«Ξεκινά μια επανάσταση; Ναι, γιατί όχι;»

ΦΩΤ.: ΝΟΡΑ ΡΑΛΛΗ

«Ξεκινά μια επανάσταση; Ναι, γιατί όχι;»

Νόρα Ράλλη

Γεννήθηκε μέσα στη χούντα (οχτώ μέρες μετά το πραξικόπημα), έγινε ηθοποιός με τη μεταπολίτευση, ευρέως γνωστός με την κρίση και πρόσωπο της χρονιάς (καθώς πρωταγωνιστεί παντού: σε θέατρο, κινηματογράφο και τηλεόραση) την πιο σοβαρή χρονιά για το μέλλον των καλλιτεχνών, της τέχνης και του πολιτισμού στην Ελλάδα! Ο Γιάννης Τσορτέκης ακούει να του λέμε όλα τούτα και γελάει. Με ένα γέλιο τρανταχτό, βαθύ, ακέραιο. Οπως ακριβώς είναι και ο ίδιος δηλαδή.

Πολυδιαβασμένος, με πολύ καλή γνώση της γλώσσας, ευγενής και ευθύβολος. Ο Γιάννης Τσορτέκης στη συνέντευξή μας (έγινε με αφορμή το γεγονός πως θα ερμηνεύσει τον Παρθένη στην Εθνική Πινακοθήκη) ήταν χείμαρρος σωστός! Τόσο έντονη ενέργεια εξέπεμπαν τα λόγια και το σώμα του, που θα μπορούσε να ηλεκτροδοτήσει ολόκληρη πόλη... Πάλι γελάει: «Με θρέφει η αντίδραση, είμαι φύσει και θέσει αντιδραστικός» μας λέει. Κατά τ’ άλλα βέβαια διόλου γέλιο δεν προξενούν τα όσα λέει. Για τα όσα γίνονται ο Γιάννης Τσορτέκης, ο βραβευμένος ηθοποιός, ο συνειδητοποιημένος πολίτης, είναι καταπέλτης.

● Πρωτόγνωρα τα όσα συμβαίνουν στον πολιτισμό αυτές τις μέρες...

Το παιχνίδι είναι στημένο. Τα συμφέροντα είναι τόσο δεδομένα, απλά και μπροστά μας, που το κουτόχορτο πρέπει οπωσδήποτε, με κάποιο τρόπο, να παραδοθεί στο προβατάκι, στον λαό, και αυτός να το μασήσει. Τι λένε οι κυβερνώντες; «Οταν πεινάει το κοπάδι, θα του δώσουμε μια μικρή ποσότητα κουτόχορτο και θα το κρατάμε εξαρτημένο». Το ίδιο συμβαίνει και με τον καλλιτεχνικό χώρο. Γι’ αυτό και δεν ικανοποιούν το κοινό αίτημα του χώρου για μια Πανεπιστημιακή Σχολή Παραστατικών Τεχνών.

Πανεπιστημιακοί κύκλοι το μπλοκάρουν αυτό, γιατί για παράδειγμα για τη διδασκαλία του θεάτρου στην εκπαίδευση δεν πηγαίνει ένας που γνωρίζει την πρακτική του θεάτρου, αλλά ένας απόφοιτος Τμήματος Θεατρολογίας (από το οποίο έχω αποφοιτήσει κι εγώ στο Πανεπιστήμιο Πατρών). Τι ακριβώς να κάνει ένας θεατρολόγος; Είναι όπως ένας φιλόλογος, ο οποίος δεν μπορεί να κάνει μια αρχαιολογική ανασκαφή όπως ένας αρχαιολόγος. Ο δεύτερος είναι στη σκαπάνη όλη τη μέρα, ο άλλος είναι στο σχολείο. Ταυτόχρονα το υπουργείο Παιδείας προωθεί ιδιωτικά κολέγια που θα δίνουν αναγνωρισμένα πτυχία στους καλλιτέχνες.

● Μήπως είναι εκδικητικό όλο αυτό; Πρώτη φορά γίνεται τέτοιος πόλεμος στους καλλιτέχνες.

Δεν είναι η πρώτη φορά, αλλά είναι η πιο έντονη! Ο κόσμος, λανθασμένα, νομίζει πως γινόμαστε καλλιτέχνες από χόμπι. Οπότε, σου λέει, ένας χομπίστας πώς μπορεί και ζητάει να έχει σχέση με το Δημόσιο; Πιστέψτε με, δεν είναι κανενός καλλιτέχνη έγνοια να μπει στο Δημόσιο. Αλλά κάποιες τέτοιες θέσεις εργασίας, όπως η διδασκαλία στα σχολεία την οποία η κυβέρνηση της κατρακύλας πρόλαβε και αφαίρεσε απ’ όλους τους κύκλους σπουδών (εννοώ το μάθημα του Θεάτρου και των Καλλιτεχνικών), πρέπει να καλύπτονται από ανθρώπους που έχουν την αντίστοιχη γνώση.

● Με το Π.Δ.85/2022 επισημοποιείται ότι είστε χομπίστες. Πήραν πίσω το «απόφοιτοι Λυκείου» και θεωρείστε αδιαβάθμητοι.

Μα βέβαια. Και είναι πλέον στο χέρι του εκάστοτε εργοδότη να ερμηνεύσει αυτή τη διάταξη. Αυτό είναι αδιανόητο! Οπως είναι αδιανόητο, ενώ κάποιος έχει φτύσει το γάλα της μάνας του για να σπουδάσει (γιατί μπορεί να είμαστε όλοι ψώνια, αλλά δεν έχουν όλοι τα χρήματα για τις σπουδές αυτές), να μην μπορεί να εξελιχθεί επιστημονικά, να διεκδικήσει μία θέση σε κάποιο Πανεπιστήμιο. Η κυβέρνηση έκανε σε μας αυτό που έκανε και σε άλλους επαγγελματικούς χώρους, αλλά δεν φανταζόταν ποτέ (ποτέ όμως!) την αντίδρασή μας. Ελα όμως που αντιδρούμε! Κυρίως οι νέοι άνθρωποι!

Στις κινητοποιήσεις δεν κατεβαίνουν οι καλλιτέχνες, αλλά η κάθε συνείδηση ξεχωριστά. Τότε μόνο αρχίζει να συντελείται ένας σημαντικός τριγμός στο σύστημα

Αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς τα νέα παιδιά από τις Σχολές θίγονται αμεσότερα από μας τους μεγαλύτερους. Και δεν συζητούμε για το μέλλον, μιλάμε για το άμεσο παρόν: να είναι διασφαλισμένο με κανόνες ανθρώπινους. Να είναι ο κάθε επιχειρηματίας, παραγωγός, θεατρώνης, υποχρεωμένος να πληρώσει την πρόβα στο ηθοποιό, τον μουσικό, τον χορευτή. Στο κλίμα που μεγάλωσα εγώ ήταν αυτονόητο πώς δεν θα πληρώνεσαι. Από πού κι ώς πού είναι όμως αυτονόητο ένας άνθρωπος να δουλεύει επί μήνες και να μην πληρώνεται; Οπως και το σκάνδαλο με τις συλλογικές συμβάσεις που δεν ισχύουν καθόλου πλέον. Αυτά τα ζητήματα δεν μπορούν να παραμένουν άλυτα. Και ο μόνος τρόπος είναι η απεργία και η κινητοποίηση όλων μας: θα διεκδικήσουμε με παρρησία και με την παρουσία μας τα δικαιώματά μας μέχρις εσχάτων!

● Εχετε συμπαρασύρει και άλλους κλάδους, έχετε ενεργοποιήσει το κοινό περί δικαίου αίσθημα και τους θεατές που στο τέλος των παραστάσεων χειροκροτούν γι’ αυτή την κινητοποίηση...

Η Μενδώνη και κάθε Μενδώνη έχει υπογράψει ότι θα υπηρετήσει κάτι και θα ισοπεδώσει κάτι άλλο. Αυτή είναι η λογική και η πεμπτουσία του καπιταλισμού. Οπότε δεν συζητάμε για την κάθε Μενδώνη. Το σύστημα είχε ανέκαθεν τη δυνατότητα και τον τρόπο να ρίχνει λάσπη, να δημιουργεί άσχημες εντυπώσεις γι’ αυτόν που θεωρεί εχθρό του. Αρα το ζήτημα δεν είναι τι λέει η Μενδώνη, αλλά τι εισπράττει ο κόσμος. Η συνείδηση του κόσμου είναι το θέμα. Στις κινητοποιήσεις δεν κατεβαίνουν οι καλλιτέχνες, αλλά η κάθε συνείδηση ξεχωριστά. Τότε μόνο αρχίζει να συντελείται ένας σημαντικός τριγμός στο σύστημα. Δεν είμαστε μια μάζα, είναι ο καθένας με την προσωπικότητά του. Αυτό ξυπνά και συμπαρασύρει τα νέα παιδιά, τα οποία βρίσκουν λόγο να πιστέψουν σε κάτι. Βλέπεις να συν-κινούνται και να συμπορεύονται. Με τον ίδιο τρόπο συμβαίνει και σε πολύ άλλο κόσμο. Μια επανάσταση ξεκινά από τον επαναπροσδιορισμό μιας στάσης, μιας αντίληψης. Θα πεις, ξεκινά μια επανάσταση; Ναι, γιατί όχι; Ποιος ορίζει πότε ξεκινά μια επανάσταση; Εκεί είναι που το σύστημα συλλαμβάνεται αδιάβαστο, απροετοίμαστο.

● Εχουμε δει κλειδωμένα παιδικά γάλατα, δικαιώματα κατακρεουργημένα, σκάνδαλα, θανάτους... Και παρ’ όλα αυτά μιλάμε ακόμα για το ότι μπορεί να έχουμε ξανά την ίδια κυβέρνηση.

Αυτό που καταφέρνει ο καπιταλισμός, με αδιανόητη αδιαλλαξία, είναι να ισοπεδώνει τις αξίες. Οπότε, αυτομάτως, δεν έχεις σε τι να πιστέψεις. Οταν όμως προκύπτει κάτι το οποίο νιώθεις ότι σωματικά (σωματικά, όχι λογικά) είναι ενεργό, αυτό σε ξεσηκώνει. Γιατί δεν κινητοποιείται ο κόσμος για όλα όσα ανάφερες; Είναι όπως έγινε με τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο, που βλέπαμε τις ρουκέτες να πέφτουν σε ζωντανή σύνδεση. Τότε, ο κόσμος σοκαρίστηκε. Τώρα και μια ολόκληρη χώρα να βομβαρδίζεται και να ισοπεδώνεται είναι άνευ σημασίας - θ’ αλλάξεις κανάλι να δεις «Survivor». Πλέον έχει αλλοιωθεί η συνείδηση και ο τρόπος αντίδρασης. Δεν προκαλείται πια σοκ από τα ζητήματα αυτά, αλλά από την καθαρή, αγνή, ανθρώπινη ενέργεια...

Η δική μας εξέγερση (των καλλιτεχνών), και το εννοώ χρησιμοποιώντας τη λέξη «εξέγερση», είναι σαν ένα τροχαίο του οποίου γίνεσαι ακούσιος μάρτυρας, καθώς συμβαίνει μπροστά στα μάτια σου. Οσοι κι αν μείνουν, ακόμα και ένας να μείνει εξεγερμένος (αν και συνεχώς προστίθενται κι άλλοι), η εξέγερση αυτή είναι ανθρώπινη υπόθεση, δεν έχει να κάνει με τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης και την προπαγάνδα! Μην ξεχνάς ότι μιλάμε για χούντα, για λογοκρισία - ξεκάθαρα δηλαδή. Βλέπεις τα ΜΑΤ παραταγμένα μπροστά από το Εθνικό Θέατρο. Τι λέτε, ρε μαλάκες! Ούτε ο Παπαδόπουλος δεν τα ‘κανε αυτά!

● Είστε όλοι μαζί;

Είμαστε πολλοί. Οι ικανοί άνθρωποι πρέπει να γίνονται παντιέρα. Στο Εθνικό Θέατρο, αλλά και σε κάθε ανάλογη θέση, πρέπει να βρίσκονται άνθρωποι που να μπορούν να εμπνεύσουν τα παιδιά. Ενας άνθρωπος που γίνεται «παρανάλωμα» εμπνέει! Γιατί ο μηχανισμός του καπιταλισμού έρχεται να σε πείσει όχι μόνο να μη γίνεις παρανάλωμα, αλλά ότι δεν υπάρχει καν αυτή η έννοια. Ανεξάρτητα αν όλα γύρω μας καίγονται...

● Παίζεις σε μια σειρά, τον «Μαέστρο», που ήταν και η μόνη στην οποία έκανε αναφορά ο πρωθυπουργός κατά την επίσκεψή του στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου από ολόκληρα τα 63 χρόνια του Φεστιβάλ ευχαρίστησε μόνο τον Παπακαλιάτη γιατί η σειρά μπήκε στο Netflix. Πώς το κρίνεις αυτό;

Oπως ο κάθε πολίτης: αδιανόητο. Ο Χριστόφορος αξίζει συγχαρητήρια γι’ αυτό που κάνει, αλλά αυτό που έγινε στη Θεσσαλονίκη είναι αδιανόητο - γι’ αυτό λέω ότι δεν υπάρχει κυβέρνηση. Το να μιλά για μόνο ένα πρόσωπο, είτε είναι ο Παπακαλιάτης, είτε ο Οικονομίδης, είτε ο Τσορτέκης μόνο, αυτό είναι η λογική τού «διαίρει και βασίλευε». Αυτή η λογική που ανυψώνει κάτι, ανεξάρτητα του αν έχει αξία ή όχι, και την ίδια στιγμή υποβαθμίζει και ισοπεδώνει κάτι άλλο. Ο πρωθυπουργός εργαλειοποιεί έναν άνθρωπο υποτιμώντας την ίδια στιγμή όλο τον κινηματογράφο. Αυτό δείχνει το επίπεδο του Μητσοτάκη και της κυβέρνησής του.

ΦΩΤ.: ΝΟΡΑ ΡΑΛΛΗ

● Στην αρχή τον είπες βλάκα (σ.σ. τον πρωθυπουργό). Γιατί είναι βλάκας;

Δεν μπορεί να είσαι έξυπνος και να λες τέτοια πράγματα, ακόμα κι αν σου τα ‘χουν γράψει. Γιατί πρόκειται για σένα. Οταν βγαίνει και λέει «Καλή αντάμωση στα λουλουδάδικα», επειδή ξανάνοιξαν κάποια ανθοπωλεία στο πλάι της Βουλής, όταν χρησιμοποιεί αυτή τη φράση, αυτό είναι απύθμενη βλακεία!

Η Ιστορία δεν ξαναφτιάχνεται σε νέα βάση. Μπορεί ο 20χρονος να μην ξέρει το «καλή αντάμωση στα γουναράδικα» του Βελουχιώτη, αλλά εδώ εγείρεται το θέμα της αντί-δράσης. Η δική μας η ευθύνη ως πολιτών, όχι ως μάζας (το ξαναλέω), είναι να πάρει θέση απέναντι σε όλα αυτά.

● Πώς;

Με το να κατέβει στον δρόμο! Είναι το μόνο όπλο, δεν υπάρχει άλλο. Γιατί όταν ακούγεται μια παπάρα από τον πρωθυπουργό ή έναν υπουργό, ο πολίτης το λαμβάνει ως θέσφατο. Απέναντι σε αυτό έχουμε υποχρέωση να αντιδράσουμε και ο μόνος τρόπος είναι να κατέβουμε στον δρόμο. Ολοι. Γιατί όλοι έχουμε τα ίδια προβλήματα. Αυτοί, οι λίγοι, που κέρδισαν από αυτή την κατάσταση δεν ανήκουν στη δική μας τάξη. Το θέμα είναι ταξικό. Υπάρχει εργατική τάξη, είτε το θέλουν είτε όχι. Το δίλεξο «εργατική τάξη» εκλείπει από τον δημόσιο λόγο εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

Τυχαία; Δεν νομίζω. Και δεν το χρησιμοποιώ επειδή το χρησιμοποιεί το ΚΚΕ -το οποίο σέβομαι απολύτως-, αλλά για την ουσία των δύο αυτών λέξεων. Η εργατική τάξη είναι αυτή η οποία σαρώνεται από αυτόν τον τυφώνα που εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια, οικονομικά, θεσμικά, σε επίπεδο δικαιωμάτων, όπου έχουν καταστρατηγηθεί τα πάντα. Ας ξυπνήσουμε, ας δει ο καθένας ατομικά ότι θίγεται με τις δωδεκάωρες εργασίες, χωρίς ρεπό, χωρίς ξεκούραση, χωρίς απολαβές, χωρίς ευχαρίστηση.

● Ο Παρθένης, που θα ερμηνεύσεις, είχε πει ότι θα έφτιαχνε έναν ουρανοξύστη δίπλα στην Ακρόπολη, γιατί είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Εχουν φτιαχτεί πολυκατοικίες που κρύβουν την Ακρόπολη και έχει μπαζωθεί και ο βράχος.

Ο Παρθένης είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα που έχουμε την τύχη να είμαστε σε άμεση επαφή με το έργο του και την όποια πνευματικότητα αυτό φέρει και μπορεί να μας συνεπαίρνει και να μας εξελίσσει. Αυτό που είπε ο Παρθένης είναι ένα πράγμα και άλλο πράγμα είναι αυτό που βλέπουμε να εξελίσσεται γύρω μας. Οταν το είπε αυτό, δεν υπήρχαν πολυκατοικίες. Τώρα αυτό που βλέπουμε είναι μόνο πολυκατοικίες, θα μπορούσε να γίνει και ένα πανωσήκωμα στην Ακρόπολη για airbnb - όχι;

Η Αθήνα είναι αξιολάτρευτη και είναι στο χέρι του καθενός να είναι εκεί και να εμποδίσει τον Μπακογιάννη να βάλει τις μπουλντόζες και να στήσει τα ξεράδια του στην Πανεπιστημίου. Είναι στο χέρι του πολίτη να μπει μπροστάρης, όπως εκείνο το παλικάρι στην πλατεία Τιεν Αν Μεν του Πεκίνου. Γιατί μόνο έτσι θα αλλάξουν τα πράγματα...

Φωτογραφικό πορτρέτο του Κ. Παρθένη εντός της έκθεσης «Κωνσταντίνος Παρθένης. Η ιδανική Ελλάδα της ζωγραφικής του»

Οσο για την παράσταση μέσα στην Πινακοθήκη, αυτό πρέπει να πιστωθεί στην Συραγώ Τσιάρα, η οποία αγωνιά για την Πινακοθήκη και πήρε αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία. Με τον Γιώργο Κουτλή ουσιαστικά θα «αντιδράσουμε» σε κάτι - αυτό θα κάνουμε. Το κοινό, πάλι, θα αντιδράσει σε αυτό που θα δει. Δεν πάω να συγκριθώ με τον Παρθένη, αντιδρώ σε κάτι που με ερεθίζει σωματικά. Εγκεφαλικά είναι σε δεύτερη φάση. Γι’ αυτό σου λέω: αν τον νέο άνθρωπο δεν μπορεί να τον συνεπάρει ένα σώμα που είναι εκεί κάτω και φλέγεται, δεν μπορεί να τον συνεπάρει καμιά κουβέντα περί Αριστεράς, κομμουνισμού, σαθρού καπιταλισμού, δικαιωμάτων. Ολα αυτά είναι λόγια, που λέγονται από παντού, καταιγιστικά.

Αυτό στο οποίο έχει να πιστέψει κάποιος δεν είναι στα λόγια - είναι στο σώμα, στην ενέργεια. Που βρέχει και είναι εκεί. Γιατί πιστεύει σε αυτό που κάνει! Γι’ αυτό και είναι εκεί. Δεν είναι μόνο δικό μας θέμα το προεδρικό διάταγμα. Δεν είμαστε πέντε νοματαίοι που κάποια στιγμή ξυπνήσαμε. Δεν είμαστε τα ψώνια που κάνουμε τον χαβαλέ μας. Αλλά ακόμα και αυτό να είμαστε, είμαστε ψώνια στον δρόμο που παλεύουμε για κάτι που αφορά όλους!

📌 Ο Γιώργος Κουτλής σκηνοθετεί τον Γιάννη Τσορτέκη στον ρόλο του εμβληματικού Κωνσταντίνου Παρθένη στην Εθνική Πινακοθήκη στο πλαίσιο της έκθεσης «Κωνσταντίνος Παρθένης. Η ιδανική Ελλάδα της ζωγραφικής του». Μόνο 1, 2 και 3 Μαρτίου (περιορισμένος αριθμός θέσεων). Η προπώληση των εισιτηρίων ξεκινά μεθαύριο, 13/2, από τα ταμεία της Εθνικής Πινακοθήκης (Βασ. Κωνσταντίνου 50)

ΕΦΣΥΝ