ΝΟΡΑ ΡΑΛΛΗ
Οι συνεχείς εναλλαγές από το φιλοσοφικό στο γκροτέσκο, από το σκληρό στο αστείο, από το δραματικό στο κωμικό είναι που το κάνουν πλήρως ρεαλιστικό – αρκεί να αντέξουμε τη βωβή (ή μη) κραυγή του ήρωα. Αν είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό, η κάθαρση έχει επέλθει ως γενναιόδωρη πράξη ενός συγγραφέα που μπορεί να την προσφέρει
Είναι από τους σημαντικότερους σύγχρονους Ελληνες συγγραφείς. Και από τους ελάχιστους που όχι μόνο γράφουν βαθιά πολιτικό θέατρο, δίχως την ταμπέλα του «πολιτικού θεάτρου», μακριά από τα κλισέ της κατακραυγής και την μπαναλιτέ του διδακτισμού, αλλά και από τις σπάνιες αυτές περιπτώσεις γραφιάδων που δεν παρουσιάζουν μελόδραμα, ούτε στείρο νεορεαλισμό, αλλά πραγματική σύγχρονη τραγωδία, με όλα τα στοιχεία της αρχαίας όχι μόνο δραματουργικά αλλά και ως υπαρξιακή στάση ζωής. Ο Γιάννης Τσίρος εστιάζει στα αδιέξοδα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας – ανεργία, κρίση, κοινωνική αποξένωση, εξουσία, απώλεια ηθικών σημείων αναφοράς. Οχι ως εσωτερικό μονόλογο του συγγραφέα μέσω των ηρώων, αλλά ως κοινωνικό διάλογο των θεατών τόσο μέσα στο μυαλό τους όσο και στη φωνή που, κάποιες φορές, δεν έχουν ή δεν τολμούν να βγάλουν. «Η αδικία είναι τμήμα της ανθρώπινης φύσης. Και εμείς (σ.σ. οι γραφιάδες) μέσω της δραματουργίας δικαιώνουμε αυτό το γεγονός» μας είπε μετά την πρεμιέρα της παράστασης «Αγριος Σπόρος» που ανεβαίνει στο θέατρο Μικρό Χορν.
Στον «Αγριο Σπόρο» η υπόθεση (η σύλληψη ενός που έχει καντίνα με σουβλάκια σε μια απομονωμένη παραλία όπου χάνεται ένας Γερμανός τουρίστας και η ανάκριση που ακολουθεί) λειτουργεί ως μικρογραφία μιας κοινωνίας σε κρίση. Δεν υπάρχουν «καλοί» και «κακοί»: ο Τσίρος δείχνει την ανθρώπινη διάσταση όλων. Το έργο μιλά για την ανάγκη επιβίωσης και τη φθορά των αξιών χωρίς να κηρύσσει τίποτα. Το έργο γράφτηκε μέσα στα ντουζένια της ελληνικής κρίσης, που ήταν απολύτως ξενόφερτη (παρά τα τεράστια λάθη και των ελληνικών κυβερνήσεων), το 2012. Και όπως η κρίση, έτσι και ο «Αγριος Σπόρος» ξεπερνά τα όρια της ελληνικότητας, όπως ακριβώς γίνεται και με την αρχαία τραγωδία. Ο Σταύρος, που προσπαθεί να επιβιώσει ως σύγχρονος Προμηθέας σε έναν κόσμο που επιθυμεί δίχως ηδονή, παρά μόνο εξουσιαστικά και υποκριτικά, θα μπορούσε να είναι ένα πολίτης σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου. Αυτού του κόσμου όμως – όχι ενός ψεύτικου, καλοφτιαγμένου και κομψά ραμμένου ως κοστούμι του συστήματος. Οι χαρακτήρες είναι λαϊκοί, αλλά όχι λαϊκάτζες. Οι συνεχείς εναλλαγές από το φιλοσοφικό στο γκροτέσκο, από το σκληρό στο αστείο, από το δραματικό στο κωμικό είναι που το κάνουν πλήρως ρεαλιστικό – αρκεί να αντέξουμε τη βωβή (ή μη) κραυγή του ήρωα. Αν είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό, η κάθαρση έχει επέλθει ως γενναιόδωρη πράξη ενός συγγραφέα που μπορεί να την προσφέρει. Γιατί γνωρίζει. Απαρεμφατικά.
Η φετινή παράσταση είναι σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη. Είναι και φαίνεται. Απέναντι στη νοητική αλλά και συναισθηματική ηχορύπανση που δημιουργεί ο κοινωνικός περίγυρος που είναι απλά για πέταμα (στο έργο φαίνεται με τον ερχομό των ξένων εμπειρογνώμων που ψάχνουν για τον Γερμανό τουρίστα που χάθηκε στην παραλία), η Σοφία Καραγιάννη αναπτύσσει έναν διττό διάλογο: των ηρώων με τα όσα γνωρίζουν, των θεατών με τα όσα δεν γνωρίζουν. Η πρωτότυπη μουσική του Νικόλα Καζάκη δρα ως εφόρμηση του υποσυνειδήτου στο τώρα, τα σκηνικά και τα κοστούμια της Γεωργίας Μπούρδα ως αποτύπωση μιας αλήθειας που είναι απλή, σχεδόν τρυφερή, αλλά τρομάζει. Πόσο μπορεί να τρομάξει ένα λερωμένο μπλουζάκι και ποιους; Πώς τελικά αποτυπώνεται ο χαρακτήρας, η ηθική αλλά και η επικινδυνότητα του ίδιου του ανθρώπινου όντος σε έναν πάγκο παραθαλάσσιας καντίνας;
«Στον Αγριο Σπόρο όλα θυμίζουν μια τελετουργία που οδηγεί στη σφαγή. Η παραλία είναι τόπος εξορίας, η καντίνα ένα αυτοσχέδιο καταφύγιο, κι ο κεντρικός ήρωας ο φορέας μιας ενοχής που δεν του ανήκει, αλλά του αποδίδεται. Γύρω του μια κοινωνία που θυμίζει τον χορό της αρχαίας τραγωδίας, εκεί όπου η τιμωρία προηγείται του εγκλήματος και η Δικαιοσύνη μετατρέπεται σε όργανο εκτόνωσης» λέει η σκηνοθέτρια. Που τα λέει όπως τα πράττει. Αυτή, η Σοφία Καραγιάννη. Οχι η Ελένη Σκότη. Γιατί είδαμε δημοσίευμα αρχισυντάκτριας γνωστού ιστότοπου να εκθειάζει με φράσεις AI το έργο αυτό, το φετινό, ως δημιούργημα άλλης ομάδας και σκηνοθέτριας. Δίχως να το έχει δει καν, καθώς δεν είχε ξεκινήσει ακόμα. Η σελίδα έχει κατέβει μεν (το άρθρο είχε τίτλο «6 λόγοι για να δεις τον Αγριο Σπόρο» – βρήκε και έξι μάλιστα, σε μια παράσταση άλλου, που δεν είχε δει!), αλλά η αλήθεια είναι εκεί: και μας ξεφτιλίζει με τον πιο άγριο σπόρο της.
Ο Δημήτρης Μαμιός παίζει τον αστυνομικό – ένας σπουδαίος ηθοποιός που μεταφέρει όλη τη φανερή και ανείπωτη τραγικότητα. Ισως είναι ο πλέον τραγικός ήρωας αυτής της παράστασης χάρη στην ερμηνεία του. Η νεαρότερη Ανθή Σαββάκη είναι ένα αριστούργημα: δεν τη γνωρίζαμε, αλλά από αυτό που είδαμε πρόκειται για μια υπέροχη ηθοποιό, την ερμηνεία της οποίας, μέσα στην απλότητα και την αυθεντικότητά της, δεν θα ξεχάσουμε. Τον κεντρικό ρόλο κρατά ο Ηλίας Βαλάσης. Ο ίδιος έχει καταπιαστεί ξανά με το συγκεκριμένο έργο: πριν από λίγα χρόνια ήταν ο αστυνομικός, με τον κεντρικό ρόλο να κρατά ο Τάκης Σπυριδάκης, τότε σε σκηνοθεσία Ελένης Σκότη. Μας σημάδεψε αυτή η ερμηνεία τότε και ήταν και ο τελευταίος ρόλος του Τάκη στο θέατρο – ενός ανθρώπου που θα μας λείπει πάντα. Τώρα ο Ηλίας Βαλάσης δίνει μία άλλη διάσταση στον ρόλο: πιο δική του, πιο Σοφίας Καραγιάννη, πιο προμηθεϊκή.
Αλίμονο σε όποιον κρατήσει τον Αγριο Σπόρο προστατευτικά κλεισμένο στη χούφτα του. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Η παράσταση είναι από τις πιο δυνατές της χρονιάς – κι ας μην έχουμε δει τις υπόλοιπες. Το ξέρουμε ήδη. Και θα πάρουμε την αισθητική, τον αξιακό κώδικα και τα ξεφτιλίκια μας και θα πάμε να τη δούμε ξανά και ξανά. Για τον Τάκη. Για τη Σοφία. Για το καλό θέατρο. Για να μην ξεχάσουμε να είμαστε. Απαρεμφατικά.
ℹ️ Στο θέατρο Μικρό Χορν (Αμερικής 10, τηλ. 211-1000365), κάθε Τετ. 20.00, Πέμπ., Παρ. 21.00, Σάββ. 18.00, 21.00 και Κυρ. 20.00. Προπώληση: more.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου