίησης αγοράς.

Ανάλογο ενδιαφέρον έχει δείξει και η Negusneft, θυγατρική του ομίλου Sintez, η οποία δραστηριοποιείται στους τομείς έρευνας και παραγωγής πετρελαίου και παρακολουθεί τις γενικότερες ενεργειακές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Η Sintez είναι ρωσικός ενεργειακός και βιομηχανικός όμιλος που δραστηριοποιείται στους τομείς της έρευνας και εξόρυξης ορυκτών, της έρευνας και παραγωγής πετρελαίου, της παραγωγής ηλεκτρισμού, του εμπορίου και του real estate. Ο Ρώσος μεγιστάνας που ελέγχει τον όμιλο, ο Λεονίντ Λεμπέντεφ, εκτιμά ότι η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί σε κέντρο διαμετακόμισης φυσικού αερίου για την Ευρώπη και γι' αυτό συμμετέχει στον διαγωνισμό της ΔΕΠΑ μέσω του ενεργειακού της βραχίονα Negusneft. Παράλληλα, ο διευθύνων σύμβουλος της Sintez, Αντρέι Κορολιόφ, εκτιμά ότι η χώρα μας μπορεί να γίνει κέντρο τράνζιτ μεταφοράς αερίου αν καθιερώσει ΑΟΖ, που θα της επιτρέψει τη νόμιμη εκμετάλλευση υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης και σε άλλες περιοχές.

Διόλου ευκαταφρόνητη δεν είναι και η παρουσία της αζέρικης κρατικής εταιρείας. Σημειώνουμε ότι η Socar προμηθεύει αέριο τη ΔEΠA μέσω της τουρκικής Botas και ενδιαφέρεται για την εξαγωγή του αερίου από το κοίτασμα Σαχ Nτενίζ 2 στην Ευρώπη, αξιοποιώντας τα σχέδια αγωγών του λεγόμενου Νότιου Αξονα. Πρόκειται για την 68η μεγαλύτερη εταιρεία παγκοσμίως με αξία 22 δισ. δολαρίων περίπου, ενώ το 2011 έκλεισε με έσοδα 10,42 δισ. δολάρια και καθαρά κέρδη άνω του 1 δισ. Μαζί με την BP αποτελούν τους μεγαλύτερους μετόχους της κοινοπραξίας που ελέγχει ένα από τα πλουσιότερα κοιτάσματα αερίου στον κόσμο (το Sah Deniz) στην Κασπία.

Η λίστα
Τη λίστα των «μνηστήρων» κλείνει η ελληνική κοινοπραξία Μ&Μ (των ομίλων Βαρδινογιάννη και Μυτιληναίου), στην οποία πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν αποκλείεται να προστεθεί και άλλος ισχυρός ενεργειακός «παίκτης» από το εξωτερικό. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι επικεφαλής της κοινοπραξίας έχει οριστεί η M&M με ποσοστό συμμετοχής 80%, έναντι 10% εκάστου των δύο ομίλων. Η M&M Gas έχει στόχο να καταστεί η μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία εμπορίας φυσικού αερίου στην Ελλάδα, με σημαντική διεθνή παρουσία και με βασικό ρόλο στην κομβική γεωγραφικά θέση της χώρας στη ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.

ΤΩΝ Ν. ΜΕΛΕΤΗ - Μ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ